Fréttatíminn - 13.08.2016, Blaðsíða 16

16 | FRÉTTATÍMINN | Laugardagur 13. ágúst 2016
Meirihluti fjárlaganefndar hefur lagt til að kannað verði hvort einkaaðilar geti komið að fjármögn-
un nauðsynlegrar uppbyggingar á
Keflavíkurflugvelli. Rökin eru að
umbreyting vallarins sé kostnað-
arsöm, 70 til 90 milljarðar króna,
og komi til á sama tíma og ríkið
þurfi að standa fyrir umfangsmik-
illi uppbyggingu innviða; byggingu
nýs spítala, endurreisn vegakerfis-
ins og margs fleira.
Þarna er reyndar verið að bera
saman epli og appelsínur. Þau flug-
félög sem nota Keflavíkurflugvöll,
eða öllu heldur farþegarnir sem
taka sér far með þeim, greiða fyr-
ir framkvæmdirnar á flugvellinum.
Það er tiltölulega auðvelt verkefni að
láta tekjustreymið frá starfseminni
standa undir framkvæmdum. Ríkið
er engu lakara til þess fallið en einka-
fyrirtæki.
Slík fjármögnun mun ekki trufla
byggingu nýs spítala eða tvöföldun
brúa víða um land. Þær framkvæmd-
ir eru annars eðlis. Og þó. Notendur
spítalans og brúnna munu greiða fyr-
ir framkvæmdirnar þótt það sé ekki
gert með notendagjöldum.
Ef flytja ætti uppbyggingu innviða
frá ríkinu til einkaaðila þyrfti að
liggja fyrir reynsla um að einkaaðilar
geri það betur en ríkisvaldið. Það má
vissulega ímynda sér rök fyrir slíku
en því miður höfum við Íslendingar
ekki haft nein kynni af þessu. Við
höfum heyrt þetta en aldrei séð.
Ríkið rak bankana illa en einkaað-
ilar ráku þá enn verr. Hið ríkisrekna
heilbrigðiskerfi hefði getað verið
miklu betra en það hefur ekki skán-
að með auknum einkarekstri. Hval-
fjarðargöngin voru boruð af einka-
fyrirtæki og síðan hafa vegfarendur
borgað með vegatollum tvö göng í
staðinn fyrir ein.
Tilfærsla ríkisstofnana út úr ríkis-
rekstri yfir í sambræðingsform ríkis-
og einkarekstrar, ohf, hefur reynst
afleitlega. Ríkisútvarpið og Íslands-
póstur eru margfalt verri fyrirbrigði
sem hlutafélög en þau voru sem hefð-
bundnar stofnanir.
Auðvitað er til slæmur ríkisrekstur
eins og það er til góður ríkisrekstur.
Lausn á vondum ríkisrekstri get-
ur því allt eins verið að bæta ríkis-
reksturinn eins og að selja hann eða
gefa. Gott samfélag þarf að ráða við
hvort tveggja, geta bæði rekið ríkis-
stofnanir vel og einkafyrirtæki ágæt-
lega.
Samfélagsumræðan ætti að snú-
ast um hvar draga eigi línuna. Hvaða
verkefni ættum við að fóstra innan
góðra ríkisstofnana og hver séu best
vistuð hjá einkafyrirtækjum. Þessi
lína þarf að vera skýr og óumdeild.
Verstu mistökin og mesta spillingin
grasserar á óljósum mörkum, á
vatnaskilum opinbers reksturs og
einkafyrirtækja.
Það er vandamál í samfélaginu að
þeir flokkar sem sögulega hafa helst
staðið vörð um atvinnurekstur hafa
báðir snúið sér að þessum vatnaskil-
um. Landbúnaður og útgerð eru hálf-
opinber rekstur sem nýtur gríðar-
legs stuðnings úr ríkissjóði í formi
styrkja, verndar og afsláttar af leigu
fyrir auðlindir. Þetta eru helstu stoð-
ir stjórnarflokkanna, einkarekstur
sem gerir að stóru leyti út á eigur og
fé almennings.
Þannig er valdið. Til að sogast ekki
niður í þessa stöðu hefðu flokkarnir
þurft að vernda með sér hugsjónir
um jafnan rétt allra til tækifæra og
viðhalda trú á frjálsa samkeppni. En
það gerðu þeir ekki. Þeir þjónuðu
ekki fyrirtækjunum sem styrktu þá
innan marka hugmyndastefnunnar
heldur sveigðu hugmyndastefnuna
að þjónkun sinni við fyrirtækin.
Þessi virkni stjórnmálaflokkanna
dró að þeim fólk sem vildi efnast af
rekstri á hinum gjöfulu mörkum rík-
is- og einkarekstrar. Það lagði til að
flokkarnir beittu sér fyrir að færa
verkefni, en þó fyrst og fremst tekj-
ur, frá ríkinu til einkafyrirtækja. Það
lagði til að ríkið veitti nýjum fyrir-
tækjum skattaívilnanir og allskyns
aðstoð gegn því að þau hæfu starf-
semi. Og fólkið lagði til að ríkis-
rekstur yrði sem fyrst seldur fyrir-
tækjum í þess eigu.
Því miður hefur fólk úr rekstri á
þessum vatnaskilum opinbers rekstr-
ar og einkarekstrar náð öllum völd-
um í flokkunum tveimur. Þeir eru því
lítið skjól fyrir fólk í hefðbundnum
atvinnurekstri. Í stað þess að byggja
upp almenn góð skilyrði til rekstrar
hefur áherslan verið sett á sérstakar
ívilnanir til fyrirtækja í eigu vildar-
vina.
Það er ekki síst vegna þessarar
hugmyndalegu hrörnunar sem báð-
ir flokkarnir standa veikt í dag. Þeir
eiga lítinn hljómgrunn meðal al-
mennings en sækja fyrst og fremst
styrk til þeirra sem hafa efnast af
tengslum sínum við flokkana.
Til að ná fyrri styrk þurfa flokks-
menn að segja þeim sem vilja auðgast
af ríkiseignum, að snúa sér almenni-
legum bisness, fjarri ríkisrekstri.
Stofnaðu bara ísbúð eins og hinir,
ættu þeir að segja við fólkið sem vill
teygja sig í gruggið á mörkum opin-
bers rekstrar og einkarekstrar.
Gunnar Smári
STOFNAÐU
BARA ÍSBÚÐ
EINS OG HINIR
Köllunarklettsvegi 1, 104 Reykjavík. Sími: 531 3300. ritstjórn@frettatiminn.is
Útgefandi: Gunnar Smári Egilsson. Ritstjórar: Gunnar Smári Egilsson og Þóra Tómasdóttir.
Fréttastjóri: Þóra Kristín Ásgeirsdóttir. Ritstjórnarfulltrúi: Höskuldur Daði Magnússon. Dreifing: Póstdreifing. Framkvæmdastjóri
og auglýsingastjóri: Valdimar Birgisson. Fréttatíminn er gefinn út af Morgundegi ehf. og er prentaður í 83.000 eintökum í Landsprenti.
Undirbúningur hafinn
Í sumarbúðum Framsóknarflokksins voru Gunnar Bragi
og Sigmundur Davíð á fullu að undirbúa kjörkassa.
Meira ruglið að tilkynna kjördag
Ok, o
k. 29
. okt
.
— ef
við f
áum

að n
ota þ
essa
.

á Tenerife með GamanFerðum!

KATRÍNARTÚNI 12 WOWAIR.IS WOWAIR@WOWAIR.IS
ALICANTE f rá
9.999 kr.*
BARCELONA f rá
9.999 kr.*
BERLÍN
7.999 kr.*
LONDON f rá
7.999 kr.*
*Verð miðast við flug aðra leið með sköttum ef greitt er með Netgíró.
AMSTERDAM f rá
7.999 kr.*
VERTU
MEMM!
sept . - nóv.
ágúst - nóv.
sept . - nóv.
ágúst - nóv.
sept . - nóv.