Álit: tímarit löggiltra endurskoðenda - 01.01.1989, Blaðsíða 19

hcrlendis fljótlega eftir að lögum verður brcytt í frjáls-
ræðisátt, verða væntanlega fjármálafyrirtæki svo sem
bankar og verðbréfafyrirtæki. Ekki mörg, ef til vill eitt.
tvö eða þrjú. og þá hugsanlega í samvinnu við innlend
fyrirtæki sem starfa á sama markaði. Aðrar atvinnu-
greinar, sem einnig má búast við að sótt verði fljótlega
í, tengjast sjávarútvegi og orkufrekum iðnaði.
Ýmsar ástæður eru til þess að fjármálafyrirtæki verði
í fyrra fallinu með fjárfestingar hérlendis. Er þar fyrst
að nefna að á undanförnum árum hefur verið verulegur
vaxtabroddur í þessari starfsemi í Evrópu. ekki síður en
hér á landi. í öðru lagi eru nokkur fjármálafyrirtæki
þegar í viðskiptum við íslendinga og vilja ef til vill auka
þann hlut, þar sem þeir telja sig þekkja nokkuð inn á
markaðinn.
Einnig má búast við, þegar fram líða stundir, að fyr-
irtæki í verslun og þjónustu sæki hingað að einhverju
leyti. Ekki er að búast við miklum breytingum á sviði
iðnaðar því við höfum yfirleitt tekið vel á móti þeim
sem fýst hafa að koma á starfsemi hérlendis. Þegar hafa
ýmis fyrirtæki fengið hér starfsleyfi eða heimild til að
fjárfesta hér og mun sú þróun halda væntanlega áfram
með sama hætti. Við höfum einnig hvalt fyrirtæki til að
koma til landsins, og munum væntanlega halda því
áfram, án þess þó að vilja glata yfirráðrétti okkar á
helstu náttúruauðlindum okkar.
2.3. Form fjárfestingar og áhrif hennar á inniend fyrir-
tæki.
Búast má við að form erlendrar þátttöku verði aðal-
lega með þrennum hætti. það er með opnun útibúa;
með þátttöku í innlendum félögum og með sérstökum
fyrirtækjum. En af hverju útibú frekar en dótturfélag í
eigu erlends aðila (wholly owned subsidiary)? Til þess
eru aðallega tvær ástæður. Annars vegar sú verðbólga,
sem við búum við, og þær gcngissvciflur sem því verða.
Meðan við búum ekki við sama verðbólgustig og ná-
grannaþjóðir okkar munu crlendir aðiliar vera varkárir.
Auðveldara er að færa fjármagn til innan eins fyrirtækis
heldur en á milli fyrirtækja til að eignir og skuldir í inn-
lcndri mynt séu í jafnvægi og gengisáhætta lágmörkuð.
Hin meginástæðan er auðvitað sú að greiða ekki tekju-
skatt í einu landi meðan tap er á starfseminni í öðru
landi.
Engin vafi er á þvf að þátttaka erlendra fyrirtækja á
innanlandsmarkaði mun hafa veruleg áhrif á starfsemi
innlendra fyrirtækja. hvort sem um er að ræða banka
eða verslunarfyrirtæki, og hvort sem um er að ræða
þátttöku í fyrirtæki með innlendum aðilum eða sjálf-
stætt rekna starfsemi. Við verðum að auka hagkvæmni í
rekstri okkar enn frekar. Ekki verða settir neinir
„verndartollar" á lán frá erlendum banka sem starf-
ræktur er hér. Ef sá banki treystir sér til að lána á lægri
vöxtum en hér hafa gilt verða aðrir bankar að bregðast
við með einum eða öðrum hætti. Sama á við um aðra
starfsemi. Samkeppni okkar takmarkast ekki lengur við
innlcnd fyrirtæki og innflutta vöru. hcldur við fyrirtæki
starfandi hérlcndis með alla þá sérkunnáttu, sem gcrl
hefur það í flestum tilvikum að stórveldi. Slík sam-
keppni krefst mikils af okkur.
2.4. Útflutningur.
Eins og þegar hefur komið fram verða reglur um fjár-
festingar íslendinga erlendis væntanlega rýmkaðar á
næstu árum. Hver áhrif þessara breytinga verða er erf-
itt að meta á þessu stigi, nema að auðvitað verða þá
fleiri að keppa um sparifé landsmanna, eða kannski
frekar hvernig ráðstafa skuli erlendri skuldasöfnun
þjóðarbúsins. Einnig er það Ijóst að þcssi breyting gctur
haft áhrif á störf okkar við mat á eignum í lok reikn-
ingstímabils. eins og síðar verður vikið að.
Ekki má gleyma því að sífellt meiri tími hjá okkur fer
í margvíslega ráðgjöf, meðal annars hvaða sparnaðar-
form sé hagkvæmast hverju sinni. Þessi þáttur mun
væntanlega aukast þegar leyft verður að fjárfesta er-
lendis. og nauðsynlegt fyrir okkur að fylgjast vel með
þeim sparnaðarformum sem bjóðast í nágrannalöndum
okkar hverju sinni, ásamt því hvaða áhætta sé tengd
þeim.
3. Ahrif á störf endurskoðenda.
3.1. Almennt.
Á undanförnum árum og áratugum hafa erlendir að-
ilar fjárfest hér á landi eins og áður hefur komið fram.
Hafa þessar fjárfestingar haft einhver áhrif á störf okk-
ar? Svarið við því er hiklaust já. En ef spurt er hvort
þær hafi haft mikil áhrif verður svarið líklega neikvætt.
Er líklegt að sú breyting, sem framundan er, hafi meiri
áhrif en hingað til? Þessu verðum við væntanlega að
svara játandi, bæði vegna þess að um fleiri fyrirtæki er
að ræða og svo ekki síður vegna þess að þessi fyrirtæki
verða í öðrum atvinnugreinum en hingað til.
I kjölfar aukins samruna fyrirtækja, meðal annars til
að standast betur samkeppni, og með þátttöku erlendra
aðila í atvinnulífi hérlendis munu væntanlega verða
gerðar auknar kröfur til endurskoðenda. Þetta þýðir
jafnframt að endurskoðunarskrifstofur sameinast í
auknum mæli og leitast við að geta boðið sérfræðiað-
stoð á hinum ýmsu sviðum atvinnurekstrar.
Annað, sem ekki má gleyma, er að við munum að
mínu mati feta í fótspor annarra fyrirtækja og auka
samstarf okkar við alþjóða endurskoðunarsamsteypur.
Þó íslenskir endurskoðendur vilji gjarnan vera sérfræð-
ingar á öllum sviðum, það er í endurskoðun, skattamál-
um og ráðgjöf, þá er það að bera í bakkafullan lækinn
að reyna að sérhæfa okkur í þeim reglum sem gilda
munu í helstu viðskiptalöndum okkar. Því spái ég að
við munum á næstunni sjá hér fulltrúa fyrir fleiri af hin-
um stóru alþjóðlegu endurskoðunarsamsteypum en í
dag eru. Slíkt samstarf gerir kröfur til okkar um fagleg
og traust vinnubrögð í flestum tilvikum.
19