Fréttablaðið - 22.08.2016, Blaðsíða 12

Frá degi til dags
Útgáfufélag: 365 miðlar ehf. Stjórnarformaður: Ingibjörg Stefanía Pálmadóttir forStjóri: Sævar Freyr Þráinsson Útgefandi og aðalritStjóri: Kristín Þorsteinsdóttir kristin@frettabladid.is
aðStoðarritStjórar: Andri Ólafsson andri@frettabladid.is, Hrund Þórsdóttir hrund@stod2.is, Kolbeinn Tumi Daðason kolbeinntumi@365.is. Fréttablaðið kemur út í 90.000 eintökum og er dreift ókeypis
á heimili á höfuðborgarsvæðinu og Akureyri. Einnig er hægt að fá blaðið í völdum verslun um á landsbyggðinni. Fréttablaðið áskilur sér rétt til að birta allt efni blaðsins í stafrænu formi og í gagnabönkum án endurgjalds. ISSn 1670-3871
fréttaBlaðið Skaftahlíð 24, 105 reykjavík Sími: 512 5000, ritstjorn@frettabladid.is ÞróunarStjóri: Tinni Sveinsson tinni@365.is helgarBlað: Kristjana Björg Guðbrandsdóttir kristjanabjorg@frettabladid.is
menning: Magnús Guðmundsson magnus@frettabladid.is lífið: Gyða Lóa Ólafsdóttir gydaloa@frettabladid.is framleiðSluStjóri: Sæmundur Freyr Árnason sfa@frettabladid.is ÚtlitShönnun: Silja Ástþórsdóttir siljaa@frettabladid.is
Halldór
Þorbjörn
Þórðarson
thorbjorn@frettabladid.is
ESB-gerðir
eru löggjöf
sem Íslend-
ingar hafa
ekkert um að
segja, tíma
ekki að eyða
peningum í
að hafa áhrif
á og eru alltaf
of seinir að
taka upp.
Ríkisstjórnin samþykkti á föstudag tillögu Lilju Alfreðsdóttur utanríkisráðherra um skipan sérstakrar ráðherranefndar um Brexit. Tilgangur nefndarinnar er að hafa yfirum-sjón með hagsmunagæslu íslenska ríkisins í tengslum við eiginlega úrsögn Bretlands úr
Evrópusambandinu.
Samhliða þessu var sett á laggirnar sérstök Brexit-
eining embættismanna í utanríkisráðuneytinu í sama
tilgangi. Lilja sagði í fréttum Stöðvar 2 að ein af þeim
þremur sviðsmyndum sem íslensk stjórnvöld ynnu eftir
væri tvíhliða samningur við Bretland. Slíkur samningur
kemur til greina óháð afstöðu annarra EFTA-ríkja sem eru
líka aðilar að EES-samningnum, þ.e. Noregs og Liechten-
stein. Vera kann að það þjóni hagsmunum Íslands betur
að semja beint við Bretland strax eftir að Bretar virkja 50.
gr. Lissabon-sáttmálans og hefja eiginlegt úrsagnarferli úr
ESB á næsta ári.
Greint var frá því fyrir helgi í Financial Times að stjórn-
endur banka í Lundúnum teldu það þjóna hagsmunum
sínum og Bretlands betur ef Bretland myndi gera tvíhliða
samninga við ESB sambærilega þeim sem Sviss hefur
fremur en að ganga inn í EFTA og mögulega EES-samn-
inginn eftir það. Það er við hæfi að velta fyrir sér stöðu
EES-samningsins á þessum tímapunkti. Sérstaklega í ljósi
þess að bankamenn í Lundúnum telja ekki eftirsóknar-
vert fyrir Bretland að taka beint upp afleidda löggjöf ESB
án þess að hafa nokkuð að segja um gerð hennar. Þetta er
hinn eiginlegi lýðræðishalli EES-samstarfsins í hnotskurn.
Sú staða sem blasir við Norðmönnum, Íslendingum og
Liechtensteinum. Ísland, ólíkt Noregi, ver ekki háum
fjárhæðum í að hafa áhrif á þessa löggjöf eða með hvaða
hætti hún er tekin upp í EES-samninginn. Norðmenn
greiða langstærstan hluta kostnaðar í þróunarsjóð EFTA
og viðræður um hvernig beri að skipta þessum kostnaði
hafa ekki borið neinn árangur. Í vissum skilningi erum við
farþegar Norðmanna í þessu samstarfi.
EES-samningurinn hefur fært Íslendingum miklar
hagsbætur í formi fjórfrelsis og aðgangs að innri markaði
ESB. Þannig er beint orsakasamband á milli lífskjara-
sóknar hér á landi og aðildar okkar að fjórfrelsinu frá 1.
janúar 1994. En fyrir hvaða fórnarkostnað og á hvaða for-
sendum? Fyrir yfirþjóðlegt eðli samstarfsins og forgangs-
áhrif EES-reglna vegna bókunar 35 við EES-samninginn?
Forsendum okkar eða forsendum 30 annarra þjóðríkja og
á grundvelli löggjafar sem við höfum lítið sem ekkert að
segja um?
Við skulum ekki velkjast í neinum vafa um að samhliða
lífskjarasókninni hefur EES-samningurinn líka verið böl.
Ekki síst vegna lýðræðishallans og þess að takmarkað tillit
er tekið til þarfa okkar í gerðum sem Ísland hefur tekið
upp. ESB-gerðir eru löggjöf sem Íslendingar hafa ekkert
um að segja, tíma ekki að eyða peningum í að hafa áhrif
á og eru alltaf of seinir að taka upp. Skammarkrókurinn
sem Ísland er í hjá ESA er besti vitnisburðurinn um það.
EES-samstarfið hefur verið gallað að þessu leyti frá byrjun.
Tímamót sem Bretar standa frammi fyrir núna vegna
Brexit og viðræður okkar við þá eru kjörið tækifæri til að
horfa út fyrir kassann og hugsa upp á nýtt framtíð Íslands í
evrópsku samstarfi í víðara samhengi en Brexit.
Farþegi Noregs
Fyrir Alþingi liggur frumvarp Illuga Gunnarssonar menntamálaráðherra um breytingar á Lánasjóði íslenskra námsmanna. Hæpið er að frumvarpið verði
að lögum fyrir kosningar. Sem betur fer, því frumvarpið
felur í sér gríðarlega neikvæðar breytingar á námslána-
kerfinu.
Með Illugafrumvarpinu munu allir námsmenn eiga
rétt á styrk upp á 65 þúsund krónur á mánuði. Frábært,
þetta hljómar vel. Loksins styrkjakerfi. En er málið svo
einfalt? Nei, auðvitað ekki. Breytingarnar fela einnig í
sér að verðtryggðir vextir af námslánum hækka úr einu í
þrjú prósent. Þetta gerir lánin dýrari. Þá er tekjutenging
afborgana afnumin, sem þýðir að greiðslubyrði þeirra
með lág laun hækkar. Þessar breytingar munu éta upp
ábatann af styrknum að mestu leyti og koma mörgum
námsmönnum illa.
Sem nemandi við Háskóla Íslands hafa viðbrögð
Stúdentaráðs háskólans valdið mér miklum vonbrigðum.
Formaðurinn fullyrðir að Illugafrumvarpið komi flestum
nemendum við HÍ vel. Gott og vel, en hvað um þá hópa
sem koma illa út úr hærri vöxtum og afnámi tekjutenging-
ar? Hvað um væntanlega leik-, grunn- og framhaldsskóla-
kennara, hjúkrunarfræðinga, þroskaþjálfa og fjölmargar
aðra hópa sem munu þurfa að þola þyngri greiðslubyrði
af lánum sínum í nýja kerfinu? Eiga þessir hópar enga
málsvara innan meirihluta Stúdentaráðs?
Námsstyrkurinn er keyptur of háu verði. Fórnar-
kostnaðurinn af þessu frumvarpi er of hár. Það er hægt að
tryggja öllum styrk til náms án þess að veikja stöðu barna-
fólks, fólks með lægri laun, fólks sem fer í nám erlendis og
fólks sem af einhverjum ástæðum hefur nám seinna en
aðrir.
Innleiðum styrkjakerfi í íslensku menntakerfi, þó fyrr
hefði verið. Fórnarkostnaðurinn má hins vegar ekki verða
sá að Lánasjóðurinn hætti að vera sá félagslegi jöfnunar-
sjóður sem hann átti alltaf að vera. Með því að forgangs-
raða fjármunum til menntakerfisins getum við stórbætt
það án þess að fórna öllu þessu. Við námsmenn eigum
betra skilið. Höfnum Illugafrumvarpinu og hefjum vinnu
við nýtt, réttlátt styrkjafrumvarp strax eftir kosningar.
Höfnum
Illugafrumvarpinu
Óskar Steinn
Ómarsson
nemandi við
Háskóla Íslands
og ritari Sam-
fylkingarinnar.
Sem nemandi
við Háskóla
Íslands hafa
viðbrögð
Stúdentaráðs
háskólans
valdið mér
miklum
vonbrigðum
ákveðið vandamál
„Það er hins vegar enginn vafi að
við erum í ákveðnum vanda-
málum í forystusveit flokksins,“
sagði Sigurður Ingi Jóhannsson
forsætisráðherra í gær. Um
helgina hefur Framsókn kosið
hvort halda eigi flokksþing og
kjósa nýja stjórn. Í kjördæmi
Sigmundar Davíðs Gunnlaugs-
sonar, formanns flokksins, var til-
lögunni hafnað. Vandamálið sem
Sigurður vísar til er væntanlega
formaðurinn sem telur sig hafa
stuðning um allt land. En eins og
annar bíllinn í löturhægri bílaröð
er kallaður lestarstjórinn veltur
það á Sigurði Inga varaformanni
hvort formaðurinn fær að sitja
áfram eða láti í minni pokann
fyrir forsætisráðherra.
upphefð kvenna
„Stundum hef ég á tilfinningunni
að konur séu að nýta sér svona tal
sjálfum sér til framdráttar,“ sagði
Ögmundur Jónasson á Rás1 í gær.
Tilefnið var frásögn Hönnu Birnu
Kristjánsdóttur og Bjartar Ólafs-
dóttur af upplifun sinni á karllægu
Alþingi. Björt hafði m.a. lýst því
að hún hefði þurft að frábiðja sér
að talað væri niður til hennar í
nefndarstörfum. Ögmundur hefur
setið á þingi fyrir VG frá stofnun
flokksins og komið að kvenfrelsis-
stefnu hans. Það er óheppilegt
að honum þyki kvart kvenna, en
ekki frambærileiki þeirra, vera
ástæða þess að þær nái nú lengra
en þegar hann settist fyrst á þing
fyrir rúmum tuttugu árum.
snaeros@frettabladid.is
2 2 . á g ú s t 2 0 1 6 M á N U D A g U R12 s k o ð U N ∙ F R É t t A B L A ð i ð
SKOÐUN
2
2
-0
8
-2
0
1
6

0
4
:3
8
F
B
0
6
4
s
_
P
0
6
0
K
.p
1
.p
d
f
F
B
0
6
4
s
_
P
0
5
3
K
.p
1
.p
d
f
F
B
0
6
4
s
_
P
0
0
5
K
.p
1
.p
d
f
F
B
0
6
4
s
_
P
0
1
2
K
_
N
Ý.
p
1
.p
d
f
A
u
to
m
a
ti
o
n
P
la
te
r
e
m
a
k
e
:
1
A
4
F
-6
E
0
C
1
A
4
F
-6
C
D
0
1
A
4
F
-6
B
9
4
1
A
4
F
-6
A
5
8
2
7
5
X
4
0
0
.0
0
1
5
A

F
B
0
6
4
s
_
2
1
_
8
_
2
0
1
6
C
M
Y
K