Hjúkrun: tímarit Hjúkrunarfélags Íslands - 01.05.1988, Blaðsíða 22

síður hafa fyrirtíðaspennu, en
hinar sem minntust fyrstu tíða
jákvætt. Niðurstöður núverandi
rannsóknar á fræðslu fyrir tíðir eru
einnig í ósamræmi við niðurstöður
Woods et.al. (1987). Þeirra niður-
stöður voru að ef konurnar töldu
sig hafa fengið undirbúning fyrir
fyrstu tíðir og töldu sig hafa verið
tilbúnar fyrir tíðaupplifun, þá dró
úr einkennum fyrirtíðaspennu.
Viðhorf til kvenhlutverksins
reyndist óháð tilvist fyrirtíða-
spennu. Þær niðurstöður eru í
samræmi við niðurstöður Shader
og Ohly (1970) og Berry og Mc-
Guire (1972). Hins vegar voru
niðurstöður Woods, Most og Dery
(1982) og Woods et.al. (1987) á þá
vegu að konur með hefðbundin
viðhorf til kvenhlutverksins væru
líklegri til að upplifa tímabilið
umhverfis tíðir (perimenstruum) á
neikvæðan hátt. Konurnar í rann-
sóknarhópnum, í núverandi rann-
sókn, voru róttækari í viðhorfum
sínum til kvenhlutverksins, en kon-
urnar í samanburðarhópnum þó
ekki væri um marktækan mun að
ræða.
Niðurstöður rannsóknarinnar um
að konur með fyrirtíðaspennu telji
tíðir hafa meira lamandi áhrif á
athafnaþrek eru í samræmi við
niðurstöður Brooks-Ruble og
Gunn (1980). Líkleg skýring á
þessu er að líf kvenna með fyrir-
tíðaspennu verður fyrir reglu-
bundinniröskun.
Þau einkenni í þessari rannsókn
sem oftast jukust að styrkleika eru
að jafnaði þau sömu og aðrir hafa
greint.
Af þeim 98 skiptum þar sem L/H
styrkleikamynstur greindist var
einkennið í 22 tilvikum ekki til
staðar meðan á blæðingum stóð
(mynstur A, E og F). Woods,
Most og Dery (1982) greindu frá
því að það sé mjög algengt að ein-
kenni sem eru af háum styrkleika í
vikunni fyrir tíðir séu það einnig
meðan á blæðingum stendur. Þær
ályktuðu að það gæti verið raun-
hæft að rannsaka fyrirtíðaspennu
og óþægindi tengd blæðingum sem
eitt og sama fyrirbærið. Niður-
stöður þessarar rannsóknar benda
til að ástæða sé til að rannsaka
þessi tvö hugtök sem aðskilin
fyrirbæri.
Af ofannefndum 98 L/H mynstr-
um reyndust 51 (52%) einkenni
vera til staðar í vikunni þegar egg-
los varð (mynstur C, D, E og F),
en 17 (17.35%) einkenni voru ein-
ungis til staðar í vikunni fyrir tíðir
(mynstur A). Þetta er í samræmi
við aðrar niðurstöður (Sheldrake
og Cormack, 1976; Koeske og
Koeske, 1975) sem hafa gefið til
kynna að konur, sem telja sig hafa
fyrirtíðaspennu, eru líklegri en
aðrar konur til að upplifa einkenni
á öðrum tímum tíðahringsins
heldur en einungis í vikunni fyrir
tíðir.
Áhugavert er að geta þess, að
þegar einkenni með L/H styrk-
leika voru skoðuð nánar kom í ljós
að hluti einkenna, sem iðulega eru
nefnd þegar fjallað er um fyrir-
tíðaspennu, var ekki að finna hjá
a.m.k. 4 konum. Þegar þau styrk-
leikamynstur sem sýna aukningu á
styrk einkenna frá follicular yfir í
luteal fasa tíðahringsins (L/H,
L/M, H/Her) voru skoðuð saman,
kom í ljós að þessi einkenni voru
öll til staðar hjá a.m.k. 5 konum.
Dæmi eru: „óþægindi í kviðar-
holi“, „þunglyndi“, „þreyta“,
„óþolinmæði“, „pirringur“ og
„stjórnleysi“. Þessi niðurstaða
gefur til kynna að um aukningu á
styrkleika þessara algengu ein-
kenna sé að ræða en að ekki sé um
hið klassíska „er - er ekki“ (on -
off) styrkleikamynstur að ræða.
Áhugavert er að skoða styrkleika-
mynstur einkenna fyrir jákvæðu
einkennin. Hin sex jákvæðu ein-
kenni breyttust að styrkleika í 30
skipti. í 11 (36.6%) tilvikum var
um aukningu á styrkleika að ræða,
sem gefur til kynna að breytingar,
sem konur finna fyrir í vikunni
fyrir tíðir geti verið uppbyggjandi.
Af þessum 11 mynstrum voru 8
(72.7%) tengd einkennunum „fyll-
ist krafti og framkvæmdasemi“,
„meira drífandi (impulsive)“,
„aukin virkni“. í engu tilfelli dró
úr einkenninu „meira drífandi“
(impulsiveness). Þetta er í sam-
ræmi við niðurstöður Coolpepper
(getið í Rome, 1986) og Miota
(1987), en þær eru, að konur með
fyrirtíðaspennu séu iðulega meira
skapandi í vikunni fyrir tíðir.
Helsta takmörkun þessarar rann-
sóknar er að sjálfsögðu stærð
úrtaks, og sérstaklega hversu fáar
konur voru í samanburðarhópn-
um. Þessi takmörkun gerir það að
verkum að lítið er hægt að alhæfa
út frá niðurstöðum rannsóknar-
innar. Hins vegar er mikilvægt
fyrir hjúkrunarfræðing og aðra,
sem veita konum með fyrirtíða-
spennu einhverja ráðgjöf, að
leggja áherslu á jákvæðar breyt-
ingar sem konan hugsanlega finn-
ur fyrir. Vitneskja um að tímabilið
fyrir tíðir hefur ekki einungis nei-
kvæðar breytingar í för með sér,
getur aukið hæfileika konunnar til
að takast á við ástandið.
Heimildir
Abplanalp, J.M. (1983). PsychologicCom-
ponents of the Syndrome. Evaluating
the Research and Choosing the Treat-
ment. The Journal of Reproductive
Medicine, 28(8): 517-524.
Abraham, G.E. (1983). Nutritional Fact-
ors in the Etiology of the Premenstrual
Tension Syndromes. The Journal of
Reproductive Medicine, 28(7): 446-460.
Abraham, G.E. og Hargrove, J.T. (1980).
Effect of vitamin B-6 on premenstrual
symptomatology in women with pre-
menstrual tension syndromes: a double-
bind crossover study. Infertility, 3(2):
15-165.
Berry, C., McGuire, F. (1972). Menstrual
distress and acceptance of sexual role.
American Journal of Obstetrics and
Gynecology, 114(1): 83-87.
Brooks, J., Ruble, D., og Clark, A. (1977).
College Womens Attitudes and Expect-
ations Concerning Menstrual-Related
20 HJÚKRUN Vta-64. árgangur