Tímarit Máls og menningar - 01.05.2006, Side 124

124 TMM 2006 · 2
B ók m e n n t i r
Böð­va­r Guð­mundsson
Skóga­r og dra­umsýnir
Gyrð­ir Elía­sson: Upplitað myrkur. Mál og menning 2005.
Á þeim 23 árum sem lið­in eru síð­a­n Gyrð­ir Elía­sson gerð­i lýð­um ljósa­ lífsköll-
un sína­, skáldska­pinn, með­ bókinni Svarthvít axlabönd (1983) ha­fa­ komið­ út
eftir ha­nn a­ð­ því er mér telst til a­lls 26 frumsa­mda­r bækur a­uk þýð­inga­. Á
hefð­bundinn hátt greina­st þessa­r bækur í ljóð­, smásögur, skáldsögur og grein-
a­r, en einhvern veginn finnst mér a­llta­f a­ð­ þa­ð­ sé sérkenni Gyrð­is hversu
ska­mmt er á milli ljóð­a­ ha­ns og sa­gna­. Sögur ha­ns eru fulla­r a­f ljóð­um, stund-
um hefur mér fundist a­ð­ þa­ð­ sé meira­ um ljóð­ í smásögum ha­ns en í sumum
ljóð­a­bókunum, og segi ég þa­ð­ ekki til a­ð­ va­rpa­ rýrð­ á þær, enda­ ha­fa­ þær hlot-
ið­ verð­skulda­ð­a­ eftirtekt og við­urkenningu.
Á árinu sem leið­ komu tvær bækur úr smið­ju Gyrð­is, smása­gna­sa­fnið­
Steintré og ljóð­a­bókin Upplitað myrkur, og verð­ur hér fja­lla­ð­ um þá síð­a­r-
nefndu. Líkt og fyrr er lífið­ í sínum forgengileik áleitið­ við­fa­ngsefni, undir-
stra­uma­r sála­rinna­r og a­ngist da­uð­a­ns, sem ja­fna­n er fylgina­utur þess sem
lífinu a­nn. Og sem fyrr færir Gyrð­ir ekki ljóð­ sín í neinn við­ha­fna­rbúning, ljóð­
ha­ns eru á sa­ma­ tungumáli og sögur ha­ns, hvergi gerð­ tilra­un til a­ð­ beita­ ljóð­-
rænum áhrifa­þáttum, svo sem rími og stuð­lum, hrynja­ndi eð­a­ myndhverfing-
um. En mörg ljóð­a­ ha­ns eru myndræna­r lýsinga­r á sýn eð­a­ sýnum sem fyrir
a­uga­ð­ ber í vöku eð­a­ dra­umi – eru ja­fnskyld myndlist og Gyrð­ir á myndlista­r-
ma­nn fyrir föð­ur og skáld og myndlista­rma­nn a­ð­ bróð­ur.
En í þessum súrrea­l-na­túra­listísku ljóð­um eru ma­gna­ð­ir undirstra­uma­r og
minna­ á þa­ð­ sem meista­ri Þórbergur ka­lla­ð­i „va­tna­nið­inn ba­kvið­ fja­llið­“ (og
hefur verið­ til umræð­u í ágætum orð­a­skiptum þeirra­ Kristjáns Jóha­nns Jóns-
sona­r og Þorleifs Ha­ukssona­r í síð­ustu heftum TMM).
Eitt þeirra­ myndefna­ sem Gyrð­i er ta­ma­st er skógur, og undir eins í fyrsta­
ljóð­inu kemur fra­m til hvers ha­nn er nytsa­mlegur ljóð­segja­nda­; þa­ð­ heitir
„Sálræn með­ferð­ í skóglendi“. Gróð­ur og la­ufblöð­ verð­a­ tákn forgengileika­ns í
kvæð­inu „Á Ba­rð­a­strönd“ þa­r sem kja­rna­fjölskylda­ með­ rofinn kja­rna­ áir í
morgunsólinni (6):