Tímarit hjúkrunarfræðinga - 01.12.2001, Qupperneq 15

Fræðslugrein: Gyða Björnsdóttir og Ingibjörg Þórhallsdóttir
sérfræðingar á samskipta- og gagnagrunnssviði íslenskrar erfðagreiningar
Gagnasöfnun á Internetinu:
Reynslan af könnun á Internetinu
meðal hjúkrunarfræðinga á íslandi
Inngangur
Internetið hefur valdið byltingu í samskiptum og gerir
milljónum manna um allan heim auðveldara en nokkru
sinni fyrr að afla, miðla og skiptast á gögnum, upplýsing-
um og þekkingu. Internetið er orðið sjálfsagður og fullgild-
ur miðill í hópi annarra eldri og hefðbundnari upplýsinga-
miðla, s.s. síma, útvarps og sjónvarps. Þannig er algengt
að fólk sinni daglegum samskiptum við vini og ættingja á
Internetinu, leiti þar daglegra frétta eða upplýsinga um
heilsufar, stundi bankaviðskipti í netbankanum sínum,
kanni færð á vegum landsins og fleira mætti upp telja.
Fagstéttir styðjast í auknum mæli við Internetið í starfi
sínu. Flestum hjúkrunarfræðingum sem og öðrum heil-
brigðisstéttum finnst orðið óvinnandi að leita heimilda eða
afla sér nýrrar þekkingar öðru vísi en með aðstoð Inter-
netsins. Vöxtur og útbreiðsla Internetsins, aukið aðgengi
almennings að netvæddum tölvum og almenn notkun
Internetsins í daglegu og faglegu lífi fólks hefur í auknum
mæli beint sjónum rannsakenda að Internetinu sem
ákjósanlegum miðli til gagnasöfnunar í könnunum og
rannsóknum af ýmsu tagi.
í þessari grein verður gerð stutt samantekt á kostum og
göllum Internetsins til slíkrar gagnasöfnunar. Einnig verður
gerð grein fyrir reynslu höfunda af nýloknum áfanga í fyrstu
könnun meðal íslenskra hjúkrunarfræðinga sem fór fram um
Internetið. Aðferðafræði könnunarinnar verður lýst sem og
niðurstöðum er lúta að svörun þátttakenda.
Internetið og notkun þess á íslandi
Þó Internetið geti aðeins talist almenningseign á síðustu
árum hefur það sannað tilverurétt sinn með því að vera
orðinn ríkulegur hluti af daglegu lífi fólks um heim allan
bæði í leik og starfi. Hér á landi hefur almenn netvæðing
verið með því mesta sem þekkist meðal þjóða heims
undanfarin ár (sjá t.d. Foreign Þress Center, 2000).
Samkvæmt nýjustu könnun Þricewaterhouse Coopers um
Internetnotkun meðal íslendinga 16-75 ára, kom í Ijós að
um 88% aðspurðra höfðu aðgang að tölvu (heima og/eða
í starfi) og um 77% höfðu aðgang að tölvu með aðgangi
að Internetinu (Þricewaterhouse Coopers, 2001). Tæplega
60% íslenskra netverja notuðu Internetið fimm sinnum í
viku eða oftar, þar af ríflega 49% oft á dag eða daglega og
19% höfðu keypt þar vöru (Þricewaterhouse Coopers,
2001). Þessar niðurstöður benda til þess að Internetið sé
vel nýttur upplýsinga- og samskiptamiðill meðal almenn-
ings á íslandi og aðgengi fólks að nettengdum tölvum
með því mesta sem þekkist í heiminum. Það er því grund-
völlur fyrir því að þeir sem hyggja á framkvæmd könnunar
hér á landi beini sjónum sínum að Internetinu sem gagna-
söfnunarmiðli. Sérstaklega býður Internetið áður óþekkta
kosti við framkvæmd stórra kannana sem hingað til hafa
verið framkvæmdar á kostnaðarsamari og hægvirkari hátt,
t.d. með póstsendum spurningalistum, símaviðtölum eða
persónulegum viðtölum augliti til auglitis við spyril.
Þó fróðlegt sé að bera saman mismunandi miðla við
framkvæmd gagnasöfnunnar er slíkur samanburður ekki
megintilgangur þessarar greinar heldur er ætlunin hér að
fjalla almennt um kosti og galla Internetsins til gagnasöfn-
unar í könnunum.
Kostir og gallar við gagnasöfnun á Internetinu
Allt bendir til þess að notkun Internetsins við gagnasöfnun
eigi aðeins eftir að aukast á næstu árum. Vextinum eru þó
takmörk sett og má segja að hann markist frekar af
aðferðafræðilegum atriðum og siðfræði en af tæknilegum
Gyða Björnsdóttir. lauk meistaraprófi í
hjúkrunarfræði með hjúkrun hjartasjúklinga
sem klíníska sérgrein og iðnaðarverkfræði
og upplýsingatækni sem undirgrein frá
Wisconsin-háskóla í Bandaríkjunum árið
1999. Hún stundar doktorsnám í hjúkrun
og upplýsingatækni í iðnaðarverkfræðideild við sama skóla
og lauk kandídatsprófi doktorsnáms sumarið 2000. Hún er
sérfræðingur á samskipta- og gagnagrunnssviði íslenskrar
erfðagreiningar.
Ingibjörg Þórhallsdóttir lauk meistaraprófi
frá lowa-háskóla í Bandaríkjunum í
upplýsingatækni heilbrigðisgreina 1983 og
MSc-gráðu frá Erasmus-háskólanum í
Hollandi í rannsóknum í heilbrigðisþjónustu
1998. Hún er sérfræðingur á samskipta- og
gagnagrunnssviði íslenskrar erfðagreiningar.
Tímarit hjúkrunarfræðinga • 5. tbl. 77. árg. 2001
303