Morgunblaðið - 16.07.2016, Blaðsíða 21

21
MORGUNBLAÐIÐ LAUGARDAGUR 16. JÚLÍ 2016
Undir Eyjafjöllum Þar sem ekki er hægt að nota tæki við grassláttinn er gott að geta beitt hestum auk þess sem þeir kunna því vel að velja tugguna sjálfir á afmörkuðu svæði.
RAX
Loksins hafa hesta-
menn eignast leikvang
íslenska hestsins heima
á Hólum í Hjaltadal.
Má segja að þá séu fjór-
ir slíkir staðir í landinu,
að auki á Hellu á Rang-
árvöllum og í Víðidaln-
um í Reykjavík og svo
Spretti í Kópavogi. Ég
vil óska Lands-
sambandi hestamanna-
félaga, Félagi hrossa-
bænda, Félagi tamningamanna og
Hólaskóla og ekki síst Skagfirðingum
til hamingju með glæsilega uppbygg-
ingu á Hólum en alveg sérstaklega
hvernig til tókst með landsmóts-
svæðið og Landsmótið. Það var al-
mannarómur að vallarsvæðið og um-
gjörðin og aðstaða öll til mótahalds
væri einstök og gæti verið ný víta-
mínsprauta inn í starf Háskólans á
Hólum í hestakennslunni, væri því
fylgt eftir. Að staðsetja kennsluna í
hestafræðum á Hólum fyrir ald-
arfjórðungi var mikið gæfuspor og
því var fylgt eftir með uppbyggingu á
nemendagörðum, reiðhöllum og hest-
húsinu Brúnastöðum. Námið var
einnig síðar sett á háskólastig með
eftirfarandi leiðarvísi: „ Markmið
hestafræðideildar er að veita fag-
menntun á sviði hrossaræktar, tamn-
inga, reiðmennsku og reiðkennslu og
vinna að þróun og nýsköpun með
rannsóknarstarfsemi. Með þessum
hætti verði stuðlað að aukinni arð-
semi í atvinnugreininni, útbreiðslu
hestamennskunnar og velferð hest-
anna. Deildin er opinber miðstöð
menntunar og rannsókna á sviði
hrossaræktar, tamninga, reið-
mennsku og reiðkennslu á Íslandi.“
Og þar með í Íslandshestaheiminum
en okkur ber að leiða þróunina, Ís-
land er upprunalandið, hesturinn er
okkar auðlind.
Á hverju ári frá því námið var sett
til Hólaskóla hafa útskrifast hesta-
fræðingar, við sjáum fagmennskuna
blómstra í hestamennskunni, börn og
unglingar hafa betri tök á reið-
mennskunni en áður tíðkaðist.
Kennslunni hefur fleygt fram í gegn-
um Hólaskóla, tamningamennina og
reiðhallirnar um allt land hafa breytt
miklu í kennslu og æskulýðsstarfi
hestamannafélaganna. Hrossabú-
garðar að erlendri fyrirmynd eru
starfandi í öllum sveitum þar sem
góðir hrossabændur og hestamenn
stunda öfluga atvinnugrein sem veitir
vinnu og skapar gjaldeyri.
Hvað nú með Há-
skólann á Hólum
Nú er tækifæri að
efla Háskólann á Hól-
um enn frekar, skólinn
ætti að standa fyrir
námi í hestafræðum og
reiðmennsku árið um
kring meðal Íslands-
hestamanna allsstaðar
að úr heiminum til að
nýta nýju uppbygg-
inguna og reiðvellina.
Þegar vetrarnáminu
lýkur tækju við sterk
sumarnámskeið sem stæðu undir sér
með skólagjöldum en þau myndu
styrkja starf skólans og efla hesta-
mennskuna og útbreiða fagnaðar-
erindið um hinn einstaka fjöl-
skylduhest. En aðstöðuna á Hólum
þarf að nýta meira og betur en með
Landsmóti á átta til tíu ára fresti.
Hestamenn um norðan- og vest-
anvert landið gætu sameinast um
staðinn og aðstöðuna og haldið þar öll
sín stærri mót. Hestamenn úr röðum
tamningamanna höfðu orð á því að
hægt væri að halda Landsmót æsk-
unnar í hestaíþróttum á Hólum, t.d. á
tveggja ára fresti. Jafnframt gæti
verið skynsamlegt að gefa börnum og
unglingum FEIF-þjóðanna tækifæri
til að keppa hér og eiga þá hesta á bú-
görðum á Íslandi eða fá lánaða hesta.
Með þessu móti, með sumarskóla og
Landsmóti æskunnar, næðu hesta-
menn um heim allan nýjum takti við
hjartslátt Hólaskóla og enn fleiri út-
lendingar myndu koma hingað og
nema fræðin hér. Ísland er uppruna-
land þessa frábæra hests og við verð-
um að leggja metnað í þá miklu arf-
leifð og auðæfi sem í honum eru
fólgin. Við þurfum ennfremur að efla
rannsóknir um hestinn og koma upp
MS-námi á Hólum í reiðmennsku og
reiðkennslu. Nú er tímabært að fé-
lagsheild hestamanna, Hólamenn og
Skagfirðingar hefji undirbúning að
nýrri stefnumörkun um Hólastað og
Háskólann með stjórnmálamönnum
og ráðuneytum sem hesturinn og Há-
skólinn heyra undir.
Eftir Guðna
Ágústsson
» Ísland er uppruna-
land þessa frábæra
hests og við verðum að
leggja metnað í þá
miklu arfleifð og auðæfi
sem í honum eru fólgin.
Guðni
Ágústsson
Höfundur er fv. alþingismaður og
ráðherra.
Hestamenn –
hefjið nú Hólastað
til sóknar
Nei – þið bændur eig-
ið ekki skilið neina
samninga!
Þannig gætu hljóm-
að, samandregin, skila-
boð frá þeim sem talað
hafa á undanförnum
vikum gegn búvöru-
samningum.
Umræðan um land-
búnað er í raun and-
styggileg. Skoðið orð-
valið: „Aðför að
almenningi, óþarfa lýður, aumingjar
sem ekki geta lifað nema á skattpen-
ingum okkar“. Hún ber merki þess að
margir telja sig hafa efni á að gagn-
rýna, staðhæfa og dæma án þess að
hafa þekkingu á málinu. Slík umræða
verður aldrei góð.
Frasar og dylgjur eru orð sem
helst lýsa meginefni þess sem komið
hefur fram. Slitið úr öllu samhengi við
staðreyndir og velt upp úr hálfsann-
leik. Þannig afurð er aldrei nærandi
fóður í efnislega umræðu.
Samt er það svo að búvörusamn-
ingar snúast ekki um kjarabætur eða
hækkun launa. Veruleikinn er að þó
búið sé að semja við allflesta hópa
launþega á Íslandi standa bændur
eftir án launahækkana. Enda snúast
búvörusamningar ekki um laun
bænda – heldur starfsskilyrði þeirra,
til að búskapur geti þróast, þroskast
og skapað aðstæður til að framleiða
heilnæmar vörur, á sanngjörnu verði
og byggð í landinu.
Landbúnaðarkerfið
Nánast allar þjóðir sem skipulag
hafa á „innra starfi“ sínu hafa land-
búnaðarkerfi. Ríkjabandalög hafa
landbúnaðarkerfi. Búvörusamningar
og íslensk búvörulög er slíkt fyr-
irkomulag. Íslensk búvörulög eru fá-
breytt við hlið löggjafar annarra ríkja
og ríkjabandalaga.
Hin fræga tilskipun ESB um land-
búnað sem lengi bar númerið 1234, er
dæmi um slíkt. Innan Bandaríkjanna
eru mismunandi áherslur, en að
grunni til þær sömu og annarstaðar.
Leitast er við tryggja bændum af-
komu, stýra mörkuðum og birgða-
haldi.
Frelsið
Um hvaða frelsi erum við að tala?
Frelsi til að pressa endalaust niður
hlut frumframleiðandans í vöruverði?
Frelsi til athafna? Frelsi til að selja
innflutta vöru sem seljandi kærir sig
oftar en ekki um að merkja til að
neytandi sjái ekki uppruna? Er ekki
oftar en ekki sagt: „Já en neytendur
kaupa auðvitað íslenskt enda treysta
allir gæðum og vilja ís-
lenskum landbúnaði
vel.“ Einmitt. Það er
þessvegna sem útlendu
grænmeti er hellt í
kassa frá íslenskum
framleiðendum. Það er
þessvegna sem „danskir
kjúklingar“ fást ekki al-
mennilega merktir því
uppruni þeirra er oftast
í allt öðru landi. Jafnvel
utan ESB. Hvaða frelsi
er að keppa við slík
vinnubrögð?
ESB greip í liðnum
mánuði til þess ráðs að kaupa 360
þúsund tonn af mjólkurdufti og taka
það af markaði. Á grundvelli mark-
aðstilskipunar. Til hvers? Jú, til að
hækka verð á mjólk. Það duft verður
nú flutt á aðra markaði, jafnvel með
viðbótarstuðningi í formi styrkja til
viðbótar öðrum styrkjum sem þegar
hafa verið greiddir með framleiðsl-
unni. Það er ma. þetta duft sem tollar
eiga að vernda innlenda framleið-
endur fyrir. Það er þessvegna sem nú
er reynt að endurreisa starfsskilyrði
sem ákveðin voru á Íslandi við gild-
istöku GATT samninga. Allt frá árinu
1995 hafa þeir staðið óbreyttir. Hver
væri afkoma launamanna ef taxtar
væru óbreyttir frá þeim tíma? Er það
frelsið sem margir nefna að erlend
undirboð og verðbólga eyðileggi
starfsskilyrði sem þó var ákveðið að
skyldu vera hér á landi?
Í samhengi við þetta nefni ég að í
nýlegri frétt var talsmaður samtaka
ferðaþjónustunnar að vekja athygli á
erlendum rútufyrirtækjum á Íslandi
sem ekki greiddu bílstjórum eftir ís-
lenskum kjarasamningum og hvernig
það færi með samkeppnisstöðu inn-
lendra fyrirtækja. Réttmæt ábending
og tímabær. En má ekki frelsið gilda
um rútubílstjóra?
MS
Árið 2014 var heiftarleg umræða
um Mjólkursamsöluna og úrskurð
Samkeppniseftirlitsins. Hinsvegar
fékk ekki mikla athygli að þeirri sekt
og úrskurði var hnekkt. Eftir sat fyr-
irtæki með tapað orðspor. Aftur er
fárviðri í umræðu. Hvað sem líður
efnisatriðum málsins, þá ætti að vera
meginregla að bíða endanlegrar nið-
urstöðu áður en fyrirtækið, eigendur
og stjórnendur eru gerðir holdgerv-
ingar glæpa gegn almenningi. Ef MS
tapar málinu alveg ljóst hvað bíður
stjórnenda félagsins hjá eigendum
þess og hver er skaði eigenda. En
hver ber ábyrgð ef málið verður að
meira eða minna leyti ólíkt í end-
anlegri niðurstöðu? Á stjórnandi
Samkeppniseftirlitsins að segja af
sér? Varla. Ég held að rétt sé að bíða
niðurstöðu áður en lengra er haldið í
nornabrennum.
Verða búvörusamningar felldir
á alþingi?
Búvörusamningar verða afgreiddir
á alþingi siðla sumars. Verða þeir
samþykktir óbreyttir? Alþingi breytir
ekki samningum, enda gerir landbún-
aðarráðherra samningana við bænd-
ur, en ekki alþingi, en hinsvegar hefur
afgreiðsla þingsins stefnumarkandi
áhrif á framkvæmd þeirra. Atvinnu-
veganefnd er að vinna að áliti sínu og
hefur þegar óskað eftir ma. við land-
búnaðarráðherra að skoða betur og
skerpa ákveðin atriði. Það er þá síðan
hans að ákveða hvernig er unnið úr
þeim gagnvart viðsemjendum.
Í nefndinni hefur verið rætt að
gera breytingar sem geta leitt til
meiri samstöðu um þetta mikilvæga
mál. Það er ekki tímabært að ræða
það frekar. En bændur og allflestir
aðrir sjá að ekki gengur að halda á
málum eins og nú er gert. Á þessari
stundu er ekki tímabært að ræða það
efnislega, en ekkert bendir til annars
en vel megi sætta sjónarmið og ná
slíkri samstöðu. Það er oftar en ekki
góð samstaða og samtal innan at-
vinnuveganefndar.
Hvikum ekki
Við megum aldrei missa sjónar á
því markmiði okkar og verja þá dýr-
mætu og einstöku auðlegð sem felst í
íslenskum landbúnaði. Hreinleika,
heilnæmi og því mikilvæga frelsismáli
fyrir hverja að þjóð að framleiða sinn
mat. Við hvikum ekki frá því að vilja
halda áfram að njóta okkar búvöru
sem hefur einstaka stöðu í sam-
anburði við mörg lönd í notkun á
sýklalyfjum og eiturefnum við fram-
leiðslu hennar. Við ætlum að vinna
gegn sóun á mat, vinna með umhverf-
inu með bættum búskaparháttum.
Sanngjörnu verði matvöru og að
bændur verði efnalega sterkir til
framfara og eflingar byggða.
Það eru kjarabætur allra.
Eftir Harald
Benediktsson »Enda snúast búvöru-
samningar ekki um
laun bænda – heldur
starfsskilyrði þeirra, til
að búskapur geti þróast,
þroskast og skapað að-
stæður til að framleiða
heilnæmar vörur á
sanngjörnu verði og eflt
byggð á landinu.Haraldur Benediktsson
Höfundur er alþingismaður.
Nei, þið bændur eigið ekki
skilið neina samninga