Tímarit hjúkrunarfræðinga - 01.12.1999, Blaðsíða 10

unum og bera ábyrgö á uppbyggingu hjúkrunarþjónust-
unnar. Þaö var stór áfangi fyrir hjúkrunarfræðinga þegar
þessi ábyrgö á skipulagi og framkvæmd hjúkrunar var stað-
fest í lögum um heilbrigðisþjónustu sem tóku gildi árið 1978.
Fyrir atbeina félagsins hafði hjúkrunarfræðingur verið
ráðinn til starfa í heilbrigðismálaráðuneyti árið 1971. Hefur
það borið góðan árangur og sýnt að mikilvægt var og er fyrir
stéttina að hafa sterkan málsvara á þeim vettvangi. Allri upp-
byggingu á heilsugæsluþjónustu á landsbyggðinni var stýrt
frá ráðuneytinu og skipti það sköpum fyrir hjúkrunarþjónust-
una að sjónarmið hjúkrunar heyrðust vel í þeirri vinnu. Stofn-
un stöðu yfirhjúkrunarfræðings hjá landlæknisembættinu árið
1990 er einnig áfangi sem vert er að minnast.
Kjara- og réttindabaráttan hefur fylgt félagasamtökum
hjúkrunarfræðinga frá upphafi og aldrei verið auðveld viður-
eignar enda hafa störf hjúkrunarfræðinga löngum verið
vanmetin til launa að þeirra eigin mati og annarra. Ýmsar
ástæður hafa verið nefndar sem orsaka þetta vanmat, en
flestir eru sammála um að sú staðreynd, að hjúkrun er
hefðbundið kvennastarf, ráði mestu þar um. Gífurlegar
breytingar hafa að sjálfsögðu orðið á aðstæðum hjúkrunar-
fræðinga á þessum 80 árum enda þjóðfélagsaðstæður ekki
sambærilegar. Réttindamál eins og barnsburðarleyfi voru
vart á borðinu áður, en eru nú eitt af stóru málunum. Enda
fögnuðu hjúkrunarfræðingar ásamt öðrum ríkisstarfsmönn-
um yfirlýsingu forsætisráðherra að lokinni kvennaráðstefn-
unni þess efnis að það ætti að jafna rétt kynjanna til
fæðingarorlofs og fara út í sérstakar aðgerðir þannig að
hægt væri að samræma fjölskyldulíf og atvinnulíf.
Árið 1998 var tekið í notkun nýtt launakerfi hjúkrunar-
fræðinga sem er mun dreifistýrðara en áður var. Hjúkr-
unarfræðingar horfa björtum augum til þessa nýja kerfis en
þróun þess er engan veginn lokið. Kostir nýja kerfisins,
sem við hjúkrunarfræðingar eigum jafnframt erfiðast með
að fella inn í hugsunarhátt okkar, er að hæfni í klínískri
hjúkrun er viðurkennd og metin til launa. Það þýðir að
hjúkrunarfræðingar með sama starfsheiti þiggja ekki
endilega sömu laun. Þetta eru talsverðar breytingar frá því
á fyrstu árunum en þá var brýnt fyrir félagsmönnum að
una ekki lægri launum en starfssystur þeirra höfðu annars
staðar við sambærileg störf og skilyrði. Þessa breytingu,
sem orðið hefur samfara nýja launakerfinu, tel ég
endurspegla styrk hjúkrunarfræðinga í dag. Við erum
komin á það stig að viðurkenna að við leggjum mismikið af
mörkum á hverjum tíma og höfum vilja til að fylgja því eftir.
Heiti Félags íslenskra hjúkrunarkvenna var breytt í
Hjúkrunarfélag íslands árið 1960 í kjölfar þess að fyrstu
karlmennirnir urðu félagsmenn. Árið 1975 var gerð sú
breyting á hjúkrunarlögum að tillögu félagsins að
starfsheitið hjúkrunarfræðingur var tekið upp og notað
samhliða heitunum hjúkrunarkona og hjúkrunarmaður.
Ástæða þess að við höldum í dag upp á stofnun fyrsta
fag- og stéttarfélags hjúkrunarfræðinga en ekki hreinlega
298
áttatíu ára afmæli Félags íslenskra hjúkrunarfræðinga eru
ekki þessar nafnbreytingar heldur að 2. desember árið
1978 var stofnað nýtt félag hjúkrunarfræðinga á íslandi,
Félag háskólamenntaðra hjúkrunarfræðinga. Ástæður
þess, að ekki náðist samkomulag á milli Hjúkrunarfélags
íslands og nýútskrifaðra hjúkrunarfræðinga úr nýrri náms-
braut í Háskóla (slands, verða eflaust raktar rækilega f
sagnaritum um hjúkrun á tuttugustu öld. Ekki ætla ég að
blanda mér í þá söguskoðun hér og nú. Hitt er vitað, að
úthald hjúkrunarfræðinga til innbyrðis aðskilnaðar var
þrotið 15 árum síðar, en í allsherjaratkvæðagreiðslu, sem
fram fór í nóvember 1993, samþykktu yfir 95% félags-
manna beggja félaganna að sameinast. Nú sex árum síðar
tel ég félagasamtök okkar öflugri en nokkru sinni fyrr.
Félagasamtök hjúkrunarfræðinga eru þannig farin að
eldast, en Félag íslenskra hjúkrunarfræðinga er kornungt.
Félagið okkur hefur því til að bera þekkingu, reynslu og
víðsýni hinna eldri og kraft og nýjungagirni þeirra sem yngri
eru. Félag íslenskra hjúkrunarfræðinga hefur innanborðs
sterka einstaklinga. Framtíðarsýn mfn er að þeir verði virkir
við mótun heilbrigðisstefnu á íslandi, starfsvettvangur
þeirra mun taka breytingum, sérstaklega í þá veru að
hjúkrunin mun færast meira út í samfélagið, tækniþróunin
mun einnig hafa áhrif á störf og samskipti hjúkrunar-
fræðinga. Sjálfstæði og framþróun sérhverrar faggreinar er
háð því að einstaklingar innan greinarinnar séu færir um að
afla nýrrar þekkingar og taka gamla þekkingu til gagn-
gerrar endurskoðunar, meta hvað er gott og hvað má
betur fara. Á þessu sviði eiga hjúkrunarfræðingar eftir að
eflast á nýrri öld.
Að lokum vil ég segja að styrkur hjúkrunarfræðinga
felst í samstöðu og öflugu faglegu starfi.
Það er góð tilfinning að tilheyra Félagi íslenskra hjúkr-
unarfræðinga. Ég legg til að við lyftum glösum í tilefni
farsæls starfs okkar hjúkrunarfræðinga á síðustu áttatíu
árum sem vfsar okkur veginn fram á við.
Takk fyrir.
Tímarit hjúkrunarfræðinga • 5. tbl. 75. árg. 1999