Dagblaðið Vísir - DV - 24.11.2015, Blaðsíða 16

16 Skrýtið Vikublað 24.–26. nóvember 2015
Er skipulagið í lagi...?
Lausnir fyrir heimili og fyrirtæki
Brettarekkar
Gey
mslu
- og
dekk
jahi
llur
Mikil burðargeta
Einfalt í uppsetningu
KÍKTU VIÐ Á WWW.ISOLD.IS OPIÐ 08:00 - 17:00
Nethyl 3-3a - 110 Reykjavík
Sími 53 53 600 - Fax 567 3609
Morðinginn og listamaðurinn
n Richard Dadd taldi sig vera afkomanda Osíris og myrti föður sinn n Hélt áfram að skapa
Úr ferðalaginu Eitt verka Dadd úr ferðalaginu
mikla um Evrópu og Mið-Austurlönd. Verkið er
skissa, sem hann var að vinna að en lauk ekki.
Í Tyrklandi Þessa mynd
vann Dadd af Sir Thomas
Phillips í Tyrklandi.
L
istamaðurinn Richard Dadd
myrti föður sinn sumarið
1843. Hann var sviptur frelsi
sínu, stimplaður „ geðveikur
glæpamaður“ en hélt áfram
að mála á meðan að hann var
vistaður á Bethlem-spítalanum.
Hann þykir einn af merkilegustu
listamönnum síns tíma, breska
Viktoríutímans. BBC fjallar um
feril hans, en um þessar mundir er
sýning á verkum hans á Bethlem-
spítalanum í London í Safni hug-
ans (e. Museum of the Mind). Á
sýningunni eru bæði verk hans
frá því áður en hann veiktist and-
lega og frá þeim tíma er var á geð-
sjúkrahúsinu.
Richard Dadd, sem fædd-
ur var 1817, sýndi afar snemma
mikla listræna hæfileika. Á árun-
um 1830–1945 þótti hann vera
einn af þeim ungu og hæfileika-
ríku listamönnum sem vert væri
að fylgjast með, segir Victoria
Northwood, safnstjóri Museum of
the Mind. Þegar hann var tvítugur
hafði hann þegar tekið þátt í sýn-
ingum í Royal Academy-listasafn-
inu í London. Hann var frá Kent
á Englandi og missti móður sína
ungur. Faðir hans kvæntist aftur og
fjölskyldan flutti til London.
Ferðalagið breytti öllu
Árið 1841 var hann beðinn um að
fylgja Sir Thomas Phillips, velskum
lögfræðingi og stjórnmálamanni,
um Evrópu og Mið-Austurlönd.
Dadd átti að fanga ferðalagið á
striga, en á meðan þeir ferðuðust
notaði hann skissubækur til að
teikna það sem fyrir augu bar og
ætlaði að mála verkin þegar heim
væri komið.
Hann sneri aftur til Englands
árið 1943, talsvert fyrr en áætlað
hafði verið. Hann var augljóslega
veikur en óljóst hvað hrjáði hann.
Fjölskylda hans og vinir töldu
hann hafa fengið sólsting eða að
hann glímdi við andleg vandamál
af einhverju tagi. Dadd ferðaðist á
heimaslóðir sínar í Kent með föð-
ur sínum og myrti föður sinn þar.
Dadd virðist hafa verið í geðrofi,
hann taldi sig vera son egypska
guðsins Osíris og taldi að maður-
inn sem fylgdi honum til Kent væri
því svikari. Dadd flúði til Frakk-
lands eftir morðið þar sem hann
var á endanum handtekinn. Hann
var ekki talinn sakhæfur og var því
fluttur á Bethlem-sjúkrahúsið. Slæmar aðstæður geðsjúkra
Aðstæður geðsjúkra voru bág-
bornar en tóku örum breytingum
á þessum tíma, segir Northwood,
en það mun hafa verið Sir William
Charles Hood, yfirlæknir á sjúkra-
húsinu, sem stóð vörð um réttindi
sjúklinganna. Það er honum að
þakka að Dadd hélt áfram að mála
og sinna list sinni. Meðferð geð-
sjúkra fólst fyrst og fremst í því að
gefa vistmönnum róandi lyf, en
ekki eiginleg geðlyf. Lítið var um
samtalsmeðferð, viðtöl eða hóp-
meðferð sem núna eru ráðandi í
meðferð þeirra sem glíma við and-
leg veikindi.
Um 1860 var hann svo fluttur
frá Bethlem á deild fyrir geðsjúka
fanga í Berkshire. Hann lést þar
árið 1886. Hér á síðunni má sjá
nokkur af athyglisverðustu verk-
um hans. „Mér finnst mikilvægt
að benda á að þrátt fyrir veikindi
hans er ekki hægt að sjá miklar
breytingar á verkum hans. Þó að
frelsi hans yrði skert og hann úti-
lokaður frá heiminum og öðrum
listamönnum gat hann skapað
og fannst það nauðsynlegt,“ seg-
ir Northwood í samtali við BBC. n
ritstjorn@dv.is
Á Bethlen Þessi ljósmynd var tekin á
Bethlem-spítalanum. Richard Dadd var
vistaður þar eftir morðið á föður sínum.
Hann fékk tækifæri til að sinna listsköpun
því yfirlæknirinn sem þar var hafði mikinn
metnað og vildi bæta aðbúnað geðsjúkra.
Myndir MuSeuM oF The Mind
Lítilvægi og brjálæðingur Myndin hér til vinstri heitir Lítilvægi og er af manni sem er að
fara með listaverkin sín til herra Crayon, sem á að vera teiknari. Maðurinn til hægri á að vera
steríótýpa geðveikra og sýna „brjálæðing“ eins og almenningur sá hann. Aðstæður manns-
ins á myndinni eru bágbornar og gjörólíkar þeim aðbúnaði sem Dadd bjó við.
Crazy Jane Myndin er byggð á ljóði um
konu sem missir vitið. Margir telja að verkið
sé sjálfsmynd, en það heitir: Sketch of an
idea for Crazy Jane. Á verkinu má meðal
annars sjá Rochester-kastala sem var í
næsta nágrenni við æskuheimili Dadd.
Þetta er eitt af frægari verkum Dadd.
Grafhýsi Á myndinni er grafhýsi í miðjum
skógi. Það er túlkun Dadd á sorg og eftirsjá.