Dagblaðið Vísir - DV - 22.05.2015, Qupperneq 11

Fréttir 11Helgarblað 22.–26. maí 2015
„Ég var alltaf að leika mér að lífinu“
Fékk að búa hjá fíkli
Þegar hún varð eldri og ástandið
alvarlegra var velvildin af skornum
skammti hjá vinum og fjölskyldu.
Hún kynntist mun eldri konu, Fjólu,
fíkli sem leyfði Andreu að búa hjá sér
og kenndi henni að stela og komast
af í hörðum heimi fíknar. „Við vorum
góðar vinkonur og ég fékk að búa hjá
henni. Hún hugsaði um mig. Hún
sprautaði mig og rændi með mér
í búðunum. Hjálpaði mér að stela
og kenndi mér þetta. Hún var mjög
góð við mig fyrst og ég meira að
segja byrjaði að kalla hana mömmu
í þessu neyslurugli. Ég á samt bara
eina mömmu, en ég var bara svona
firrt. Þetta var algjörlega fáránlegt,“
segir hún.
Þegar þær voru saman í neyslu
fékk Fjóla gjarnan gefins fíkniefni
hjá Andreu, en þegar því var öfugt
farið fylgdu háar skuldir.
„Svo þegar henni hentaði þá
stakk hún mig í bakið og sveik. Ég
var til dæmis alltaf með litlar dag­
bækur, þegar ég var í neyslu. Ég
var kannski út úr rugluð en alltaf
að skrifa. Í einni þeirra geymdi ég
banka upplýsingarnar mínar og einn
daginn var síðan með þeim horf­
in úr bókinni,“ segir hún. Síðar stal
Fjóla öllum peningum Andreu og lét
millifæra þá á aðra konu til að reyna
að fela slóð sína.
„Það sem mér finnst allra verst og
sorglegast er að hún er enn að. Hún
er rosalega veik,“ segir Andrea.
Jarðarfarirnar erfiðar
Andrea á að baki langan afbrotaferil,
tengdan fíkniefnum, þjófnaði, inn­
brotum og líkamsárásum og þá hef­
ur hún ítrekað verið tekin fyrir um­
ferðarlagabrot, en hefur samt sem
áður aldrei fengið bílpróf. Hún hef­
ur fyrir vikið setið inni og afplánað
dóma á Kvíabryggju, í Kvennafang­
elsinu í Kópavogi og á Vernd. Inn­
lagnirnar á Vog eru 26 og innlagnir á
aðrar meðferðarstofnanir, til dæmis
Stuðla, mun fleiri. Hún hefur einnig
haft viðkomu í Krýsuvík, á Landspít­
alanum, Hlaðgerðarkoti og í Götu­
smiðjunni. Um tíma var hún heim­
ilislaus og dvaldi með mun eldri
konum í Konukoti.
Neysluvinirnir voru margir, en í
gegnum tíðina hafa jarðarfarir vin­
anna líka verið margar. Síðasta var
á fimmtudeginum áður en við töl­
um saman og stutt er síðan að náin
vinkona hennar féll frá. „Við vor­
um saman sem unglingar í Götu­
smiðjunni. Þetta var mjög erfitt og
sorglegt. Mér finnst erfitt að fara í
þessar jarðarfarir, eðlilega. En ég
er komin með smá skráp og ég veit
að jarðarfarirnar verða fleiri. Það er
í rauninni skrítið að fólk skuli ekki
hafa mætt í mína jarðarför,“ segir
hún og bætir því við að það sé raun­
ar næstum ótrúlegt.
Aldrei tekið til baka
„Ég var mikill gaur, ég gerði ótrú­
lega marga hluti sem ég sé svo eft­
ir en verða aldrei teknir til baka. Ég
er þakklát fyrir það að ég stundaði
aldrei vændi sjálf, en ég þarf að horf­
ast í augu við það, það sem eftir er,
að í neyslurugli þá seldi ég vinkonu
mína í vændi,“ segir Andrea. „Það er
það ljótasta sem ég hef gert. Að selja
vinkonu mína,“ segir hún. „Ég held
að það sé ekki hægt að jafna sig á því
í sálinni.“
Konan sem um ræðir og Andr­
ea bjuggu saman. Þær voru neyslu­
félagar og í harðri neyslu á þessum
tíma. Þegar vinkonan þurfti á pen­
ingum að halda fyrir fíkniefnum
og Andrea vildi ekki gefa henni þá,
lagði hún það til að konan seldi sig
og fengi þannig pening fyrir fíkni­
efnunum. „Ég kom því í kring, en
hún hefur ekki talað við mig síðan
þá. Ég veit ekkert hvað gerðist eft­
ir að ég yfirgaf herbergið,“ segir hún.
„Ég vildi óska þess að það væri
eitthvað sem ég gæti gert, sagt eða
tekið til baka en ég held að það sé
útilokað.“
Engin venjuleg neysla
Þegar Andrea tók sig á fyrir tæpum
tveimur árum var staðan grafalvar­
leg. „Ég fékk fimm blóðtappa við
heilann og sýkingu í hjartað og
lungun – allt út af neyslu. Mér var
vart hugað líf og það er ótrúlegt að
ég skyldi hafa lifað það af,“ segir hún.
Andrea var heldur ekki í neinni
venjulegri neyslu á þeim tíma. Segja
má að veikindin hafi markað endalok
neyslunnar og upphafið að nýju lífi,
þó að það tæki sinn tíma.
„Þetta var haustið 2011. Ég hafði
komið út úr fangelsi í júlí um sum­
arið og féll strax niður í neyslu. Ég
var að sprauta mig með morfíni og
kókaíni á þessum tíma. Daginn sem
ég veikist var ég í íbúð í Kópavogi og
ég var að krókna úr kulda. Ég lét heitt
vatn renna á hendurnar á mér og fór í
sturtu en allt kom fyrir ekki, ég var al­
veg að frjósa. Ég ákvað að labba heim
til ömmu minnar og afa sem bjuggu
skammt frá. Þegar ég kom þangað
voru þau ekki heima svo ég fór út í
búð og stal mér einhverju að drekka.
Ég labbaði aftur heim til þeirra og
stuttu seinna sá ég þau koma að hús­
inu. Það var eiginlega alveg ótrúleg
tilviljun því þau voru að koma frá út­
löndum,“ segir hún.
Amma hennar fór með Andreu á
sjúkrahús og linnti ekki látum fyrr en
búið var að leggja hana inn á deild.
Hún sá til þess að barnabarnið fékk
alla þá þjónustu sem hún þurfti –
hvort sem Andreu og heilbrigðis­
starfsmönnum líkaði betur eða verr.
„Sem betur fer,“ segir Andrea.
Eftir nokkra daga á sjúkrahús­
inu ágerðust veikindin. „Ég var að
tína pöddur af mér og mér fannst
eins og ég væri stöðugt að baða mig
í glimmeri. Ég neitaði líka að borða,“
segir hún. Í kjölfarið var hún sett í ít­
arlegar rannsóknir. Sumar reyndust
þrautin þyngri og Andrea streittist á
móti læknunum. Líkami hennar svo
illa farinn af neyslu að erfiðlega gekk
að finna æðar sem hægt var að nota.
„Amma var þarna og hélt utan um
mig – og hélt mér niðri þegar þess
þurfti,“ segir Andrea og réttir fram
hendurnar til að sýna blaðamanni
örin, sem eru vel sýnileg.
Andrea rifjar upp að þegar hún
fór eitt sinn í mænustungu hafi einn
læknirinn haft á orði að mænuvökv­
inn væri eins og Ölfusá. Svo gruggug­
ur var hann. Andrea þurfti aðstoð við
allt. Hún þurfti að fara í mikla endur­
hæfingu til að ná tökum á því að
ganga á ný og gat hvorki þvegið sér
né farið á klósettið óstudd. „Ég þurfti
aðstoð við allar athafnir daglegs lífs. Í
eitt skiptið þá pissaði ég hreinlega á
mig, vegna þess að þær gátu ekki að­
stoðað mig strax og ég hafði gleymt
að ég var alveg máttlaus í fótunum.
Einhvern vegin tókst mér að vippa
mér fram úr rúminu samt, þar sem
ég endaði á gólfinu, alveg bjargar­
laus,“ segir hún.
„Ótrúlegt en satt, stöðvaði þetta
mig ekkert. Ég var í sex vikur á sjúkra­
húsinu og fór í kjölfarið í meðferð í
Krýsuvík. Eftir fjóra daga þar hafði
mér tekist að ljúga því að mömmu
að mig vantaði smá pening fyrir gosi
og hún lagði inn á mig fjögur þúsund
kall. Fyrir það gat ég keypt mér tvær
ritalín; var dottin í það og komin á
götuna,“ segir hún.
Nokkru síðar stóð hún svo frammi
fyrir því að fíkniefnin voru hætt að
skila sínu.
„Öll fíkniefni voru hætt að virka
fyrir mig – í alvörunni. Það skipti ekki
máli hvort ég sprautaði mig, drakk,
reykti, saug í nefið eða át þau. Það
bara virkaði ekki. Ég hafði oft heyrt
þetta, að fólk talaði um að fíkniefn­
in væru eins og að drekka vatn, en ég
trúði því aldrei og hélt að fólkið væri
bara að bulla,“ segir hún. „Og svo
kom þetta í alvöru fyrir mig.“
Var barn í Götusmiðjunni
Andrea var 24 ára þegar hún sneri
við blaðinu. Nú einbeitir hún sér að
því að byggja upp sjálfa sig og reyna
að hjálpa öðrum sem eru í svipuðum
sporum. Það gustar af henni og kraft­
urinn er mikill. Núna fer einbeitingin
öll í að lifa lífinu, ekki bara lifa fyrir
næsta skammt. Hún vonar að saga
sín verði öðrum víti til varnaðar og
hún dregur ekkert úr þegar hún fer
yfir málin.
„Einu sinni var ég barn í meðferð
í Götusmiðjunni, nú er ég starfsmað­
ur hennar,“ segir hún. Götusmiðj­
an var áður meðferðarheimili fyrir
börn og unglinga en er nú neyðar­
skýli sem rekið er með ungmenni
í huga, sérstaklega ungmenni sem
hafa náð 18 ára aldri og hafa fyrir vik­
ið ekki lengur úr mörgum úrræðum
að velja. Mörg hafa að auki brennt
margar brýr að baki sér. Andrea seg­
ist reyna að mæta krökkunum á jafn­
ingja grundvelli.
„Mér finnst ég hafa svo mikið að
gefa og ég vona að þau skynji það. Ég
veit svo vel hvernig er að vera í þess­
um sporum og hvað þau eru að ganga
í gegnum. Ég skil þau – ég skil þau svo
ótrúlega vel. Þegar ég sest niður með
þessum krökkum þýðir ekkert fyrir
þá að segja: Þú skilur þetta ekki. Ég
skil, ég veit og ég get sett mig í þeirra
spor. Ég veit nákvæmlega hvernig
þeim líður,“ segir hún.
Stefnir á bílprófið
Nú eru það litlir áfangar sem skipta
máli í lífi Andreu. Til dæmis að fá bíl­
próf og keyra loksins – löglega.
„Ég hef ekki keyrt í tvö ár og ég
ætla að sækja um náðun hjá forset­
anum. Ef það gengur allt upp þá tek
ég bílprófið bara eins og allir hin­
ir,“ segir hún og brosir. Samskiptin
við fjölskylduna eru öll á uppleið og
hún segist njóta þess að eiga í eðli­
legum samskiptum við sína nán­
ustu. „Fyrsti maðurinn sem ég fór til
og baðst afsökunar vegna hegðun­
ar minnar var afi minn,“ segir hún.
„Amma mín og mamma mín eru
mínar bestu vinkonur í dag og ég er
svo þakklát fyrir þær. Þær hafa verið
klettarnir mínir,“ segir hún.
Starfið í Götusmiðjunni er henni
allt. Þegar hún ræðir við ungmenni
heldur hún athygli þeirra og seg­
ist sjá hversu mikil áhrif saga henn­
ar hefur á þau. En hún veit líka að
hún er heppin og þarf að hafa fyr­
ir hlutunum. Það er ekki sjálfgef­
ið að ná tökum á lífinu á nýjan leik.
„Ég var alltaf að leika mér að lífinu
– sem er svo hrikalegt. Hugsaðu þér
að gera sjálfri sér þetta,“ segir hún
með eftirsjá. „Fyrir vikið er líka skrít­
ið að standa í þeim sporum að allt líf­
ið blasi við mér,“ segir hún en bætir
við: „Lífið er betra hérna megin. Ég
tek þetta samt alltaf bara einn dag í
einu.“ n
„Öll fíkniefni
voru hætt að
virka fyrir mig – í
alvörunni
„Hún hugsaði um
mig. Hún spraut-
aði mig og rændi með
mér í búðunum. Hjálpaði
mér að stela og kenndi
mér þetta.