Tímarit hjúkrunarfræðinga - 01.05.2000, Blaðsíða 22

Sigurlínu Þórðardóttur hjúkrunarforstjóra voru þau skipu-
lögð eftir að heilbrigðisráðherra fór þess á leit að
reykingafólki yrði boðin sérhæfð meðferð á stofnuninni.
„Umsjón námskeiðanna er í höndum Bee McEvoy
RPN, geðhjúkrunarfræðings frá írlandi, en þverfaglegt
teymi vinnur að flestum þáttum þess. í því eru einnig
læknir, íþróttakennari, sjúkraþjálfari, sjúkraliði og næringar-
fræðingur. Námskeiðin standa í sjö daga og að sögn
Huldu Sigurlínu er meginmarkmið að fólk hætti að reykja
fyrir lífstíð og tileinki sér heilsusamlega lifnaðarhætti.
„Við höfum fræðslu- og umræðufundi og ákveðna
hvíldartíma, auk þess sem við mælum með því að menn
nýti aðstöðu til íþróttaiðkunar, vatnsleikfimi og gönguferða
svo eitthvað sé nefnt. íþróttakennari ræðir við þátttak-
endur og leiðbeinir þeim eftir þörfum og næringafræðingur
fjallar um hollt mataræði. Einnig geta gestir farið í nudd,
leirböð, snyrtingu og fleira ef þeir kjósa."
Hulda Sigurlína segir árangur af dvölinni vera 30% einu
til þremur árum eftir dvöl á stofnuninni. „í árangurskönnun
kom okkur skemmtilega á óvart að sjá að tæp 70% höfðu
bætt lifnaðarhætti sína með betra mataræði, hreyfingu og
slökun."
Þátttakendum er sagt frá nikótínlyfjum og þeim veitt
ráðgjöf um notkun þeirra. „Sýnt hefur verið fram á að þau
bæta árangur, en ekki vilja allir nota þau.“
Boðið í hádegisverð
Að loknu námskeiði er fólki fylgt eftir með símtölum. „Við
bjóðum einnig upp á stuðningsfund og hádegisverð einu
sinni í mánuði, auk þess sem við höfum fasta viðtalstíma
fyrir þá sem þurfa á sérstökum stuðningi að halda eftir
heimkomu."
Stuðningshópur hittist einu sinni í viku í Perlunni og
segir Hulda Sigurlína að verið sé að undirbúa stofnun RR-
samtaka fyrir reyklausa reykingamenn í samstarfi við
Krabbameinsfélag Reykjavíkur.
„Hópefli skiptir miklu máli og sömuleiðis hvíld og
slökun. Rannsóknir hafa sýnt að fólk sem reykir er líklegra
til að upplifa streitu en aðrir. Ég er ekki í nokkrum vafa um
að þeir sem ná tökum á slökun ná betri tökum á lífinu án
reykinga. Mikilvægt er að ná innra jafnvægi og grunnur í
allri meðferð hjá okkur er að fólk átti sig á því að það ber
ábyrgð á eigin líðan og heilsu."
Stuðningur, ráðgjöf, nikótínmeðferð og slökun á
Vífilsstöðum
Á Landspítala, háskólasjúkrahúsi á Vífilsstöðum hefur frá
því í janúar verið veitt meðferð gegn reykingum. Meðferðin
byggist á rannsókn sem Helga Jónsdóttir, dósent og stoð-
hjúkrunarfræðingur vann með Dagmar Jónsdóttur, hjúkr-
unardeildarstjóra á Heilsuverndarstöð Reykjavíkur. Með-
ferðin er ætluð inniliggjandi sjúklingum og fjölskyldum
þeirra og aðlöguð sérstaklega að þeirra þörfum. Skjól-
86
stæðingum göngudeildar stendur einnig til boða
einstaklingsráðgjöf og þátttaka í stuðnings- og fræðslu-
fundum. Sérstakur vinnuhópur hjúkrunarfræðinga heldur
utan um meðferðina og ber ábyrgð á stuðnings- og
fræðslufundum en auk þess sjá læknar einnig um fræðslu-
fundi. Einstaklingsráðgjöf og eftirmeðferð er í höndum
hjúkrunarfræðinga sjúklinganna.
Þóra Geirsdóttir hjúkrunarfæðingur segir að stuðnings-
og fræðslufundir séu haldnir með þátttakendum og
nikótínlyf gefin eftir því hve nikótínfíkn er mikil. „Við leggjum
áherslu á slökun og heilbrigðan lífsstíl samhliða því að
hætta reykingum. Við byrjum stuðningsfundina til dæmis á
stuttri slökun, enda hjálpar hún fólki að stilla hugann. Hollt
mataræði, hreyfing og góður svefn skipta líka máli og við
leggjum áherslu á að þessir þættir séu hluti af góðu lífi án
reykinga.“
Lögð er áhersla á einstaklingsmiðaða ráðgjöf enda
hentar ekki öllum að fara sömu leið. „Ef fólk hefur til
dæmis hætt að reykja áður og rofið bindindið reynum við
að komast að því hvað olli því. Við styðjumst við svokallað
spíral-módel, en það er lýsing á því ferli sem einstaklingur-
inn gengur í gegnum á leið sinni til reykleysis. Þar kemur
fram að þótt einhver þurfi að reyna nokkrum sinnum að
hætta áður en hann nær takmarki sínu - er hann ekki
ómögulegur. Flestir gera 2-3 tilraunir til að hætta að reykja
áður en það tekst.“
Þóra segist mjög ánægð með þann árangur sem náðst
hefur. Meðferðinni er fylgt eftir með símhringingum fimm
sinnum á 12 mánuðum. Hringt er aftur þótt bindindi sé
rofið. „Ég held að það skipti miklu máli að fólk finni að við
hugsum um það og það skiptir okkur máli hvernig því
líður.“ Hún kveðst sannfærð um að einstaklingsmiðuð
meðferð sé áhrifaríkust. „Við þurfum að sjá hvar sjúklingur
er staddur og mæta honum þar.“
Hluti af ungbarnaeftirliti
Þorgerður Jónsdóttir, hjúkrunarfræðingur á heilsugæslu-
stöðinni í Lágmúla í Reykjavík, segir að í ungbarnaeftirliti sé
alltaf spurst fyrir um reykingar á heimili barnanna. „í
Handbók heilsugæslustöðva kemur skýrt fram að okkur
ber að gera það og við áminnum reykingafólk að reykja
ekki í návist barna sinna. Við afhendum þeim líka bækling
þar sem nánar er fjallað um skaðsemi reykinga."
Þorgerður segir þessa fræðslu vera fastan hluta af
vinnuferli hjúkrunarfræðinga í ungbarnaeftirliti enda
nauðsynlegt að benda foreldrum til dæmis á að reykingar
geta aukið hættu á að barn fái asma og aðra kvilla. „Ég
veit ekki hvort þessi fræðsla skilar beinum árangri, en sem
hluti af allsherjar tóbaksvörnum er ég viss um að okkar
hlutur skiptir máli. Tóbaksvarnir eru og eiga að vera hluti af
allri almennri heilsugæslu í landinu."
Tímarit hjúkrunarfræðinga
2. tbl. 76. árg. 2000