Fréttablaðið - 25.02.2017, Qupperneq 80

Algengast hefur verið að skipt sé
um ósæðarlokuna í opinni hjartaað-
gerð þar sem gamla lokan er tekin
burt og nýrri komið fyrir í stað-
inn. Við opna hjartaaðgerð þarf
að kljúfa bringubeinið, opna inn á
hjartað, tengja sjúkling við hjarta-
og lungnavél, stoppa hjartað og
skipta svo um lokuna. Í lok aðgerð-
ar er hjartað stuðað aftur í gang og
bringubeini og sárum lokað. Að-
gerðin krefst svæfingar, gjörgæslu-
legu í 1-2 sólarhringa og 7-10 daga
legu á sjúkrahúsinu. Bringubeinið
er um sex vikur að gróa og endur-
hæfingin tekur tvo til þrjá mánuði.
Nýja lokan er ýmist úr lífrænu
efni (lífræn loka) eða úr ólífrænu
efni t.d. málmi eða öðru hörðu efni
(mekanisk loka). Ókostur við mek-
anisku lokurnar er að sjúkling-
ar þurfa ævilanga blóðþynningu
með warfarini, en kostur við slík-
ar lokur er að þær endast lengur en
lífrænu lokurnar. Ending lífrænnar
loku er þó talin um 10-15 ár.
Þræðingalokur
Fyrir um tíu árum var farið að
skipta um ósæðarlokur með þræð-
ingatækni. Þessar lokur, sem kalla
má þræðingalokur, eru byggðar
upp þannig að á grind úr málm-
blöndu eru saumuð lokublöð úr líf-
rænu efni. Grindina er hægt að
krumpa á æðalegg sem er færð-
ur upp að ósæðarlokunni gegnum
slagæð og henni sleppt þar eða hún
blásin upp með belg. Þessar lokur
eru úr svipuðu efni og lífrænar
lokur sem settar eru í opnu hjarta-
aðgerðunum. Lokublöðin eru oft
gerð úr gollurshúsi svína eða naut-
gripa.
Algengast er að færa þessa nýju
loku upp í hjartað frá náraslagæð-
inni enda hefur sú leið reynst gefa
bestan árangur og minnsta fylgi-
kvilla. Þó er hægt að fara aðrar
leiðir að hjartanu t.d. milli rifja
í vinstri síðu og beint í gegnum
hjartabroddinn, um slagæð undir
viðbeini eða slagæð á hálsi. Einn-
ig er hægt að fara beint gegnum
ósæðina en þá þarf að opna brjóst-
holið svipað og við opna hjartaað-
gerð. Þræðingalokurnar endast að
líkindum eins og aðrar lífrænar
lokur en það á eftir að staðfesta það
þegar lengri reynsla fæst af þeim.
Í upphafi stóðu þræðingalokur
einungis til boða sjúklingum sem
ekki var treyst í opna aðgerð. Þeir
voru oftast aldraðir, með marga
sjúkdóma og höfðu margir áður
farið í opna hjartaaðgerð. Síðan
hafa rannsóknir sýnt gagnsemi
þræðingatækninnar einnig hjá
eldri sjúklingum með minni sjúk-
dómsbyrði. Nú fara fram rannsókn-
ir á enn yngri sjúklingum með litla
áhættu við opnar aðgerðir. Í fram-
tíðinni má því jafnvel búast við að
yngri og hraustari sjúklingar geti
fengið þræðingaloku ef þær koma
vel út.
Lokuaðgerðir með þræðinga-
tækni eru mikilvægt framfara-
skref og góð viðbót við opnu að-
gerðirnar. Opin aðgerð verð-
ur samt áfram betri kostur fyrir
suma sjúklinga t.d. þá sem eru að-
eins með lokuleka, þá sem þurfa
kransæðahjáveituaðgerð samtím-
is lokuskiptum, eða ef þrengingar
eru í náraæðum svo lokunni verði
ekki komið upp þá leið.
Heildarkostnaðurinn er svipað-
ur við þræðingaloku og við opna
aðgerð. Verð þræðingalokanna
er að lækka og sennilegt að þessi
meðferð verði fljótlega ódýrari en
opin aðgerð. Eftir þræðingaloku-
aðgerð er að jafnaði ekki er þörf á
gjörgæslumeðferð, legutíminn er
styttri, og hægt er að hefja endur-
hæfingu fyrr en eftir opna aðgerð.
Kostnaður sparast við heimilisað-
stoð, hjúkrun og umönnun. Eftir
báðar gerðir aðgerða fækkar svo
spítalalegum og bráðamóttöku-
heimsóknum, auk þess sem lífs-
gæði batna.
Þræðingalokur á Íslandi
Ósæðarlokuaðgerðir með þræð-
ingatækninni hafa verið fram-
kvæmdar á Landspítalanum síðan
í janúar 2012 eða í fimm ár. Á
þeim tíma hafa aðgerðirnar þró-
ast mikið. Bæði hefur tækninni
fleygt fram og aðgerðirnar hafa
verið einfaldaðar, þær taka styttri
tíma og reyna minna á sjúkling-
ana. Þannig hefur verið hætt að
svæfa sjúklingana og aðeins sumir
þurfa æðalegg í háls og tímabund-
inn gangráð sem þurfti hjá öllum
sjúklingunum áður. Ekki er leng-
ur þörf á þvaglegg, öndunarvél eða
hjartaómskoðun um vélinda. Áður
þurfti að forvíkka allar gömlu lok-
urnar með belg áður en nýju lok-
unni var komið fyrir en nú er það
aðeins gert í völdum tilvikum t.d.
ef mikið kalk er til staðar. Síðast
en ekki síst er slíðrið sem notast er
við í náraslagæðina orðið grennra
en áður sem minnkar hættu á blæð-
ingum. Vegna þessa alls er ekki
lengur þörf á gjörgæslulegu eftir
aðgerðina. Stórt teymi bæði lækna
og starfsfólks frá ýmsum deildum
spítalans kemur að aðgerðunum,
eða milli 15-20 manns.
Nú hafa sjötíu sjúklingar fengið
þræðingaloku á Landspítala. Með-
alaldur þeirra er 84 ár. Aðgerðirn-
ar hafa gengið vel og flestir sjúkl-
inganna hafa bætt áreynslugetu
sína og hafa minni sjúkdómsein-
kenni. Fylgikvillar hafa verið fá-
tíðari en búist var við á grundvelli
erlendra rannsókna. Enginn sjúkl-
ingur hefur andast í aðgerð og að-
eins einn sjúklingur hefur látist
í sjúkrahúslegunni eftir aðgerð.
Aðrir hafa útskrifast af sjúkrahús-
inu og flestir eru enn á lífi þrátt
fyrir háan meðalaldur við aðgerð.
Frekari þróun og framtíðin
Þræðingalokurnar eru taldar end-
ast í að minnsta kosti 10 ár og
sennilega lengur. Ef lokan bilar
t.d. eftir 10 ár er hægt að setja nýja
þræðingaloku inn í þá gömlu á ný.
Það á einnig við um þær lífrænu
lokur sem settar eru í opnu aðgerð-
unum í dag, í þær er hægt að setja
þræðingaloku síðar ef þörf er á.
Þær lokur sem notaðar hafa
verið hér á Íslandi kallast Core-
Valve og Evolute-R. Á þessu ári
er vonast til að framkvæmdar
verði 20-30 þræðingalokuaðgerðir
á Landspítala með slíkum lokum.
Einnig er stefnt að þátttöku í fjöl-
þjóðlegri vísindarannsókn, þar sem
sjúklingar sem eru yngri en 70 ára
gangast annað hvort undir opna að-
gerð eða fá þræðingaloku og hóp-
arnir verða svo bornir saman.
Síðasta nýjungin, stærri loka að
þvermáli en áður hefur þekkst eða
34 mm, kom á markað nú í janúar
2017. Með henni er hægt að bjóða
sjúklingum með mjög stórar lokur
aðgerð með þræðingu, sem áður
urðu að fara í opna aðgerð eða vera
án aðgerðar. Nú þegar hafa tvær
slíkar lokur verið settar í á Land-
spítalanum með góðum árangri.
Því voru tveir íslenskir sjúklingar
með þeim fyrstu í heiminum að fá
svo stóra loku.
Áfram verður fylgst náið með
framförum og rannsóknum á loku-
aðgerðum erlendis og Landspítal-
inn stefnir að því að bjóða sjúkl-
ingum bestu meðferð og nýjustu
úrræðin. Framtíðin verður því
að teljast björt varðandi meðferð
sjúklinga með sjúkdóma í ósæðar-
loku.
Þórarinn Guðnason, hjartasérfræðingur
Fyrir um tíu árum
var farið að skipta
um ósæðarlokur með
þræðingatækni. Þessar
lokur eru byggðar upp
þannig að á grind úr
málmblöndu eru saumuð
lokublöð úr lífrænu efni.
Grindina er hægt að
krumpa á æðalegg sem
er færður upp að ósæð-
arlokunni gegnum slag-
æð og henni sleppt þar
eða hún blásin upp með
belg.
Ísetning ósæðarloku í þræðingu.
Hér sést hvernig nýja lokan þenst út. Lokan sjálf.
Ör framþróun í ósæðarlokuaðgerðum
Ósæðarlokan er sú hjartaloka sem algengast er að þarfnist viðgerðar vegna lokuþrengsla og/eða lokuleka. Ósæðarlokuaðgerðir með
þræðingatækni hafa verið framkvæmdar á Landspítalanum síðan í janúar 2012. Á þeim tíma hafa aðgerðirnar þróast mikið og til hins betra.
Allir í rauðu
Starfsmenn Hjartaverndar rauðklæddir.
Starfsmenn Hjartaheilla klæddust rauðu.
Starfsfólk
hjarta-
deildar
tekur
alltaf þátt
í rauða
deginum. Starfsmenn Ráðhúss Hafnarfjarðar eru til fyrirmyndar.
Rauði dagurinn var að þessu sinni
haldinn hátíðlegur 3. febrúar sl. Hér eru
örfáar myndir frá deginum. Fylgist með á
facebook á GoRed Ísland.
HjARtAmánuðuR - GO RED Kynningarblað
25. febrúar 20176
2
5
-0
2
-2
0
1
7
0
4
:3
5
F
B
1
1
2
s
_
P
0
8
0
K
.p
1
.p
d
f
F
B
1
1
2
s
_
P
0
6
9
K
.p
1
.p
d
f
F
B
1
1
2
s
_
P
0
3
3
K
.p
1
.p
d
f
F
B
1
1
2
s
_
P
0
4
4
K
.p
1
.p
d
f
A
u
to
m
a
tio
n
P
la
te
re
m
a
k
e
: 1
C
5
0
-0
2
4
8
1
C
5
0
-0
1
0
C
1
C
4
F
-F
F
D
0
1
C
4
F
-F
E
9
4
2
7
5
X
4
0
0
.0
0
1
1
A

F
B
1
1
2
s
_
2
4
_
2
_
2
0
1
7
C
M
Y
K