Dagblaðið Vísir - DV - 18.09.2015, Qupperneq 47

Menning 39Helgarblað 18.–21. september 2015
Allt á einum stað:
Prentun, merkingar og frágangur.
Inni- og útimerkingar.
Segl- og límmiðaprentun.
Ljósmynda-, striga- og segulprentun.
Textaskraut, sandblástur,
GSM hulstur og margt fleira...
Þ
jóðleikhúsið hóf leikárið með
frumsýningu á nýju íslensku
verki, Móðurharðindunum,
eftir Björn Hlyn Haraldsson.
Verkið fjallar um hina ríflega
áttræðu Friðriku og kaldranaleg og
illkvittin samskipti hennar við fjöl-
skyldu sína og aðra samferðamenn.
Eiginmaður hennar er nýlátinn og
systkinin Arnmundur og María eru
komin til þess að vera við kistulagn-
ingu og jarðarför föður síns.
Lítið samband hefur verið á milli
fjölskyldumeðlima á liðnum árum
og ljóst að ekkert þeirra hlakkar til
endurfundanna. Það er spenna í loft-
inu, þau vonast auðvitað eftir fullri
kirkju og mörgum minningargrein-
um, helst opnu, í Morgunblaðinu.
Arnmundur er líka á tánum með
sporavinnuna en móðir hans á ekki
í nokkrum erfiðleikum með að koma
á framfæri fyrirlitningu sinni á AA-
samtökunum og öllum þeim andlegu
leiðtogum sem Arnmundur hefur til-
beðið á listamannsferlinum.
Ferlega fyndið en líka
grunnt og gloppótt
Hugmyndin er góð, verkið er hlaðið
kolsvörtum húmor en handritið líð-
ur fyrir að vera grunnt og gloppótt.
Persóna Maríu er til dæmis óljós,
hvaðan er hún að koma og hvað
verður um hana í lok verks? Og þrátt
fyrir að eiginmaðurinn hafi augljós-
lega verið virkur í samfélaginu þá
hefur enginn samband við ekkjuna
og erfidrykkjan fer fram á heimili
hins látna. Þær minningargreinar
sem vitnað var í hefðu tæplega ratað
í gegnum ritstjórn Morgunblaðsins
og það sækir að manni sá grunur
að höfundur hafi ekki viðað að sér
nægri þekkingu á lífsháttum efri
stéttarinnar, hér fyrr á árum, til þess
að geta byggt upp trúverðuga grind
um sögupersónurnar.
Friðrika, sem er eldklár, reynir
á engan hátt að dylja andúð sína á
samkynhneigð sonar síns, holda-
fari og klæðaburði dóttur sinnar að
ógleymdri fyrirlitningu á nýlátnum
eiginmanninum og allri hans ætt úr
Flóanum. Kjartan Guðjónsson fer
með hlutverk gömlu nornar innar.
Leikstíllinn er ýktur, eins og búast
má við, þegar kona er leikinn af karl-
manni, skældar hreyfingar og svip-
brigði sem vart teljast hæf til mynd-
birtingar. Þetta þrælvirkar í öllum
illkvittnu tilsvörunum og áhorfendur
geta tæplega varist því að tárast ítrek-
að úr hlátri. En þrátt fyrir kostulega
spretti þá tekst Kjartani hins vegar
ekki að skapa neina samkennd með
Friðriku eða vekja forvitni áhorfenda
um rætur persónu hennar. Þar verður
fyrst og fremst að sakast við handrit.
Siggi Sigurjóns fer á kostum
Sigurður Sigurjónsson fer með hlut-
verk Snæbjarnar. Hann kemur frá fé-
lagsþjónustunni og aðstoðar Frið-
riku við eitt og annað. Sigurður var
frá fyrstu innkoma algjörlega frá-
bær. Vonlaus einstæðingur sem um-
ber kerlinguna með einhverjum
óskiljan legum hætti, enda fær hann
greitt fyrir viðveruna.
Árni Pétur Guðjónsson er sniðinn
í hlutverk Arnmundar, sonar Frið-
riku. Hann hélt hins vegar óþarflega
mikið aftur af sér, hefði að ósekju
mátt keyra af meiri krafti á væmni
píslarvottsins og vera einlægari í
allri sinni andlegu leit. Ræðan hans
í jarðar förinni náði til dæmis ekki
því flugi sem textinn gaf tilefni til og í
raun undravert hvernig Kjartani tókst
að bjarga atriðinu með óborgan-
legum Davíðssálmi sínum á eftir.
Togstreitan á milli þeirra hefði ef til
vill logað heitar hefði Árni Pétur lagt
kapp á að reyna að verða aðalhlut-
verk sýningarinnar.
Ólafía Hrönn fór með hlutverk
dótturinnar, Maríu, og Hallgrímur
Ólafsson lék prestinn Svalbrand. Þau
fengu ekki úr miklu að moða frá höf-
undi, persónusköpun þeirra var ódýr
og óspennandi.
Umgjörð á villigötum
Þrátt fyrir Drápuhlíðargrjótið þá
fannst mér leikmyndin ekki ná full-
komlega að fanga íslenskt heimili.
Þrumuveðrið hljómaði líka undar-
lega, líkt og frú Friðrika væri bara flutt
í svissnesku Alpana. Búningarnir
voru ágætir nema jarðarfarardress
Friðriku. Það hefði verið hægt að
finna trúverðugri fatnað sem þó hefði
verið hrópandi rangur.
Niðurstaðan er einstaklega fyndin
sýning, hárbeittar setningar og hröð
framvinda. Ég skemmti mér alveg
konunglega og það er auðvitað bless-
unarvert. Engu að síður hefði mátt
vinna meira í handritinu, fínpússa
leikstíl og kafa betur eftir íslenskum
klisjum úr öllum okkar fullkomnu
fjölskyldum. n
Fólk í okkar ætt …
Móðurharðindin eftir Björn Hlyn Haraldsson
Bryndís Loftsdóttir
ritstjorn@dv.is
Leikhús
Móðurharðindin
Leikstjóri og höfundur:
Björn Hlynur Haraldsson
Leikarar: Sigurður Sigurjónsson, Kjartan
Guðjónsson, Árni Pétur Guðjónsson, Ólafía
Hrönn Jónsdóttir og Hallgrímur Ólafsson
Leikmynd: Axel Hallkell
Búningar: Leila Arge og Axel Hallkell
Lýsing: Ólafur Ágúst Stefánsson
Hljóðmynd: Kristján Sigmundur Einarsson
Dramatúrg: Símon Birgisson
Fyndin Móðurharðindin er
fyndin sýning en líður fyrir-
grunnt og gloppótt handritið.
Pólitískar oFsóknir
og ævintýralegur Flótti
n íranska flóttakonan nazanin askari segir sögu sína í nýju leikriti eftir Mörtu nordal
víða um heim – meðal annars Íran.
Um hvernig þær eru pyntaðar og
fangelsaðar,“ segir Nazanin.
Ísland eins og að lenda á Mars
Nazanin segir fólk í Íran hafi brenglaða
mynd af Evrópu og Vesturlöndum og
sjái þar allt í hillingum, þar sé allt full-
komið. „Ef ég færi til baka myndi ég út-
skýra fyrir fólki hvað það er margt gott
við lífið í Íran í raun. En þetta er bara
afleiðing þess hversu upplýsingaflæð-
ið er slæmt. Internetið er ritskoðað –
kannski ekki eins og í Norður-Kóreu
en samt þannig að fólk fær ekki að
skoða allt það sem það vill. Það er líka
ómögulegt að ferðast til Evrópu nema
maður sé kominn á sextugsaldur og
þá er samt mjög erfitt að fá vegabréfs-
áritun, það þarf að tryggja að maður sé
ekki að flýja landið.“
Nazanin kom til Íslands fyrir til-
viljun árið 2011. Hún stefndi til
Kanada en fylgdarmaðurinn treysti
sér ekki lengra og taldi Ísland nógu
öruggt. Hún gaf sig fram og sótti um
stöðu flóttamanns. Nazanin segir það
hafa verið erfitt að aðlagast landinu,
hún hafi átt í erfiðleikum með málið
og einangrast. Hún hafi átt stóra og
nána fjölskyldu í Íran en verið allslaus
hér á landi. Íslendingar hafi þá ekki
verið jafn gestrisnir og hjálpsamir og
Íranir. „Fyrst leið mér eins og ég hefði
verið tekin úr fjölmennu landi og sett
niður á Mars – ég var eins og geim-
vera. Fólk veit ekkert um Íran. Ég varð
að útskýra fyrir fólki að ég væri í raun
frá mjög vel stæðu landi því fólk hélt
að ég væri að koma frá miðri eyði-
mörk. Fólk spurði mig: „eruð þið með
þvottavélar í Íran?““ segir Nazanin.
Vill upplýsa um ástandið í Íran
Trúarbrögð eru eitt af þeim málefnum
sem eru ávallt í bakgrunni þegar rætt
er um Íran enda hefur landinu verið
stjórnað af klerkum frá byltingunni
1979 og lögin byggð á trúarritinu. „Ég
var fædd múslimi en ég er ekki trúuð
– ég trúi einfaldlega á mannkynið. Þar
sem ég er lýðræðissinni virði ég þó
rétt annarra til að trúa. Íslam er svo
gömul trúarbrögð að ef maður byggir
landslög á þeim leiðir það auðvitað
af sér hörmungar. Það ætti aldrei
að blanda saman trúarbrögðum og
stjórnmálum,“ segir hún.
Hún segist hafa ákveðið að taka
þátt í leiksýningunni til að fá tækifæri
til að fræða fólk um ástandið í heima-
landi hennar. „Skylda hvers aðgerða-
sinna er að fanga athygli heimsins eða
hóps, hvort sem það er einn, tíu eða
þúsund manns. Þér tekst vel til þegar
þú nærð að beina athygli heimsins að
tilteknu málefni. Þá fer fólk að velta
fyrir sér mögulegum lausnum. Það
eina sem við – fólkið í útlegð frá Íran
– getum gert er að láta heiminn vita
hvað sé í gangi í landinu okkar,“ segir
Nazanin.
Nazanin verður sýnt í Tjarnarbíói í
september og október. n
„Maður tekur bara
þá ákvörðun að
flýja ef maður er í raun-
verulegri hættu og er því
tilbúinn að samþykkja
þessa erfiðu og hættu-
legu ferð.
Nazanin er ekki hefðbundið skáldað leik-
verk heldur heimildaleikhús þar sem raun-
veruleg manneskja segir eigin sögu en
vinnur hana í samstarfi við sviðslistafólk.
Marta Nordal segist lengi hafa
haft áhuga á því að takast á
við málefni flóttamanna
og innflytjenda í gegnum
slíkt heimildaleikhús.
„Heimild leikhús
getur fært málefni
flóttamanna og
innflytjenda miklu nær
okkur en annars konar
leikhús getur gert. Með
leikurum er auðveldara að
fjarlægja sig efninu,“ segir Marta.
„Norrænt leikhús er svo einsleitt, þar
hefur hvítur maður staðið á sviðinu og
túlkað allt. En í þeim fjölmenningarsam-
félögum sem Norðurlönd eru orðin þá
verðum við að spyrja okkur: hvar er rödd
flóttamanna og innflytjenda?“ segir Marta.
„Mér finnst leikhúsið oft vera svo
máttlítið í pólitísku samhengi
og erfitt að hafa pólitísk áhrif.
En þetta er kannski í fyrsta
skipti sem mér finnst ég
vera að fjalla um eitthvað
raunverulegt. Í leikhúsinu
er maður auðvitað alltaf að
fjalla um raunverulegar tilf-
inningar, sterka sögu og átök
og slíkt, en þarna er maður að
fjalla um pólitískan raunveruleika
sem fólk berst á banaspjót fyrir. Þá finnur
maður fyrir því hvað leikhús getur raun-
verulega gert.“
Áhrif heimildaleikhússins
Leikstjórinn og
sögumaðurinn
Nazanin segir áhrifaríka
sögu sína á sviðinu í
Tjarnarbíói.
ÞorMar Vignir gUnnarSSon