Dagblaðið Vísir - DV - 22.05.2015, Síða 28

Heimilisfang
Kringlan 4-12
6. hæð
103 Reykjavík
fréttaskot
512 70 70fr jál s t, ó Háð dag b l að DV áskilur sér rétt til að birta aðsent efni blaðsins á stafrænu formi og í gagnabönkum án endurgjalds. Öll viðtöl blaðsins eru hljóðrituð. Notkun á efni blaðsins er óheimil án samþykkis.
512 7000
512 7010
512 7080
512 7050
aðalnúmer
ritstjórn
áskriftarsími
auglýsingar
sandkorn
28 Umræða
Útgáfufélag: DV ehf. • Stjórnarformaður og útgefandi: Björn Ingi Hrafnsson • Ritstjórar: Eggert Skúlason og Kolbrún Bergþórsdóttir
Viðskiptaritstjóri: Hörður Ægisson • Fréttastjórar: Baldur Guðmundsson og Einar Þór Sigurðsson • Ritstjórnarfulltrúi: Jóhann Hauksson
Umsjónarmaður innblaðs: Sólrún Lilja Ragnarsdóttir • Framkvæmdastjóri : Steinn Kári Ragnarsson • Umbrot: DV ehf. • Prentun: Landsprent • Dreifing: Árvakur
Helgarblað 22.–26. maí 2015
Við erum svo
hamingjusöm
Fyrir tveimur vikum
féll ég aftur
Ég ældi út
um allt
Hæstiréttur – hin æpandi þögn
Sigrún Eva Rúnarsdóttir í Götusmiðjunni gekk að eiga Mumma Tý Þórarinsson nýlega. – DV Sigmar Guðmundsson, ritstjóri Kastljóss, tjáði sig um alkóhólismann á Facebook. – Facebook
E
inn af fyrrverandi dómurum
við Hæstarétt hefur gagnrýnt
réttinn harðlega og það með
haldbærum rökum. Jón Stein-
ar Gunnlaugsson telur álag á
Hæstarétt alltof mikið og gagnrýnir
þá „fjölskyldustemningu“ sem þar ku
ríkja. Jón Steinar er virtur fræðimaður
á sínu sviði og afskaplega reynslumik-
ill. Það er ekki hægt að afgreiða gagn-
rýni hans með léttvægum hætti eins
og borið hefur á.
Hæstiréttur er einn af hornstein-
um samfélagsgerðar okkar og þar
má ekki bera skugga á. Stofnunin
hefur ekki svarað gagnrýninni með
nokkrum hætti. Þá er eftirtektar-
vert að málsmetandi lögmenn virð-
ast tregir til að koma að umræðunni
með rökum. Hinum haldbæru rökum
sem Jón Steinar hefur sett fram verð-
ur ekki lengur mætt með þögninni,
ætli Hæstiréttur sér að njóta þeirrar
virðingar sem nauðsynlegt er.
Minnsta grun um annarleg sjónar-
mið og klíkuskap hjá æðsta dómstigi
landsins verður að ræða og uppræta
ef grunur verður að vissu. Löngu er
orðið ljóst að það andaði köldu milli
Jóns Steinars og einhverra dómara
við réttinn. Jón Steinar fullyrðir að sér
hafi verið boðið inn í eins konar fjöl-
skyldustemningu við réttinn. Hvað
er það? Hvorki stjórnar skrá né lög
mæla fyrir um stemningu við Hæsta-
rétt. Minnsti vottur af slíku gengur
gegn réttaröryggi í landinu. Við skul-
um ekki gleyma að í Hæstarétti eru á
hverjum degi teknar ákvarðanir sem
varða örlög og æru einstaklinga og
fyrirtækja. Réttvísin skal vera blind.
Með lögum skal land byggja. Allir eru
saklausir uns sekt þeirra er sönnuð.
Þessar þrjár lykilsetningar verða að
standa óhaggaðar. Annars búum við
ekki í lýðræðisríki.
Markús Sigurbjörnsson, forseti
Hæstaréttar, þarf að taka til máls og
svara þeirri gagnrýni sem Jón Steinar
hefur sett fram. Almenningur á rétt
á svörum. Almenningur sem getur
hvenær sem er lent í því að standa
frammi fyrir Markúsi og „fjölskyldu“
hans í Hæstarétti. Hver og einn sem
þangað kemur á að geta treyst því að
fá réttláta og ígrundaða meðferð. Ekki
er hægt að bjóða upp á hraðsuðu þar
sem Hæstarétti er gert skylt að tala
einni röddu. Eru sér atkvæði einstakra
dómara kveðin í kútinn? Hver stjórn-
ar því?
Jón Steinar kallar eftir vandaðri
ráðningum í þessi mikilvægu embætti
sem hæstaréttardómarar skipa. Það
ákall er eðlilegt. Ef fjölskyldustemn-
ing ríkir í Hæstarétti þarf að brjóta
hana upp. Kannski er fyrsta skref-
ið í þá átt að breyta ráðningarferlinu.
Enginn á að geta handvalið í Hæsta-
rétt. Hina æpandi þögn sem ríkir um
Hæstarétt verður að rjúfa. Líti nú hver
í eigin barm og geri það sem honum
ber til að hreinsa Hæstarétt, annað
tveggja, af sökum eða þeirri stemn-
ingu sem þar er sögð ríkja. n
Fara frá Straumi til
Fossa markaða
Það vakti mikla athygli á fjár-
málamörkuðum þegar tveir
lykilstarfsmenn í markaðsvið-
skiptum Straums fjárfestinga-
banka, þeir Haraldur I. Þórðarson
og Steingrímur Arnar Finnsson,
hættu hjá bankanum í ársbyrjun.
Skömmu síðar keyptu þeir fé-
lagið ARM Verðbréf, ásamt Sig-
urbirni Þorkelssyni, fyrrverandi
framkvæmdastjóra hjá Lehman
Brothers, og var nafni þess í kjöl-
farið breytt í Fossar markaðir.
Þrír aðrir fyrrverandi starfs-
menn markaðsviðskipta Straums
hafa núna einnig gengið til liðs
við Fossa. Þeir eru Þorbjörn
Atli Sveinsson, Hannes Árdal og
Gunnar Freyr Gunnarsson. Foss-
ar markaðir hafa hins vegar ekki
látið þar staðar numið heldur
hefur fyrirtækið að auki fengið til
sín móttökudömu Straums fjár-
festingabanka.
Helgi og Hringbrautin
Sjónvarpsstöðin Hringbraut
þykir fara ágætlega af stað, þar
er fjölbreytt íslensk dagskrár-
gerð. Stöðin
hefur gefið sig út
fyrir að tala máli
atvinnulífsins og
þykir höll undir
málstað aðildar
að Evrópusam-
bandinu.
Sagt er að bakhjarl hennar sé
Helgi Magnússon, kenndur við
Málningu, sem er einn áhrifa-
mesti viðskiptamaður landsins
gegnum stöðu sína í lífeyris-
sjóðunum og eigin fjárfestingar.
Óánægður með Illuga
Helgi Magnússon talar kjarnyrta
íslensku og liggur ekki á skoðun-
um sínum. Hann hefur um
árabil verið einn helsti stuðn-
ingsmaður Illuga Gunnarssonar
menntamálaráðherra en nú ber
svo við að vík er milli vina.
Helgi fer ekki leynt með
óánægju sína með störf Illuga og
hefur ekki fyrirgefið honum 360
gráðu viðsnúning í ESB-málun-
um. Eru þetta talin nokkur ótíð-
indi fyrir ráðherrann og stórt
skarð hoggið í bakland hans.
Ásmundur Einar Daðason, kastaði upp í flugi WOW air á dögunum. – DV
Gott tilboð
S
tefna Samfylkingarinnar í
sjávarútvegsmálum hefur
fengið byr undir báða
vængi undanfarið eða eftir
að sjávarútvegs- og land-
búnaðarráðherra lagði fram frum-
varp um makrílkvóta. Við í Sam-
fylkingunni höfum bent á það
árum saman að við úthlutun veiði-
leyfa eigi lögmál markaðarins að
ráða og kostir þess fái að njóta sín
við nýtingu fiskveiðiauðlindarinn-
ar. Við höfum talað fyrir tilboðum
og tilboðsmörkuðum sem beinast
liggur við að nota þegar að kvótum
nýrrar fiskveiðitegundar er útdeilt.
Við teljum reyndar að sátt náist
aldrei um upphæð veiðigjalds yfir
höfuð fyrr en það verði ákvarðað á
markaðslegum forsendum.
Kostir tilboðsleiðar
Einn af kostum tilboðsleiðar er
að leigugjaldið sem greitt er fyrir
aflahlutdeildir sveiflast sjálfkrafa
með arðsemi veiða og dregur úr
líkum á pólitískum inngripum
um ákvörðun leiguverðs. Þannig
byggist upphæðin ekki á mats-
kenndum ákvörðunum og eigend-
ur auðlindarinnar, fólkið í landinu,
geta treyst því að ekki sé verið að
hygla einum umfram annan. Út-
gerðin ákvarðar sjálf það gjald sem
hún telur sér fært að greiða fyrir
aðgengi að auðlindinni með til-
boðum á markaði og það kemur
líka í veg fyrir brask með kvót-
ann. Einnig styrkir tilboðsleiðin
rekstrarumhverfi sjávar útvegsins
til lengri tíma vegna þess að duttl-
ungar stjórnmálamanna ráða ekki
með ófyrirséðum breytingum á
milli kjörtímabila. Svigrúmið inn-
an kerfisins verður meira með
tilboðsmörkuðum og nýliðun
möguleg, sem veitir best reknu
fyrirtækjunum aukin tækifæri
hvort sem þau eru gömul eða ný.
Í útfærslu tilboðsleiðar er auð-
velt að taka tillit til byggðasjónar-
miða, koma í veg fyrir samþjöppun
og virða sérstöðu minni útgerða.
Reynsla af tilboðsleið til úthlutun-
ar auðlinda er víðtæk um allan
heim og auðvelt væri að leita í
smiðju nágrannaþjóða eftir góð-
um fyrirmyndum. Ef rétt er á mál-
um haldið leiðréttir tilboðsleiðin
óréttlætið sem felst í því að ávinn-
ingurinn af hagræðingunni innan
útgerðarinnar renni í vasa fárra en
íbúar sjávarbyggða beri kostnað-
inn.
Góðar fyrirmyndir
Fiskmarkaðir á Íslandi eru góðar
fyrirmyndir þar sem markaðs-
lausnir ráða. Þar kaupa fiskvinnsl-
ur án kvóta fisk daglega á tilboðs-
markaði. Þessi fyrirtæki hafa enga
aðra rekstrartryggingu en þá að
tilboðsmarkaðurinn verði starf-
andi á morgun. Aldrei er deilt um
fiskverð á fiskmarkaði enda hafa
bæði kaupandi og seljandi boð-
ið verðið sem samið var um. Allar
fiskvinnslur landsins hafa jafnan
aðgang að fiskmörkuðum. Nýliðun
í fiskvinnslu er því miklu auð-
veldari en í útgerðinni. Fleiri góð
dæmi má nefna. Loftslagsheim-
ildir eru boðnar út og flugfélögin
okkar, álverin og fleiri verksmiðjur
gera tilboð í loftslagsheimildir á
evrópskum markaði en tekjurnar
renna í ríkissjóð. Við notum útboð
til að velja á milli símafyrirtækja
þegar úthluta þarf tíðnisviðum fyrir
fjarskipti og þegar ríkið felur einka-
aðilum verkefni í samgöngum gera
menn tilboð í sérleyfin. Þegar við
kaupum okkur þak yfir höfuðið
gerum við tilboð á markaði sem
stýrt er af fasteignasalanum. Það
er því góð og víðtæk reynsla af til-
boðsleiðinni í ýmsum myndum og
hún á mjög vel við þegar úthluta á
takmörkuðum gæðum s.s. náttúru-
auðlindum.
Brýnasta verkefnið
Jafnaðarmenn vilja að tryggt sé að
arður af sameiginlegum auðlindum
skiptist á réttlátan hátt á milli fólks-
ins í landinu og þeirra sem nýta
auðlindirnar. Á sama hátt þarf að
tryggja réttláta skiptingu á þjóðar-
auðlindum milli kynslóða. Það þýðir
að nýting auðlinda, hvort sem er til
lands eða sjávar, þarf að vera í sam-
ræmi við skilyrði sjálfbærrar þróun-
ar. Brýnasta verkefnið í auðlinda-
málum hér á landi er að fylgja eftir
afgerandi niðurstöðum þjóðarat-
kvæðagreiðslu um efnisatriði nýrrar
stjórnarskrár frá því í október 2012.
Þar lýstu stuðningi sínum 84.760
kjósendur eða 83% þeirra sem tóku
þátt í þjóðaratkvæðagreiðslunni, við
ákvæði um ævarandi þjóðareign á
náttúru auðlindum. Þar er áskilið að
nýtingarétti verði aðeins úthlutað á
jafnræðisgrundvelli til hóflegs tíma,
gegn fullu gjaldi og með gagnsæjum
og hlutlægum hætti. Á vefnum
thjodareign.is hafa þegar að þessi
grein er skrifuð um 35.000 manns
skrifað undir áskorun til forseta Ís-
lands um að hann vísi í þjóðar-
atkvæðagreiðslu hverjum þeim lög-
um sem Alþingi samþykkir þar sem
fiskveiðiauðlindum er ráðstafað til
lengri tíma en eins árs á meðan ekk-
ert ákvæði um þjóðareign á auð-
lindum hefur verið sett í stjórnar-
skrá og þjóðinni ekki verið tryggt
fullt gjald fyrir afnot þeirra. Beðið er
eftir viðbrögðum við þessum skýru
skilaboðum fólksins í landinu til
stjórnvalda um auðlindarákvæði í
stjórnarskrá. n
„ Jafnaðarmenn
vilja að tryggt sé
að arður af sameigin-
legum auðlindum skipt-
ist á réttlátan hátt á
milli fólksins í landinu og
þeirra sem nýta auðlind-
irnar.
Oddný G. Harðardóttir
þingmaður Samfylkingarinnar
Kjallari
„Almenningur á
rétt á svörum. Al-
menningur sem getur
hvenær sem er lent í því
að standa frammi fyr-
ir Markúsi og „fjölskyldu“
hans í Hæstarétti.
Leiðari
Eggert Skúlason
eggert@dv.is