Álit: tímarit löggiltra endurskoðenda - 01.01.1989, Blaðsíða 6

Hvítbókin skiptist í þrjá höfuðflokka. Sá fyrsti, af-
nám landamærahindrana fjallar annars vegar um landa-
mæraeftirlit með vörum og hins vegar með einstakl-
ingum.
Annar hlutinn fjallar um afnám tæknilegra viðskipta-
hindrana og er hann lang stærstur og víðtækastur. Þar
er fjallað um hindrunarlaus vöruviðskipti. opinber inn-
kaup. frelsi verkafólks og menntafólks til þess að búa
og starfa hvar sem er innan EB, frelsi til þjónustuvið-
skipta en þar fellur undir bankastarfsemi, trygginga-
starfsemi og verðbréfaviðskipti, frjálst flæði fjármagns.
fjallað er um aðgerðir til að efla samvinnu í atvinnu-
lífinu m.a. breytingar á fyrirtækjalöggjöf, eignarrétt
hugverka á sviði iðnaðar og skattamál, um samkeppni
og ríkisstyrki.
Þriðji og seinasti hlutinn fjallar um afnám skattalegra
hindrana. Hér er það virðisaukaskatturinn og vöru-
gjöld.
Staðan í framkvæmd Hvítbókarinnar er sú að um 125
tillagna Hvítbókarinnar hafa þegar verið samþykktar.
svipaður fjöldi hefur verið lagður fram og á eftir mis-
langa umfjöllun áður en þær verða samþykktar en enn
á eftir að leggja fram um 60 tillögur en af þeim er rúm-
ur helmingur varðandi heilbrigðiseftirlit með húsdýrum
og landbúnaðarafurðuni.
Þennan árangur metur Evrópubandalagið þannig að
ekki verði aftur snúið og að Hvítbókin verði fram-
kvæmd þótt ekki sé víst að allt náist í gegn fyrir 1. jan-
úar 1993.
Rekstrarumhverfi fyrirtækja innan Evrópubandalags-
ins hefur tekið og á eftir að taka mjög miklum breyting-
um. Efni Hvítbókarinnar er oft dregið saman í það sem
kallað er „frelsin fjögur", þ.e. frjálst flæði vöru-, þjón-
ustu-, fjármagns og frelsi fólks til að búa og starfa þar
sem það kýs.
Frelsin fjögur
Frjálst flæði vöru
Frjálst flæði þjónustu
Frjálst flæði fjármagns
Frelsi til búsetu og atvinnu
„Frelsin fjögur" fela í sér að fyrirtæki innan bandalags-
ins geta litið á það sem áður voru tólf meira og minna
aðgreindir og að ýmsu leyti lokaðir markaðir sem einn
stóran heimamarkað. Þetta gildir um aðföng til fram-
leiðslunnar og markaðsfærslu og þetta gildir sömuleiðis
um aðgang að fjármagni og hvers konar þjónustu.
Auk þessara atriða er einnig rétt að benda á annað
sem hefur mikil áhrif. Þar má nefna að Evrópubanda-
lagið leggur mjög ríka áherslu á að stórefla rannsókna-
og þróunarstarfsemi innan bandalagsins og ver til þess
miklum fjármunum. Til þeirrar rannsóknaáætlunar sem
nú er unnið eftir og tekur til áranna 1987 til 1991 er var-
ið samtals um 6,6 milljörðum ECU eða sem samsvarar
um 390 milljörðum íslenskra króna.
Annað sem vert er að nefna er stefna bandalagsins í
málefnum smárra og meðalstórra fyrirtækja. Bandalag-
ið leggur áherslu á að þessi fyrirtæki verði viðbúin auk-
inni samkeppni. Sem dæmi um í hverju þetta felst má
nefna að stefnt er að því að draga úr hamlandi áhrifum
á reksturinn vegna ákvæða í almennri löggjöf, fyrir-
tækjalöggjöf, skattheimtu og öðrum opinberum afskipt-
um, auðvelda aðgang að áhættufé, styðja markaðs-
færslu. auka upplýsingastreymi um sameiginlega mark-
aðinn til þessara fyrirtækja og stuðla að aukinni
samvinnu milli fyrirtækja með ýmsum hætti. Þá sendir
Framkvæmdanefnd .Evrópubandalagsins ekki frá sér
neinar tillögur að nýrri löggjöf til Ráðherraráðsins án
þess að fram hafi farið sérstakt mat á því hver áhrif til-
lagan hafi á smá og meðalstór fyrirtæki. Atriði af þessu
tagi geta haft mikla þýðingu þegar samkeppnisstaða ís-
lenskra fyrirtækja er metin gagnvart fyrirtækjum innan
Evrópubandalagsins.
Samkeppnisstaða íslenskra fyrirtækja.
Þessar breytingar varða að sjálfsögðu ekki bara Evr-
ópubandalagið sjálft heldur einnig öll þau lönd sem
eiga viðskipti við það. Þessar breytingar skipta okkur
miklu því viðskipti okkar við Evrópubandalagið nálgast
að vera um 60% af inn- og útflutningi varnings.
Þrátt fyrir að hagsmunir íslands séu allvel tryggðir
með fríverslunarsamningnum frá 1972 við Evrópu-
bandalagið varðandi tollfrjálsan aðgang að markaði
bandalagsins fyrir iðnvarning og stóran hluta sjávaraf-
urða, þá er vissulega að fleiru að hyggja. Það er nefni-
lega ekki nóg fyrir íslensk fyrirtæki að geta flutt fram-
leiðslu sína tollfrjálst inn á markað Evrópubandalags-
ins. Þau verða að geta boöið vöruna á samkeppnisfæru
verði. Fyrirtækin standa frammi fyrir aukinni sam-
keppni á þeim markaði og reyndar ekki síður á íslensk-
um heimamarkaði því fríverslunarsamningurinn er jú
gagnkvæmur, Evrópubandalagið hefur að sama skapi
tollfrjálsan aðgang að okkar markaði eins og við að
þeirra. Þess vegna gefur auga leið að búa verður ís-
lenskum fyrirtækjum jafngóð almenn rekstrarskilyrði
eigi þau að geta staðist erlendum keppinautum snún-
ing.
Víðtæk frjáls utanríkisviðskipti eru okkur nauðsyn
vegna þess hve háð við erum alþjóðaviðskiptum. Á
vettvangi Evrópubandalagsins er nú unnið að mun víð-
tækara efnahags- og viðskiptasamstarfi en áður hefur
þekkst meðal þjóða og veigamikill þáttur í því starfi er
að gera öll ríki bandalagsins að einum sameiginlegum
markaði með frjálsum flutningi á vörum, þjónustu og
fjármagni þar sem fólki veröur frjálst að ferðast um
óhindrað og búa og starfa þar sem það vill. Þessar
breytingar munu stórbæta starfsskilyrði atvinnulífsins í
ríkjum bandalagsins.
Þær munu hins vegar stórauka samkeppnisþrýsting-
inn á íslensk fyrirtæki en jafnframt skapa þær íslenskum
b