Dagblaðið Vísir - DV - 26.08.2016, Blaðsíða 14

Helgarblað 26.–29. ágúst 201614 Umræða
Fiskur er okkar fag
- Staður með alvöru útsýni
Opið allt árið, virka daga,
um helgar og á hátíðisdögum
Kaffi Duus v/ Smábátahöfnina í Keflavík - Aðeins 5 mínútur frá Leifstöð, lítið við í leiðinni • Sími: 421 7080 • duus@duus.is • Opið frá kl. 10:30 - 23:00 alla daga
Allt það besta í íslenskri og indverskri matargerð
Grænland ár og síð
Þ
essar línur eru skrifaðar á
Grænlandi, eða öllu heldur
á siglingu á fjörðum Vest-
ur-Grænlands. Í gær var
það fjörðurinn kenndur
við Eirík þann rauða sem valdi sér
bústað þar í Brattahlíð eftir að hafa
rannsakað staðhætti í þrjú ár, svo
að ætla má að hann hafi talið þenn-
an stað bestan af öllum í því landi
til að velja sér heimili. Eiríkur þurfti
að yfirgefa Ísland eins og menn vita
þegar hann var útlægur ger árið 982
og bannað að snúa aftur næstu þrjú
árin, og kannski var honum vandi á
höndum vegna þess að hann hafði
ekki verið velkominn í Noregi held-
ur, en þangað héldu helst útlægir
menn frá Íslandi ef marka má okkar
gömlu bækur. Það má kallast anski
kjarkað af Eiríki og hans fólki að
hafa haldið til sjós í vesturátt í von
um að finna þar byggilegt land, og
það þótt Gunnbjörn nokkur hafi
áður séð það úr fjarska og kallað því
lítilmótlega nafni Gunnbjarnarsker.
Eiríkur og hans fólk hefur fyrst kom-
ið að landi á austurströndinni og
varla fundist sérlega aðlaðandi eða
búsældarlegt, með sínum hrikalegu
jökultindum og berangurslegu fjöll-
um; náttúrufegurð reyndar stór-
brotin að mati okkar nútímamanna
eins og ég fékk að kynnast í yfir-
standandi ferð á frönsku skipi sem
er aðallega mannað Ameríkönum,
en undirlendi næstum ekkert nema
grjótræmur í fjörum. Eiríkur hef-
ur þurft að sigla fyrir Hvarf eða þá
gegnum sund sem nú er kennt við
Danaprins sem eitt sinn var: Prins
Kristjánssund, en hvora leiðina
sem hann hefur valið þá er það án
nokkurs vafa stórum háskasam-
legt ókunnugum. En þarna vestur-
frá tekur annað og betra við; menn
hafa ætíð síðan talið það auglýs-
ingabrellu af hálfu Eiríks að kalla
landið eftir þeim lit sem hann
valdi, en hinu er samt ekki að neita
að hér er víða grænt um að litast
og svo langt sem augað eygir, líka
fjallshlíðarnar. Undirlendi reynd-
ar heldur lítið, eins og sést á því að
hann valdi sér bústað þar sem eðli-
legast var að kenna við bratta hlíð.
Kennileitið fræga
Þar sem menn telja nú vera staðinn
sem Eiríkur byggði eru rústir bæði
af húsum og kirkju og allt talið vera
rúmlega þúsund ára gamalt, svo
að vel getur þetta stemmt. En rúst-
ir af húsum hinna norrænu manna
í Grænlandi, í sveitum og á strönd-
um þar sem þeir bjuggu í næstum
fimmhundruð ár, þær eru úti um
allt; ekki langt frá Brattahlíð Eiríks
er bærinn Garðar þar sem Græn-
landsbiskupar sátu á þeirri tíð, og
þar hafa verið grafnar upp rúst-
ir af fjósi sem gat hýst 160 kýr, svo
ótrúlegt sem það kann að hljóma.
Á þessum slóðum er einnig fræg-
asta kennileitið eftir norrænu mið-
aldamennina, steinkirkjan í Hvals-
eyjarfirði, en útveggir hennar standa
að mestu enn. Þetta hefur verið afar
falleg kirkja, hvítkölkuð að utan og
kalkið sótt í skeljar sem nóg er af
þar í fjörum. Kalkið er núna horf-
ið rétt eins og fólkið sem sótti mess-
ur í kirkjunni, en þegar norrænu
mennirnir voru horfnir og grunlaus-
ir inúítar komu á staðinn þá hefur
þeim án efa þótt mikið til þessarar
stóru og hvítu yfirgefnu byggingar
koma, enda heitir svæðið allt á
þeirra tungu eitthvað í átt við Hvíta
húsið.
Allt þetta sem ég hef getið um er í
hinni fornu svokölluðu Eystribyggð,
sem var mun betur fallin til land-
búnaðar og annars þesskonar hefð-
bundins lífs eins og menn höfðu
kynnst því í gömlum heimahögum
Einar Kárason rithöfundur skrifar
Þér að segja
„Ég gekk áðan
um þetta gamla
þorp og hugsaði með mér
að hér mætti láta ger-
ast mikla spennu- eða
draugasögu, helst kvik-
mynd, leikmyndin bíður
í það minnsta.
Ivittuut „Þarna mun hafa verið
ærið einangrað og óvistlegt á
vetrum.“