Tímarit hjúkrunarfræðinga - 01.11.1996, Blaðsíða 10

Tafla 1
Væntinear til verkia og revnsla af verkium samkvæmt tölu- op Iínukvarða. ásamt fiölda siúklinga
sem gefa verkium 7 eða nieira á tölukvarða.
Væntingar til verkia oe revnsla af verkium Fyigni Fjöldi sem gefur
Tölukvarói Línukvarði tðlu-og verkjum>7,0
M (+ sf) n* M (+ sf) n línukvarða á tölukvaróa (%)
Rcynsla af verkjum
Þegar vaknaöi
upp eftir aðgerð 5,2 (+ 2,6) 37 5,0 (± 2,7) 26 .9882 12 (32,4%)
Þegariiggur í rúmi á 1. degi eftir aðgerö 4,4 (±3,1) 106 4,0 (± 3,0) 57 .8893 31 (29,2%)
Við djúpöndun/hósta á 1. degi eftir aögerð 4,1 (± 3,4) 77 4,3 (± 3,2) 43 .9543 24 (31,2%)
Við hreyfingu ál.degi eftiraðgerð 4,8 (± 2,9) 93 4,5 (± 2,8) 46 .9401 29 (31,2%)
Þegar liggur í rúmi á 3. degi eftir aðgerð 3,6 (± 3,1) 107 4,0 (± 3,1) 71 .9503 23 (21,5%)
Við djúpöndun/hósta á 3. degi eftir aðgerð 4,1 (±3,6) 74 4,9 (± 3,5) 51 .9563 22 (29,8%)
Við hreyftngu á 3. degi eftir aögerð 4,0 (± 2,6) 103 4,3 (± 2,5) 70 .9211 17 (16,5%)
Væntingar til verkja 5,4 (± 2,8) 98 5,2 (± 2,7) 85 .9276 38 (38,8%)
* ncr fjöldi sjúklinga sem metur styrk verkja samkvæmt lfnu-e(5a tölukvarða á hverjum tfma
höfðu fundið fyrir frá aðgerð, í hvíld, við djúpöndun/hósta og
við hreyfingu. í viðtali III voru þeir beðnir um að nefna styrk
versta verkjar við sömu aðstæður síðastliðinn sólarhring. í
símviðtali IV voru sjúklingar spurðir hvort þeir hefðu haft verki
við útskrift og þá hvort þeir voru „litlir“, „töluverðir" eða
„miklir“. Jafnframt voru þeir beðnir um að nefna styrk versta
verkjar sem þeir höfðu fundið fyrir síðastliðinn sólarhring
annars vegar við áreynslu og hins vegar í hvíld. Ennfrémur
voru sjúklingar sem voru með verki í viðtölunum beðnir um að
nefna styrk þess verkjar.
Samfelldni verkja og verkjastilling. Til að fá betri mynd af
verkjareynslunni var spurt hvort verkimir væm stöðugir, með
hléum eða jafnvel engir. Samfelldni verkjanna var metin í
viðtölum II, III og IV með fullyrðingum allt frá „ég hef ekki
fundið fyrir neinum verkjum“ í „ég hef haft stöðuga verki“.
Árangur verkjalyfjanna (verkjastilling) var metinn f viðtölum II
og III með fullyrðingum allt frá að „verkjalyfin hafa gert mig
alveg verkjalausa(n)“ í „þau hafa minnkað verkinn lítið sem
ekkert“.
Áhrif verkja á ADL. í viðtali I fyrir aðgerð vom sjúklingar
með verki spurðir um áhrif verkjanna á svefn, einnig voru þeir
spurðir um bjargráð sem þeir notuðu til að slá á verki. í viðtali
IV eftir útskrift vom sjúklingar spurðir um áhrif verkja á
athafnir daglegs lífs þ.e. hreyfíngu, svefn og hvíld, vinnu eða
daglegt líf.
Úrvinnsla gagna
Við gagnagreiningu var notast við lýsandi tölfræði,
Pearson-fylgnistuðul, t-próf, kí-kvaðrat og fervikagreiningu
(ANOVA). Marktæknimörk vom sett við < ,05. Hlutfallstölur
sem gefnar eru upp, nema annað sé
tilgreint, reiknast út frá fjölda
sjúklinga sem tóku þátt í viðkomandi
viðtali.
Niðurstöður
Lýsing á þátttakendum
Meðalaldur sjúklinganna var 56,4
ár (sf - 13,9), 70 karlmenn og 60
konur. Greiningu um krabbamein
höfðu 25,2%. Níutíu og níu sjúklingar
(76,2%) sögðust hafa haft verki tengda
núverandi sjúkdómsástandi og var
meðaltalsstyrkur versta verkjar sem
þeir höfðu fundið fyrir 6,6 (sf = 2,5).
Meirihluti sjúklinganna (79,6%) hafði
haft verkina lengur en sex mánuði og
höfðu verkirnir áhrif á svefn (vöknuðu
um miðjar nætur eða snemma, „ekki
úthvíldir“) hjá 59 sjúklingum (45,4%).
Sextfu sjúklingar (46,2%) tóku inn
verkjalyf vegna verkjanna, þar af 38
(63,3%) daglega.
Sjúklingarnir vom spurðir um
hvernig þeir tækjust almennt á við
verki og sýndu svör þeirra að algengast
var að taka inn verkjalyf (sjá töfíu 2).
Verkjalyf sem fólk nefndi oftast að það
tæki vom Magnýl® (n = 32), Parkódín® (n = 27), Panodil®
(n = 24), Kódimagnýl® (n = 9), og Dolvipar® (n = 8).
Sjúklingarnir fóru í mismunandi og mismiklar skurð-
aðgerðir, þeirra á meðal höfuð-, hjarta-, ristil-, æða-, brjósta- og
mjaðma- og hryggaðgerðir. Tímalengd aðgerðanna (samkvæmt
svæfíngarblaði) var allt frá 33 mínútum í 9,5 klst. Við hluta
gagnagreiningar voru skurðaðgerðirnar flokkaðar eftir skurð-
svæðum. Fjallað er um niðurstöður sem tengdust samanburði á
aðgerðum á eftirfarandi líkamssvæðum: Brjósti/brjóstholi (n =
32), kviðarholi (n = 23), hrygg (n = 12) og neðri útlimum (n =
47). Niðurstöður sem tengdust öðrum líkamssvæðum (höfði,
hálsi, þvag-/kynfærum) var sleppt hvað varðar lýsingu eftir
aðgerðarsvæðum vegna smæðar undirhópa. Ennfremur er
Tafla 2 Almenn úrræði siúklinea veana verkia (N-130).

Úrræði sjúklinga n (%)
Verkjalyf 94 (72,3%)
Slökun 37 (28,5%)
Haika af sér 26 (20,0%)
Heitir bakstrar 24 (18,5%)
Líkamsæfíngar 21 (16,2%)
Nudd 12 ( 9,2%)
Hugsa um eitthvaö annað 10 ( 7,7%)
Sjúkraþjálfun 8 ( 6,2%)
Kaldir bakstrar 7 ( 5,4%)
234
TÍMARIT
HJÚKRUNARFRÆÐINGA 5. tbl. 72. árg. 1996