Dagblaðið Vísir - DV - 19.08.2016, Blaðsíða 8

Helgarblað 19.–22. ágúst 20168 Fréttir
Ísland opnast eftir átta ár í höftum
n Opnað á beina erlenda fjárfestingu og kaup á verðbréfum fyrir 100 milljónir n Ákjósanlegar aðstæður til haftalosunar
E
fnahagsumhverfi íslenskra
fyrirtækja og heimila tekur
stakkaskiptum á komandi
mánuðum þegar losað verður
að umtalsverðu leyti um
höft á fjármagnsflutninga til og frá
landinu í tveimur skrefum. Stærstu
– og mikilvægustu – breytingarnar,
samkvæmt frumvarpi fjármálaráð­
herra um breytingar á lögum um
gjaldeyrismál, lúta að því að opnað
verður alfarið á beinar erlendar fjár­
festingar fyrirtækja og fjárfesta auk
þess sem Íslendingar munu á ný geta
ráðstafað hluta af sínum sparnaði
til fjárfestinga í ýmiss konar fjár­
málagerningum í erlendri mynt.
Frá og með 1. janúar næstkomandi,
þegar til stendur að taka seinna
skrefið við losun hafta, munu inn­
lendir aðilar þannig hafa heimild til
erlendra verðbréfafjárfestinga fyrir
100 milljónir á ári.
Þegar fjármagnshöftin voru sett
á undir lok nóvembermánaðar 2008
í kjölfar fjármálaáfallsins var þeim
í upphafi aðeins ætlað að vara í
skamman tíma. Fljótlega varð hins
vegar ljóst að þær væntingar myndu
ekki ganga eftir enda reyndist sá
greiðslujafnaðarvandi sem orsakaði
setningu haftanna – miklar krónu­
eignir í eigu erlendra aðila sem gætu
leitað úr landi við losun hafta – mun
meiri en fyrstu greiningar Seðla­
banka Íslands gerðu ráð fyrir. Þar
skipti mestu máli krónueign slita­
búa föllnu bankanna en kröfuhafar
þeirra voru nánast alfarið erlendir
aðilar.
Af hverju núna?
Aðstæður í íslensku efnahagslífi til
að stíga þau stóru skref sem núna
hafa verið boðuð í losun hafta eru
eins og best verður á kostið – og líkur
á mikilli gengislækkun krónunnar
þegar opnað verður fyrir fjármagns­
flutninga eru þess vegna hverfandi
að mati flestra greinenda. Fram
kemur í greinargerð með frumvarpi
Bjarna Benediktssonar fjármálaráð­
herra að efnahagsaðstæður til að fara
núna í þessar aðgerðir séu ákjósan­
legar. Þannig heyri sögunni til, eða
hafa verið afmarkaðir tímabund­
ið með lagasetningu, stórir áhættu­
þættir sem um árabil höfðu tafið
losun hafta – uppgjöri gömlu bank­
anna er lokið og aflandskrónueign­
ir eru núna bundnar sérstökum tak­
mörkunum svo að girt hefur verið
fyrir þann möguleika að þær geti
valdið gengisóstöðugleika.
Þá er einnig bent á að lífeyris sjóðir
hafa fengið umtalsverðar heimildir á
síðustu mánuðum og misserum, eða
samtals fyrir um 80 milljarða, til er­
lendrar fjárfestingar og uppsöfnuð
þörf þeirra til að ráðstafa hluta eigna
sinna til fjárfestinga í erlendri mynt
hefur því minnkað. Þær fjárfestinga­
heimildir sem lífeyrissjóðirnir hafa
fengið virðast á þessum tímapunkti
mæta að fullu – og meira en það –
þörf sjóðanna til að fjárfesta erlendis
en fram kom í máli Más Guðmunds­
sonar seðlabankastjóra á blaða­
mannafundi þar sem hafta losun
stjórnvalda var kynnt að þeir hafi
ekki nýtt þær heimildir til fulls.
Almennur fjármagnsflótti verður
sömuleiðis að teljast ólíklegur þegar
litið er til þess að vaxtamunur Ís­
lands gagnvart útlöndum er í hæstu
hæðum, hagvöxtur mælist mun
meiri hérlendis en í helstu viðskipta­
löndum, verðbólga er lág og þá er
ekki útlit fyrir annað en að framhald
verði á miklu innflæði fjármagns
vegna þjónustuviðskipta með til­
heyrandi gengishækkun krónunnar.
Í greinargerð frumvarpsins er jafn­
framt vikið að því að sterk lausafjár­
staða íslensku viðskiptabankanna og
greiður aðgangur að fjármagnsmörk­
uðum gerir þá vel í stakk búna til að
standa af sér mikla lækkun innlána.
Þá hefur gjaldeyrisforði Seðlabank­
ans stækkað ört að undanförnu –
bankinn hefur keypt gjaldeyri fyrir
um 500 milljarða frá því í ársbyrjun
2015 – og er hann vel fyrir ofan við­
mið Alþjóðagjaldeyrissjóðsins um
æskilega forðastöðu. Þjóðhagsleg­
ur sparnaður hefur einnig haldist
hár frá falli bankanna, útlit er fyr­
ir áframhaldandi mikinn viðskipta­
afgang og hrein erlend staða þjóðar­
búsins hefur ekki verið hagstæðari
frá lokum síðari heimsstyrjaldar.
Þrepaskipt afnám
Í fyrsta skrefi stjórnvalda, sem verður
tekið við gildistöku frumvarpsins
sem var lagt fyrir Alþingi síðast­
liðinn miðvikudag, er meðal annars
lagt til að einstaklingum verði veitt
heimild til að kaupa eina fasteign
erlendis á almanaksári, óháð tilefni
eða kaupverði. Hingað til hafa heim­
ildir einstaklinga til slíkra kaupa
takmarkast við viðskipti í tengslum
við búferlisflutninga, og við 100
milljóna króna hámarksfjárhæð.
Þá er jafnframt lagt til að innlend­
um aðilum verði heimilað að fara í
ýmiss konar verðbréfafjárfestingar
í erlendri mynt og til að byrja með
verður sú heimild takmörkuð við 30
milljónir. Einstaklingar munu jafn­
framt geta sótt sér samtals 750 þús­
und krónur í ferðagjaldeyri í reiðu­
fé gegn framvísun á farseðli – frá
og með áramótum verða slíkar tak­
markanir alfarið afnumdar – auk
þess sem dregið verður talsvert úr
skyldu fyrirtækja og fjárfesta til að
koma með gjaldeyri til landsins. Er
það gert til að draga úr óhagræði
þeirra vegna erlendra fjárfestinga.
Þýðingarmesta breytingin sem tek­
ur gildi við samþykkt frumvarpsins,
að minnsta kosti út frá sjónarhóli ís­
lensks viðskiptalífs, snýr hins vegar
einkum að því að bein erlend fjár­
festing verður í reynd ótakmörkuð.
Slíkt fjárfesting getur skipt sköpum
til þess að auka hagkvæmni í rekstri
fyrirtækja, ekki síst þeirra sem eru í
miklum vexti og eru farin að horfa út
fyrir landsteinana.
Á fyrsta degi næsta árs verða síð­
an tekin enn meira afgerandi skref
til að opna á fjármagnsflutninga.
Þannig er gert ráð fyrir að innstæð­
uflutningur milli landa verði heim­
ilaður, skilyrði um að erlendar verð­
bréfafjárfestingar fari í gegnum
innlenda vörsluaðila felldar niður
og takmarkanir á reiðufjárúttektir í
gjaldeyri takmarkast ekki lengur við
750 þúsund krónur. Þar með munu
Íslendingar geta flutt innstæður og
verðbréf til og frá landinu, átt við­
skipti með verðbréf erlendis og
keypt eða tekið út gjaldeyri í reiðufé
fyrir samanlagt 100 milljónir króna
á almanaksári. Í greinargerð frum­
varpsins segir að strax eftir að þessi
skref hafa verið framkvæmd ættu
höftin „ekki lengur að setja megin­
þorra heimila og fyrirtækja teljandi
skorður.“
Hörður Ægisson
hordur@dv.is
Kjöreign ehf - Ármúla 21 - 108 Reykjavík
Sími: 533-4040 - www.kjoreign.is
Dan Wiium Hdl, lögg.
fasteignasali, Sími 896-4013
Ólafur Guðmundsson
Sölustjóri, sími 896-4090
Þórarinn Friðriksson Lögg.
fasteignasali, sími 844-6353
Rakel Salóme Eydal
Skjalagerð
Sigurbjörn Skarphéðinsson
Lögg. fasteignasali, skjalagerð
Kjöreign fasteignasala – traust og örugg þjónusta í 40 ár
Ásta María Benónýsdóttir
Fjármál
PLUSMINUS OPTIC
Smáralind
www.plusminus. is
Sumar
kaupauki
Sólgler
með öllum gleraugum
Index 1,5*
Sjóngler