Álit: tímarit löggiltra endurskoðenda - 01.01.1989, Blaðsíða 27

störf á þessu sviði. Þetta starf leiddi síðan til útgáfu fyr-
irmynda að tvísköttunarsamningnum 1928 og síðan aft-
ur 1943 og 1946. Við þessar fyrirmyndir var stuðst að
nokkru í þeim tvísköttunarsamningum, sem gerðir voru
á næstu áratugum þar á eftir. án þess þó að þessar hug-
myndir hlytu almennar undirtektir.
Þegar Efnahagssamvinnustofnun Evrópu sem síðar
varð Efnahags- og framfarastofnunin (O.E.C.D.) var
komið á fót á árinu 1948. var hafist handa á þessu sviði
og leiddi það til tillagna um tvísköttunarsamninga á ár-
inu 1955. Á árinu 1956 var sérstakri skattanefnd innan
Efnahagssamvinnustofnunarinnar falið það verkefni að
semja tillögur að fyrirmynd að tvísköttunarsamningi
sem aðildarríkin gætu sætt sig við og leyst gæti þau tví-
sköttunarvandamál sem til staðar væru á milli þcirra.
Á árinu 1958-1961 lagði skattanefndin fram fjórar
áfangaskýrslur áður en hún lagði fram endanlega
skýrslu „Drög að tvísköttunarsamningi á tekjur og eign-
ir“ á árinu 1963.
Þessi fyrirmynd að tvísköttunarsamningum hefur haft
mikil áhrif á gerð slíkra samninga æ síðan, ekki aðeins
á nýja og endurgerða samninga á milli aðildarríkja
Efnahags- og framfarastofnunarinnar, sem í meginat-
riðum fylgja fyrirmyndinni, heldur einnig á samninga
sem aðildarríki hafa gert við ríki utan stofnunarinnar.
og ennfremur samninga milli ríkja sem utan þessarar
stofnunar standa.
Samningsfyrirmyndin frá 1963 var síðan endurskoðuð
að fenginni reynslu og með hliðsjón af alþjóðlegri þró-
un. og var ný samningsfyrirmynd gefin út 1977, án þess
þó að við uppbyggingu eða meginreglum 1963 fyrir-
myndarinnar væri hróflað.
Tvísköttunarsamningur Islands við önnur ríki
En hvernig er þessum málum háttað hjá okkur í dag?
Skv. 117. gr. skattalaganna er ríkisstjórninni heimilt að
gera samninga við stjórnir annarra ríkja um gagnkvæm-
ar ívilnanir á tekju- og eignaskatti erlendra og íslenskra
skattaðila. sem eftir gildandi skattalöggjöf ríkjanna eiga
að greiða skatt af sömu tekjum eða eignum bæði á Is-
landi og erlendis. Þá er nkisstjórninni heimilt eftir
sömu grein að gera samninga um gagnkvæm upplýs-
ingaskipti og um innheimtu opinberra gjalda við önnur
ríki.
Fyrstu almennu tvísköttunarsamningarnir, sem Is-
land gerði voru við Svíþjóð og Danmörku, en þeir
samningar munu hafa verið gerðir fyrir seinni heims-
styrjöldina. Þeir tvísköttunarsamningar, sem í gildi eru
í dag eru við Danmörku, Noreg, Finnland og Svíþjóð,
Bandaríkin og V-Þýskaland. Þá hefur verið undirritað-
ur samningur við Sviss, en hann hefur enn ekki hlotið
formlega staðfestingu. Þá eru langt komnir samningar
við Bretland og Frakkland og viðræður eru hafnar við
Grænlendinga og Færeyinga um tvísköttunarsamninga.
Auk þessara tvísköttunarsamninga hafa verið gerðir
samningar við Luxemburg, Belgíu og Bretland um
gagnkvæmar undanþágur tekjuskatts varðandi rekstur
skipa og loftfara.
Tvísköttunarsamningar sem ísland hefur gert við er-
lend ríki fylgja „Fyrirmyndarsamningi" O.E.C.D. Þetta
er þægilcgt fyrir þá, sem þurfa að kynna sér efni slíkra
samninga, þar sem t.d. 12. gr. í Norðurlandasamningn-
um (sem fjallar um þóknanir) samsvarar 12. gr. í samn-
ingnum við V-Þýskaland. Samningurinn við Bandaríkin
er þó að því leyti frábrugðinn, að þar er ekki fylgt upp-
byggingu O.E.C.D. samningsins hvað niðurröðun varð-
ar. þó svo að efnisatriðin séu í aðalatriðum hin sömu.
Þannig kemur þckking á meginatriðin í „fyrirmynd-
arsamningi" O.E.C.D. þeim til góða, sem þurfa eða
hafa áhuga fyrir því að kynna sér efni tvísköttunar-
samninga.
Hægt er að kaupa þessa fyrirmynd, sem á ensku
nefnist „Model Double Taxation Convention on
Income and Capital" í gegnum bókaverslun Snæbjarnar
Jónssonar.
O.E.C.D. - fyrirmyndin
Hér að framan er getið nokkurra ákvæða í tvískött-
unarsamningum í sambandi við umfjöllun á ákvæðum
3. gr. skattalaganna um takmarkaða skattskyldu. Þær
tilvitnanir eru að sjálfsögðu hvergi nærri tæmandi.
Hér á eftir verður lýst uppbyggingu og nokkrum
ákvæðum í O.E.C.D. fyrirmyndinni en eins og áður er
greint frá er henni fylgt í öllum aðalatriðum við gerð
flestra þeirra tvísköttunarsamninga sem ísland er aðili
að, og væntanlega við gerð þeirra samninga sem gerðir
verða í náinni framtíð.
í 1. gr. og 2. gr. modelsins eru tilteknir þeir aðilar og
þeir skattar, sem samningurinn tekur til.
I 3. gr. eru skilgreind ýmis hugtök, sem koma fyrir í
öðrum greinum samningsins svo sem „aðili“, „félag“ og
„ríkisborgari“. Önnur hugtök, svo sem ágóðahlutur,
þóknanir og sjálfstæð starfsemi, eru útskýrð í þeim
greinum. sem sérstaklega fjalla um þau efni.
í 4. gr. er fjallað um heimilisfesti og í 5. gr. um fasta
atvinnustöð.
í 6.-21. gr. er einkum fjallað um hvers konar tekjur,
svo sem tekjur af fasteignum. hagnað af atvinnurekstri,
ágóðahluti, vexti. þóknanir, sjálfstæða starfsemi, laun-
uð störf o.fl. Þá er að finna (í 9. gr.) sérstök ákvæði um
tengd fyrirtæki, þar sem kveðið er á um að ef slík fyrir-
tæki semja eða ákveða skilmála um innbyrðis samband
sitt á viðskipta- eða fjármálasviði. sem eru frábrugðnir
því sem væri ef fyrirtækin væru óháð hvort öðru, megi
telja allan hagnað, sem án slíkra skilmála hefði runnið
til annars fyrirtækisins en rennur ekki til þess vegna
skilmálanna, sem hagnað þess fyrirtækis og skattleggja
hann í samræmi við það. Ákvæði þessi eru hliðstæð
ákvæðum 1. málsgr. 58. gr. skattalaganna um óvenjuleg
skipti í fjármálum.
27