Dagblaðið Vísir - DV - 02.02.2016, Blaðsíða 25

Menning 21Vikublað 2.–4. febrúar 2016
Plast, miðar og tæki ehf. Krókhálsi 1 110 Reykjavík s. 567 8888 www.pmt.is
gæði – þekking – þjónusta
TANITA FITUMÆLINGAVOGIR
Nauðsynleg hjálpartæki eftir jól
Nánari upplýsingar á www.pmt.is
eða í síma 567 8888
Tengist við iPhone
með Bluetooth
Erum neytendur í mannlegum samskiptum
n Una Þorleifsdóttir leikstýrir umtöluðu nýju leikriti n ≈ [um það bil] fjallar um áhrif hagfræðilegrar hugsunar á mannleg samskipti
skýra móralska afstöðu, eða reyna að
setja fram ákveðnar pólitískar lausnir.
„Ég held að það fari bara afskap-
lega mikið eftir því á hverju fólk hefur
áhuga. Sjálf hef ég miklu meiri áhuga
á rannsókninni sjálfri, því að velta fyr-
ir mér tilteknum hlutum frekar en að
predika. Predikun er ofboðslega ein-
hliða samskipti sem skilja ekki neitt
eftir fyrir áhorfandann til að vega og
meta út frá sjálfum sér. Ef ég stend
á sviðinu og segi fólki hvað því á að
finnast þá verður það oft neikvæð
upplifun fyrir áhorfandann. Í staðinn
er hægt að draga hann inn í einhverj-
ar aðstæður og skilja hann svo eftir.
Þá erum að við að eiga í samræðu.“
Hvert sérð þú sem hlutverk leik-
hússins?
„Það er svo margslungið og hver
listamaður hefur ákveðna skoðun
á því. Hlutverk þess er auðvitað að
skemmta og það er ekkert verra hlut-
verk en hvað
annað, en
það sem mér
finnst áhuga-
vert í leikhús-
inu er þetta
samtal við
samtímann og
tíðarandann.
Mér finnst
áhugavert að
nota leikhúsið
til að takast
á við málefni
sem okkur finnst
erfið, eða málefni sem tala
til mín sem manneskju
og það sem mig langar að
skilja betur í sjálfri mér. Leikhúsið er
þá tilraun til að eiga í einhvers konar
speglandi samtali við samtímann um
hluti sem skipta þar máli. Hvort sem
það er um ást, peninga, ofbeldi eða
hvað sem er,“ segir Una.
Að drekkja betlara
Tilgangur verksins er er kannski ekki
að veita okkur lausn frá hinum hag-
fræðilega þankagangi, en það sýn-
ir okkur vissulega hversu langt hann
getur gengið – hvernig hinir lægst
settu þurfa oft nauðugir viljugir að
selja niðurlægingu sína í skiptum fyrir
líf. Í umdeildasta atriði verksins er
heimilislausum manni þannig drekkt
í vatnsfötu fyrir pening af hressum
karakter (sem gæti verið sjónvarps-
þáttakynnir). Í Svíþjóð vakti það
athygli þegar leikhúsgestir hrópuðu
og báðu leikarana um að hætta. Haf-
ið þið fengið svipuð viðbrögð hér?
„Þau hafa ekki verið eins öfgafull
og í Svíþjóð. En þar snerust viðbrögðin
að hluta til um útlit leikaranna, þar
sem heimilislausi maðurinn var mjög
sænskur í útliti en hinn leit út fyrir að
eiga ættir sínar að rekja til Miðaustur-
landa. Það setur allt í nýtt samhengi
þó að hann sé raunar bara Svíi sem
heiti Andreas. Við búum kannski ekki
við sama veruleika varðandi það hér,
en við höfum samt fengið mjög hörð
viðbrögð. Fólk hefur öskrað: „hættu
þessu“ og „þú ert ógeðslegur!““
Fólk bregst kannski svona við og
reynir að hafa áhrif á framvindu
verksins af því að ímyndaði veggurinn
milli leikara og áhorfenda hefur ítrek-
að verið brotinn niður í sýningunni.
„En líka vegna þess að fólki þykir
vænt um heimilislausa manninn.
Hann er búinn að fá það í lið með sér,
hann hefur verið góður við það og
fá það til að finnast hann skemmti-
legur. Hlémælinum tekst að gera
áhorfendur meðseka og fólk upp-
lifir því skömm yfir því að gera ekki
neitt. Þetta er náttúrlega fullkomlega
óbærilegt, en það er markmiðið. Fólk
sem veit um hvað atriðið snýst heldur
kannski að það muni ekki hafa nein
áhrif á það, en ég hef séð það þúsund
sinnum og samt geta þeir alveg náð
mér,“ segir Una.
Hagfræðijöfnuhimnaríki
Sviðsmyndin er alveg hvít og
flísalögð, eins á dauðhreinsaðri
læknastofu, eða inni í rúðustrikuðu
excel-skjali, eins og persónurnar séu
fastar í þéttriðnu neti markaðshugs-
unar og efnahagslegs mats á öllum
athöfnum. Yfir sviðinu hanga svo ne-
onljósin sem sýna hagfræðiformúl-
ur eins og eilíf og algild trúarhugtök
samtímans. Fyrir utan þetta getur
þú sagt hverju þú vildir ná fram með
sviðsmyndinni?
„Þegar
ég las verkið
fyrst hugsaði
ég að sviðið
yrði að vera
eins konar
leikvöllur. Í
senunum er
ekki verið
að fara milli
neinna staða
„fýsískt“ og
leikararnir
eiga í mikl-
um sam-
skiptum við
áhorfendur.
Þetta eru svo
stuttar senur að það var eiginlega til-
gangslaust að vera með of mikið af
leikmunum. Við reyndum því að búa
til einhvers konar leikvöll. Svo fórum
við Eva að vinna saman og enduðum
með þennan strúktúr. Við hugsuðum
líka um ýmis almenningsrými, eins
og Mjóddina eða Ingólfstorg, sem
eru með ýmsum stöplum og tröpp-
um. Flísar eru svo bæði eitthvað sem
gæti verið á dýru og fínu hóteli en
eru líka stofnanalegt,“ segir Una.
„Grunnhugmyndin var að skapa
einhvers konar millibilsrými, eins
og biðsal. Allar persónurnar eru að
einhverju leyti á leið frá einum stað
til annars. Persónurnar koma inn á
sviðið og segja frá því sem gerðist og
af hverju hlutirnir fóru eins og þeir
fóru, kannski með það að markmiði
að skilja hvað gerðist í samtali við
áhorfendur. Þetta er rými breytinga
– „liminal“ rými – eins og við þekkj-
um úr ýmsum athöfnum, til dæm-
is þegar maður gengur ógift mann-
eskja inn í rými en kemur gift út. Inni
í kirkjunni umbreytist þá staða þín
innan þjóðfélagsins og þú gengur út
sem önnur manneskja. Sú hugsun
liggur svolítið að baki þessum hvíta
hreinleika,“ segir Una.
Um það bil er sýnt í Kassanum í
Þjóðleikhúsi Íslands. n
Föst í excel-skjali Persónurnar í ≈ [um það bil] vilja ýmist komast áfram eða standa utan
við kerfið en öll eru þau föst í sama reikningsdæminu. Mynd eddi@internet.is
„Predikun er of-
boðslega einhliða
samskipti sem skilja ekki
neitt eftir fyrir áhorfand-
ann til að vega og meta
út frá sjálfum sér.
Vill eiga í samtali
Una Þorleifsdóttir
segist hafa áhuga á
að nota leikhúsið til
að skapa samtal um
tíðarandann og mál-
efni líðandi stundar.
Mynd ÞorMAr Vignir gunnArsson
Veltir fyrir sér virði leikhús-
upplifunarinnar Miðaverð í leik-
húsið er 4.950 krónur og Una reynir
að gefa áhorfendum sem mest fyrir
peninginn. Mynd ÞorMAr Vignir gunnArsson
Úr listheiminum
Listaverk-ið „Can I Be Here
With You“
eftir Hall-
grím Helga-
son sem hékk
á vegg í Odda
í Háskóla Íslands var eyði-
lagt síðastliðið föstudagskvöld.
Verkið sýnir hliðarsjálf Hall-
gríms, Grimm, reyna að vinga-
st við aðra gesti á biðstofu flug-
vallar. Skemmdarvargurinn
skar verkið og hafði stóra hluta
þess á brott með sér. Þetta er í
fyrsta skemmdarverkið í sögu
Listasafns HÍ, en það hefur ver-
ið starfandi og sýnt myndir á
göngum skólans í 35 ár.
Í síðustu viku greindi Fréttatím-
inn frá því
að Helga
Kress bók-
mennta-
fræðingur hefði
leitað til Rithöfundasambands
Íslands vegna notkunar á texta
eftir hana í Njálu eftir Þorleif Örn
Arnarson og Mikael Torfason.
Langur texti Helgu um Hallgerði
langbrók er lesinn óbreyttur und-
ir dansatriði. Málið er til skoðun-
ar hjá lögfræðingi RSÍ en Borgar-
leikhúsið taldi sig hafa haft leyfi
fyrir notkun á textanum.
Hlustenda-verðlaun útvarps-
stöðva 365
miðla fóru
fram um
helgina. Of
Monsters and
Men var atkvæðamest með tvenn
verðlaun fyrir lag ársins, Crystals,
auk þess sem Nanna Bryndís var
valin söngkona ársins. Nýjasta
plata Úlfs Úlfs, Tvær plánetur, var
valin besta plata ársins. Páll Óskar
Hjálmtýsson var söngvari ársins,
Dimma flytjandi ársins, Glowie
var valin nýliði ársins og mynd-
band Freys Árnasonar og Gísla
Þórs Brynjólfssonar við lagið See
Hell með Agent Fresco var valið
besta myndbandið. Þá var besta
erlenda lagið valið, en það var
Hello með Adele.