Tímarit hjúkrunarfræðinga - 01.05.2000, Qupperneq 15

Áhersla var lögð á að hinn sykursjúki sé fær um að
samþætta þekkingu á sykursýki og líkamlega þætti, s.s.
blóðsykurmælingar, sprautugjöf, hreyfingu og mataræði,
áður en hann útskrifast af sjúkrahúsinu.
Ómeðhöndluð sykursýki er lífshættuleg (Watkins og fl.,
1996). Vitað er að árlega deyja margir vegna ófullnægjandi
blóðsykurstjórnunar, flestir úr afleiðingum súrnunar
(Lebrovitz, 1995), en blóðsykurfall er ekki síður lífshættu-
legt. Sykursjúkir búa við það ástand að ef blóðsykur þeirra
er of hár koma fylgikvillar sykursýkinnar frekar fram, en ef
þeir halda blóðsykrinum innan eðlilegra marka eykst
hættan á blóðsykurfalli. Stór amerísk rannsókn (n = 1441),
sem stóð yfir í níu ár, sýndi að ef blóðsykur var nálægt
eðlilegum mörkum þrefaldaðist hættan á blóðsykurfalli þar
sem einstaklingurinn þurfti aðstoðar með (DCCT, 1997).
Gefur þetta til kynna hve hinn gullni meðalvegur blóð-
sykurstjórnunar er vandrataður.
Við mat á hæfni hinna sykursjúku til að tryggja eigið
öryggi töluðu þátttakendur um huglægt mat. Huglægt mat
hefur verið tengt innsæi í starfi. Innsæi er talið þróast við
klíníska reynslu, þar sem hjúkrunarfræðingar bera hæfni
hins sykursjúka saman við hæfni annarra sykursjúkra,
byggt á reynslu þeirra úr starfi (Benner, 1984). Tanner,
Benner, Chesla og Gordon (1993) telja að innsæi þróist við
það að þekkja sjúklinginn og vera virkur þátttakandi í
umönnun hans. Sýnir það gildi þess að sami hjúkrunar-
fræðingurinn annist sama einstakling í nokkurn tíma. Það
eykur samfellu í hjúkrunarmeðferðinni og möguleika
hjúkrunarfræðings á að þroska og nota innsæi í starfi.
Innsæi hefur einnig verið tengt við yfirburðarfærni í starfi
(Benner, 1984). Rannsóknir (McCormack, 1993; Orme og
Maggs, 1993) hafa sýnt að það eru ekki einungis þeir sem
hafa yfirburðarfærni í starfi sem nota innsæi í starfi. King
og Appleton (1997) telja að mikilvægt sé að innsæi verði
viðurkendur hluti af ákvarðanatöku í hjúkrun. Þeir benda á
að mikilvægt er að hjúkrunarfræðingum verði kennt að
meta gildi innsæis við klíniska ákvarðanatöku.
Að stuðla að samfellu í meðferð sykursjúkra
Hjúkrunarfræðingarnir lögðu áherslu á að skipulagning og
upphaf insúlínmeðferðar sé unnið í teymi. í teyminu eru
hjúkrunarfræðingar, læknar, næringarráðgjafi og jafnvel
félagsfræðingur og sálfræðingar. Hlutur göngudeildar
sykursjúkra í þeirri teymisvinnu er mikill, þangað fara sumir
sykursjúkir til að fá kennslu áður en þeir útskrifast og var
það talið góður kostur af því að þeir hittu þá fagfólk sem
annast þá eftir útskrift. Það var upplifun hjúkrunarfræðing-
anna að þeir reyndu að láta teymisvinnuna ganga vel til að
auka samfellu í hjúkrun sykursjúkra og til að sykursjúkir fái
þá þjónustu sem þeir eiga rétt á:
Göngudeildin kemur meira og minna inn í meðferð-
ina. Sjúklingurinn fer þangað með bæklingana sína
og fær oft sína fræðslu þaðan til að hefja samfellu í
því eftirliti sem göngudeildin tekur síðan yfir þegar
að sjúklingurinn er útskrifaður.
Þó að samvinna milli deildanna væri góð að mati við-
mælendanna, vantaði stundum að upplýsingar fylgdu
sjúklingnum milli deilda.
Ef hjúkrunarfræðingur greinir einhver vandamál sem
fólk þarf aðstoð með væri æskilegt að skráningin
fylgdi með fólkinu.
Talað var um að sjúklingarnir notfærðu sér stundum
ekki þá þjónustu sem er í boði, t.d. göngudeildarþjónust-
una. Það var álit þátttakenda að með því að sykursjúkir
hitti starfsfólk göngudeildar meðan þeir liggja inni á
sjúkrahúsinu komi sykursjúkir fremur á göngudeildina.
Sú áhersla sem lögð var á mikilvægi göngudeildar fyrir
hinn sykursjúka bæði meðan á sjúkrahúsdvöl stendur og
eftir að heim er komið stuðlar að því að starfsfólk göngu-
deildar þekki hinn sykursjúka allt frá sjúkdómsgreiningu.
Það getur þá betur gert sér grein fyrir áhrifum sjúkdómsins
á líf hans, og hjúkrunin verður samfelld og heildræn. Er
það afar mikilvægt því að Wikblad (1991) komst að raun
um að við komu á göngudeild fannst sykursjúkum (n=55)
yfirleitt of mikið horft á líkamlegar hliðar sykursýkinnar, s.s.
blóðsykursgildi. Of lítill gaumur væri gefinn að því hvaða
áhrif sykursýkin hefur á daglegt líf. Einnig er þekkt að
sykursjúkir sem fá fræðslu og eftirfylgd frá sérstökum
sykursýkisteymum liggja skemur á sjúkrahúsi en þeir sem
ekki fá sams konar meðferð (Feddersen og Lockwood,
1994; Koproski, Rretto og Roretsky, 1997). Gildi þess að
mæta á göngudeild sykursjúkra kom fram í rannsókn
Jacobson, Adler, Derby, Anderson og Wolfsdorf (1991),
sem sýndi að ef sykursjúkir (n=97) komu þrisvar eða oftar
til skoðunar vegna sykursýki á síðustu tveimur árum var
blóðsykurstjórnun þeirra marktækt betri mælt með HbA1
(<10) en hinna sem komu tvisvar eða sjaldnar til skoðunar
(HbA1 >12). Þetta sýnir mikilvægi teymisvinnu fyrir hinn
sykursjúka, eins og þátttakendur bentu á.
í þessari rannsókn kom fram að stundum nýta
sykursjúkir ekki þjónustuna sem þeim stendur til boða. Er
það í samræmi við niðurstöðu Coates og Boore (1998) að
af 263 sykursjúkum voru það aðeins 22% sem mættu í
allar sex skoðanirnar sem þeir áttu kost á í tvö ár og 34%
mættu þrisvar eða sjaldnar. Mikilvægt er að hafa í huga að
sykursjúkir hafa þörf fyrir ævilanga fræðslu og stuðning og
því sambandi gegnir göngudeildarmeðferðin lykilhlutverki.
Umræða
Niðurstöður þessarar rannsóknar um margþætt hlutverk
hjúkrunarfræðinga við upphaf insúlínmeðferðar sykursjúkra
eru í samræmi við breskar rannsóknir um sama efni (Árún
79
Tímarit hjúkrunarfræðinga • 2. tbl. 76. árg. 2000