Ráðunautafundur - 11.02.1979, Side 67

59
hverju mati þar á með beinum mælingum. Þá hafa verið sendir út spurninga-
Xistar til ráðunauta og þeir beðnir um að gefa upplýsingar um fjðlda álfta
á hinum ýmsu svæðum landsins og það tjón, sem þær eru taldar valda. Þá var
ferðast víða um landiö og reynt að koma tölu á fuglstofnana.
Til þess að kynnast betur fæðuðflun og fóðurnýtingu þessara fugla hér
á landi, var eggjum safnað og þeim klakið út, og ungarnir síðan aldir á
ýmsu fóðri. Voru gæsarungar í athugun frá vori 1976 en álftarungar frá vori
1978. Geröar voru athuganir á plöntuvali við beit gæsar- og álftarunga og
reynt að kanna fóðurnýtingu með því að mæla tiltækt fóður, eftirstððvar og
saurmagn við fóðrun eða beit í búri. Með því að vita hlutfallið milli þunga
saurs og fóðuröflunar var hugsanlegt að nota saurmagnsákvörðun á túnum sem
mat á því uppskerumagni gróðurs sem fjarlægt var með fuglabeit. Er hér um
að ræða athugunaraðferð, sem meðal annars var notast við í rannsóknum á
heiðargæs í Þjórsárverum. (Arnþór Garöarsson 1976).
Niðurstöður
1. Búr. Erfitt reynist að mæla árangur af fuglabeit með því að bera saman
friðaðan og óvarinn gróður. Er uppskerumæling of ónákvæm aðferð til þess
að unnt sé að sýna með öryggi að uppskerumunur sé af völdum beitar en ekki
skekkju. Þó kom fram á athuguninni að Neðri-Hálsi að um 4% uppskeru mest
bitna túnsins virtist numin brott af fuglum.
2. Plöntuval. Af 5 tegundum plantna, sem grágæsir voru fóðraðar á þ.e.
túnvingli, skurfu, hjartarfa, hvítsmára og fífli var mest etið af skurfu
og túnvingli en minnst af fífli, enda þótt allar tegundir væru etnar að
nokkru. Álftarungar hafa gengið á túni sumarlangt og etið flestan túngróöur
enda þótt vitað sé að þær taka mestan hluta fóðurs við vötn og sjó.
3. Fóðurnýting. 1 innifóðrun reynist ung grágæs eta 50-135 g af grængresi
mælt í þurrvigt yfir sólarhring. Meltir hún um 30% af þessari lífrænu fæðu
en skilar um 70% sem saur. Gæsirnar virðast hreinsa sig af saur á fjórum
tímum, en mestur hluti fóðurs gengur þó í gegn um þær mun fyrr. 1 útibeit
skilur ung gæs eftir sig um 66 g af saur á sólarhring og ætti að jafnaði aö
eta um 95 g þurrefnis. Þó má telja að fullorönir fuglar neyti meira magns,
jafnvel 140 g þurrefnis/fugl/sólarhring.
4. Vöxtur ungfugls. Fyrstu þrjár til sex vikurnar eftir að un|pr álfta og
gæsa komu úr eggjum voru þeir fóðraðir á kjúklingavaxtarfóðri. Síðan gengu
þeir á ræktuðu túni fram í lok nóvember, er þeir voru settir í hús og fóðrað-
ir inni einkum.á vaxtarfóðri fugla (kögglum). Um vaxtartímann fyrsta sumar-