Dagblaðið Vísir - DV - 02.02.2016, Blaðsíða 10

10 Fréttir Vikublað 2.–4. febrúar 2016
Rafport ehf • Nýbýlavegur 14 • 200 Kópavogur • S: 554-4443 • rafport.is
Fermax mynd-
dyrasíma kerfi
er bæði fáguð
og flott vara
á góðu verði
sem hentar
fyrir hvert
heimili. Hægt
að fá með eða
án myndavélar
og nokkur útlit
til að velja um.
„Skilgreiningin á flóttamanni er
gyðingur í seinni heimsstyrjöldinni“
n „Fleiri barnafjölskyldum vísað úr landi á næstu misserum“ n Íslendingar nota Dyflinnar-
Björn Þorfinnsson
bjornth@dv.is
M
álefni hælisleitenda, eða
þeirra sem sækjast eftir
alþjóðlegri vernd hér­
lendis, eru flókin og erfitt
að átta sig á því af hverju
sumir fá vernd en öðrum er úthýst.
Lögfræðingur Rauða krossins segir
nánast ómögulegt fyrir fólk frá Balkan­
löndunum að fá hér hæli. „Það verður
fleiri barnafjölskyldum vísað úr landi
á næstu misserum,“ segir Arndís Anna
K. Gunnarsdóttir í yfirferð um mála­
flokkinn með blaðamanni.
Fréttir af málefnum hælisleit­
enda hafa verið áberandi í fjölmiðlum
undanfarið enda er málefnið að­
kallandi og í raun eitt af stóru vanda­
málum samtímans. Umsóknum um
hæli, eða alþjóðlega vernd, fer fjölg­
andi hérlendis eins og annars staðar
og því er ljóst að fréttaflutningur af
slíkum málum mun síst minnka.
Þjóðin skiptist í fylkingar um hvern­
ig taka eigi á málunum og til þess að
fá betri mynd af málefninu ræddi
blaðamaður við lögfræðing Rauða
krossins, Arndísi Önnu K. Gunnars­
dóttur, sem sérhæfir sig í réttarstöðu
hælisleitenda.
Skilgreiningin á flóttamanni
Fyrsta spurning var hvort að hún gæti
útskýrt hvaða skilyrði einstaklingur
þyrfti að uppfylla til þess að fá ör­
ugglega hæli hérlendis: „Skilgrein­
ingin á flóttamanni er gyðingur í
seinni heimsstyrjöldinni. Þar værum
við með einstakling sem er ofsóttur
af sínu eigin ríki fyrir trúarbrögð sín.
Slíkur einstaklingur fengi örugglega
hæli hérlendis,“ segir Arndís. Eins og
DV greindi frá um miðjan mánuðinn
þá sótti metfjöldi um hæli hérlendis á
síðasta ári. Alls 354 manns. Allt útlit er
fyrir að það met verði stórbætt á árinu
sem nú er nýhafið.
Þrír möguleikar
Þegar einstaklingur sækir um al­
þjóðlega vernd hérlendis eru þrír
möguleikar hvað varðar flokkun um­
sóknar hans. Að viðkomandi sé að
sækja um stöðu flóttamanns, við­
bótarvernd eða dvalarleyfi af mann­
úðarástæðum. Á tveimur fyrrnefndu
réttarstöðunum er engin munur hér­
lendis en sömu sögu er ekki að segja
frá Evrópu. „Flóttamannahugtakið er
í raun ekki sniðið utan um fólk sem
er að flýja stríð heldur fólk sem er að
flýja persónulegar ofsóknir. Þá er yfir­
leitt átt við ofsóknir af hálfu ríkisins en
þó einnig ef ríkið getur ekki verndað
þig fyrir slíkum ofsóknum. Röksemd
Útlendingastofnunar varðandi það
að Albönum sé ekki veitt hæli hér­
lendis er yfirleitt sú staðreynd að þar
geisi ekki stríð. Þeir einstaklingar sem
hingað koma frá Albaníu eru hins
vegar að flýja persónulegar ofsóknir
og það leikur vafi á hvort yfirvöld í Al­
baníu séu fær um að vernda það fólk,“
segir Arndís.
Sýrlendingar fá vernd
„Viðbótarvernd var í raun hugtak sem
var fundið upp innan Evrópu til þess
að ná utan um þá sem eru að flýja
stríðsátök. Sums staðar í Evrópu veit­
ir þetta ekki sömu réttindi, til dæmis
hvað snertir fjölskyldusameiningu,“
segir Arndís. Dvalarleyfi af mannúðar­
ástæðum er þriðji kosturinn en að
sögn Arndísar er það ekki gott leyfi.
Meðal annars gildir það aðeins í eitt
ár og er í raun eins konar „ruslakista“
þegar allt annað þrýtur. En hverjir eru
að fá grænt ljós frá yfir völdum hér­
lendis? „Kristnir Sýrlendingar eru að
fá stöðu flóttamanns hérlendis sem og
Íranir sem storkað hafa klerkaveldinu
þar í landi. Einnig einstaklingar frá
Pakistan og Erítreu, þar ganga stjórn­
völd mjög hart gegn ákveðnum þegn­
um,“ segir Arndís.
Nota Dyflinnarreglugerðina
miskunnarlaust
Hún segir að aðrir Sýrlendingar fái
undantekningarlaust viðbótarvernd
nema ef þeir hafi þegar fengið hæli í
öðru Evrópulandi, þá eru þeir einfald­
lega sendir þangað. Ef þeir hafa um­
sókn í gangi, jafnvel aðeins ef fingra­
för þeirra hafa verið tekin í einhverju
Evrópulandi, þá eru þeir sendir þang­
að á grundvelli Dyflinnarreglugerðar­
innar. „Það að viðkomandi hafi þegar
fengið hæli annars staðar eða notkun
Dyflinnarreglugerðarinnar er eina
ástæðan fyrir synjun Sýrlendinga.
Þeir eru ekki sendir til heimalandsins.
Íslensk stjórnvöld beita reglugerðinni
miskunnarlaust og ganga mun harðar
fram í þeim efnum en önnur ríki. Við
getum ekkert gert og fólk er sent af
hörku til dæmis til Búlgaríu og Ítalíu
þar sem ástandið er slæmt. Skilaboðin
eru einfaldlega þau að fólkið geti bara
leitað réttar síns fyrir þarlendum
dómstólum,“ segir Arndís.
„Þau vilja ekki liggja á kerfinu“
Útlendingastofnun hefur afgreitt um­
sóknir frá Balkanlöndunum sem til­
hæfulausar umsóknir. Þær raddir
hafa heyrst í umræðunni að slíkir um­
sækjendur, sem ættu að vita að þeim
verði hafnaði séu aðeins hér til þess
að fá ókeypis húsaskjól og uppihald.
Með öðrum orðum að lifa á kerfinu.
Aðspurð hvort að slíkt sé vandamál
hérlendis segir Arndís: „Útlendinga­
stofnun telur umsóknir frá Balkan­
löndunum vera tilhæfulausar um­
sóknir, það er nánast útilokað að ná
slíkum umsóknum í gegn. Hins vegar
vill fólk láta á þetta reyna enda vill það
vera hérna og yfirgnæfandi meirihluti
sækir fast að fá vinnu, sérstaklega þeir
sem eru frá Balkanlöndunum. „Þau
vilja ekki liggja á kerfinu heldur vinna
á meðan umsókn þeirra er í vinnslu.
Flestir útvega sér vinnu þrátt fyrir að
það sé mjög flókið ferli. Fólk verður til
dæmis að útvega eigið húsnæði, það
má ekki vera í húsnæði sem yfirvöld
útvega. Um leið og þú færð tekjur þá
Tungumála- og
staðháttapróf
Blaðamaður ber undir Arndísi þá flökku-
sögu að einstaklingar hafi fengið hæli
hérlendis á þeim forsendum að þeir séu
frá stríðshrjáðu landi þegar raunin sé sú
að þeir séu frá allt öðru landi. Til dæmis
herma heimildir DV að nokkrir Marokk-
ómenn hafi sótt um hæli hérlendis á
þeim forsendum að þeir séu frá Sýrlandi.
Arndís telur litla hættu á að slíkt geti
gerst. „Allir sem hafa fengið jákvæð
viðbrögð við umsókn um hæli eru settir
í tungumála- og staðháttapróf. Það
framkvæmir erlent fyrirtæki sem sér-
hæfir sig í slíku. Þá mætir viðkomandi og
talar í síma við sérfræðing í 30 mínútur
og þar er hann spurður út í alls konar
staðhætti varðandi borgina eða bæinn
sem hann segist vera frá. Einnig greina
þeir hreim og orðanotkun viðkomandi
þannig að þeir geta til dæmis sagt með
nokkur vissu hvort viðkomandi sé frá
Suður-Aleppo eða Damaskus. Ef leikur
einhver vafi á uppruna þínum þá ferðu í
slíkt próf.“
Flótta-
menn „Skil-
greiningin á
flóttamanni
er gyðingur í
seinni heim-
styrjöldinni.“
Arndís Anna K. Gunnarsdóttir
Sérhæfir sig í réttarstöðu hælisleitenda.