Tímarit Hjúkrunarfélags Íslands - 01.12.1969, Blaðsíða 20

Óluftir Örn Arnarson, læknir:
Nokkur orð um nýrnaflutning
Á síðastliðnum 10 árum hef-
ur lífæraflutningur komist af
tilraunastigi og er nú í mörg-
um tilfellum viðurkennd læknis-
meðferð. Tæknilega séð hefur
verið sýnt fram á, að unnt er
að flytja allmörg líffæri, t. d.
nýru, hjörtu, lungu og lifur og
jafnvel fleiri. Aðalvandamálið
við flutning líffæra frá einum
einstaklingi til annars hefur
verið tilhneiging viðtakandans
til að hrinda frá sér hinu nýja
líffæri. Þessum eðlilegu við-
brögðum líkamans er hægt að
draga úr eða breyta á ýmsan
máta, t. d. með vissum lyfjum,
röntgengeislum eða blóðvatns-
gjöfum. Langmest reynsla við
líffæraflutning hefur fengizt
með nýru. Á síðustu árum hafa
verið flutt um það bil 2500 nýru
og þar fengin allmikil reynsla,
sem einnig hefur komið að not-
um við flutning annarra líffæra.
Árið 1955 voru fyrstu nýrna-
flutningarnir framkvæmdir í
Boston í Bandaríkjunum. Var
hér um að ræða eineggja tví-
bura, en þar sem þeir eru í
vissu tilliti sami einstaklingur-
inn, tókst þetta allvel þegar í
byrjun. Kom fljótlega í ljós að
tæknilega séð er þetta ekki sér-
lega erfitt. Sú skurðtækni, sem
þá var notuð, er svo til óbreytt
enn í dag. Venjulega var vinstra
nýrað tekið úr gjafanum, og sett
í hægri fossa iliaca viðtakand-
ans. Er vena renalis tengd við
vena iliaca og arteria renalis við
arteria iliaca interna. Síðan er
ureter tengdur við blöðru.
Enda þótt beztur árangur hafi
náðst með flutning nýrna milli
eineggja tvíbura, hefur einnig
náðst allgóður árangur með
nýru, sem tekin eru úr nánu ætt-
fólki sjúklings. Er þá oftast um
að ræða foreldra eða systkini.
Hins vegar eru margir sjúkl-
ingar, sem ekki eiga þess kost
að fá nýra frá lifandi ættingja
og því hafa á seinni árum verið
notuð nýru úr iíkum. Er þá hægt
að nota bæði nýrun og þau sett
í tvo sjúklinga samtimis.
Að sjálfsögðu koma þeir
sjúklingar einir til greina til
nýrnaflutnings, sem hafa ólækn-
andi nýrnasjúkdóma. Er hér oft
um að ræða ungt fólk á bezta
aldri, sem að öðru leyti er við
góða heilsu. Tilgangurinn er að
sjálfsögðu að koma þessu fólki
aftur út í lífið, þannig að það
geti orðið nýtir þjóðfélags-
þegnar.
Þegar nýrnastarfsemi sjúkl-
inganna er orðin það léleg, að
til mála kemur að gefa þeim
nýtt nýra, þurfa þeir að sjálf-
sögðu á hemodialysu að halda.
Raunar er hægt að viðhalda
sjúklingum á dialysu í mörg ár.
Kostnaður við það er hins vegar
mjög mikill og mörg vandamál
koma upp í sambandi við það.
Dialysan er tímafrek, frá 8—10
klst. að minnsta kosti tvisvar
í viku. Flestir sjúklinganna eru
meira eða minna bundnir við
sjúkrahús, enda þótt nokkrir
sjúklingar séu dialyseraðir í
heimahúsum með hjálp aðstand-
enda. Sjúklingarnir þurfa að
vera á ströngu mataræði og
þeim eru margar takmarkanir
settar hvað snertir vinnu og aðr-
ar athafnir. Þeim líður sjaldn-
ast vel og þjást oft af blóðleysi
og neuropatiu.
Ef til mála kemur að nota
nýra úr einhverjum ættingjum
Myndin sýnir hvemig nýraö er tengt við æðamar og blöðmna.
110 TÍMARIT HJÚKRUNARFÉLAGS ÍSLANDS