Kvennaframboðið - 01.05.1982, Blaðsíða 8

8. SIÐA
Og enn um
dagvistarmál
Eftir Guðrúnu Jónsdóttur
Ein af ástæðunum fyr-
ir valda- og áhrifaleysi
kvenna er sú að uppeldi
og umönnun barna hvilir
nær eingöngu á þeim.
Afleiðing þessa er
m.a. að meirihluti
kvenna býr við margfalt
álag vegna vinnu innan
og utan heimilis. Auk
beins vinnuálags eru
konur þjakaðar af sekt-
arkennd og ótta vegna
þess að þeim hefur oft
ekki tekist að tryggja
nægilega örugga og góða
gæslu fyrir bömin. Æ
fleiri konur vinna nú ut-
an heimilis og skiptir
ekki máli i þessu sam-
hengi hvort það er að
eigin ósk eða að fjár-
hagsleg afkoma heimil-
isins byggist á því að
báðir foreldrar afli
tekna. Vandinn að finna
góða og örugga dagvist
fyrir bömin er sá sami,
og hann hefur verið
gerður að einkavanda
þeirra sem hlut eiga að
máli.
Hver á að bera ábyrgð-
ina?
Hvað er konan aö fara kann nil
einhver aö spyrja. Er það ekki
sjálfsagt að fjölskyldan, en það
þýðir i raun oft móðirin, beri
ábyrgð á börnum sinum? Er það
ekki einkamál hvers og eins
hvernig hann stendur aö uppeldi
barna sinna?
Málið er rai ekki svona einfalt.
Flestir munu vera á einu máli um
það að „lengi býr aö fyrstu gerð”.
t niitima þjóðfélagi hefur fjöl-
skyldan ekki lengur bolmagn til
aö standa ein aö uppeldi barna.
Góð og örugg dagvistun barna er
ein leið til þess að hlaupa undir j
bagga við uppeldið og er '
jafnframt viðurkenning á mikil-
vægu hlutverki kvenna sem upp-
alenda og rétti þeirra til áhrifa i
samfélaginu. Það að hafa góða og
örugga dagvist fyrir börn er þvi
ekki einkamál fólks. Það er sið-
ferðileg skylda hvers samfélags,
að tryggja börnum og foreldrum
þeirra slika lágmarksþjónustu.
Fögur fyrirheit
Siðustu áratugi hefur mikið'
verið rætt um dagvistarmál
barna i Reykjavik. Undirskrifta-
listarhafa verið lagðir fyrir borg-
aryfirvöld þar sem þúsundir
borgarbúa hafa skrifað undir
kröfu um næg og góð dagvistar-
heimili. Kannanir hafa verið
gerðar og áætlanir um uppbygg-
ingu, en skammt hefur miðað
þrátt fyrir það. Hvað skyldi
Vcilda? Það skyldi þó aldei vera
að borgaryfirvöld hafi, að loknum
kosningum og fögrum fyrirheit-
um, litið á þennanmálaflokk sem
litt arðbæran, kvennamálefni,
sem gæti beðið? En hvað er arð-
bært, ef ekki það að tryggja börn-
um og unglingum sómasamleg
uppvaxtarskilyrði?
Ég býst við að ýmsir hafi búist
við stórátaki i byggingu dagvist-
arheimila þegar svokallaður
„vinstri meirihluti” tók við stjórn
borgarinnar eftir borgarstjdrnar-
kosningarnar 1978. Vart getur það
talist óeðlilegt miðað við kosn-
ingafyrirheit um að þessi mála-
flokkur yrði forgangsverkefni.
Stóðust þessi fyrirheit? Nei, þvi
miður ekki. Litum aðeins á tölur
um byggingudagvistarheimila sl.
8 ár.
Um áramótin 1973 - 74 var rými
fyrir 559 börn á dagheimilum og
1417 börn á leikskólum borgarinn-
ar, —samtals 1976 rými fyrir 22%
barna á aldrinum 0 - 5 ára.
Næstu fjögur árin voru byggð
dagheimili fýrir 234 börn og leik-
skólar fyrir 228 börn. Um áramót
1977 - 78 var dagvistarrými fyrir
2438börneða 30% bama. Á þessu
timabili fjölgaði dagvistarrým-
um um 8%. „Vinstrimeirihlutinn i
borgarstjóm setti niður starfshóp
i april 1979 og átti hann að gera
áæöun um uppbyggingu dagvist-
arstofnana. Starfshópur þessi
skilaði tillögum snemma vors
1981 og voru þær samþykktar i
borgarstjórn skömmu siöar. í til-
lögunum er gert ráð fyrir ,,að
óskað verði eftir daggæslu fyrir
u.þ.b. 70% barna á forskólaaldri,
þar af vistun á dagvistarstofnun-
um fyrir 66,6% eða 2/3 hluta allra
barna í Reykjavik”. Jafnframt
kemur fram að af þeim börnum
sem dvelja á dagvistarstofnunum
þurfi 62,5% dagheimilispláss en
37,5% nægi leikskólapláss. Aætl-
unin var gerð til 10 ára og skyldu
ofangreind markmið hafa náðst
árið 1990.
1 áætluninni kemur fram að
leikskóiarými eru of mörg i borg-
inni, dagheimilisrými hinsvegar
alltof fá miðað við að komið verði
til móts við raunverulegar þarfir
fólks fyrir daggæslu. Þvi er lagt
til að hætt verði að byggja leik-
skóla en áhersla verði lögð á að
hraða uppbyggingu dagheimila.
Stefnumótun það er ekki
nóg
Við skulum á ný aðeins lita á
hvernig þessari stefnumótun hef-
ur verið fylgt sl. kjörtimabil. Frá
áramótum 1977 - 78 til dagsins i
dag hafa leikskólarými aukistum
410 en dagheimili aðeins um 203.
Nú eru þvi 2055 leikskólarými og
996 dagheimilisrými i rekstri á
vegum borgarinnar. Fjöldi dag-
vistarrýma hefur þvi aukist um
9% á tfmabilinu, úr 30% i að rýma
39% barna f borginni. Miðað við
tittnefnda áætlun eru leikskóla-
rýmin 555 fleiri nú en gert er ráð
fyrir að þörf verði á árið 1990.
Hinsvegar skortir enn 1504 dag-
heimilisrými skv. áætluninni.
Þetta þýðir að næstu tvö kjör-
timabil verður að byggja sem
svarar 188 dagheimilispláss á ári
éigi áætlunin að standast, en að
meðaltali hefur dagheimilisrým-
um fjölga ð um 54 á ári sl. 8ár.
Ég býst viðaðmargur muni nú
spyrja hversvegna mennirnir séu
að semja áætlanir og fa ri svo ekk-
ert eftir þeim. Ég hygg að svarið
sé fólgið i þvi að það er þrefalt
ódýrara að reka leikskóla en dag-
heimili. Þetta er að minu viti
dæmi um það, að ráðamenn borg-
arinnar eru ekki fyrst og fremst
að hugsa um velferð og öryggi
barna ogfjölskyldna Það eru pen-
ingasjónarmiðin ein sem ráða. „
Það var vissulega þarft verk
að gera úttekt og áætlun um dag-
vistarmál borgarinnar, en vafa-
laust fer fleirum eins og mér að
finnast varlega farið i sakirnar
þegar aðeins var reiknað með að
66,6% barna þyrfti á dagvist að
halda á dagvistarstofnunum og
að 10 ár þyrfti til að ná þvi marki,
svo brýnt sem það er að leysa
þessi mál á viðunandi hátt.
„Vinstri meirihlutanum” hefur
jafnvel ekki tekist að standa við
áætlunina það sem af er. 1 dag
vantar 100 dagheimilisrými fyrir
börn einstæðra foreldra miðað við
fjölda barna þeirra á aldrinum 0 -
5ára. Biðlistareru enn langir fyr-
irbörn svokallaðra forgangshópa
að dagheimilum hvað þá fyrir
aðra. Með sama lagi mega for-
eldrar þvi búast við áframhald-
andi þeytingi og bráðabirgða-
lausnum á daggæslu barna sinna.
Eiga skólabörnin að sjá
umsigsjálf?
Slæmt er ástandið i dagvistar~.
málum, en þó tekur steininn úr
þegar hugað er að þjónustu fyrir
foreldra skólabarna. NU er rými
fyrir 170 böm á skólaaldri á
skóladagheimilum borgarinnar.
Ekki er að vænta úrbóta i þeim
málum verði sama stefna ráðandi
i dagvistarmálum. t áðurnefndri
skýrslu um áætlun um uppbygg-
ingu dagvistarheimila erað finna
kafla um skóladag-
heimili. Þar kemur fram að
aðeins er gert ráð fyrir að 15%
barna 6 - 9 ára fái vist á skóladag-
heimilum á áætlunartimabilinu.
Hin 85% og öll börn eldri en 9 ára
eiga samkvæmt þvf að sjá um sig
sjálf utan skólatima, nema for-
eldrum þeirra takist að finna ein-
hverja aðra lausn.
Fleiri og góð!
Mér hefur orðið tffirætt um
skortinn á dagvistarheimilunum,
en aldrei má það gleymast i um-
ræðu um þessi mál að tryggja
verður að saman fari magn og
gæði. Rekstur dagvistarheimila
er dýr, en þrátt fyrir það má
aldrei slaka á kröfunum um gæði
þessara stofnana. Hlutverk
þeirra er ásamt með foreldrum
að ala upp komandi kynslóðir og
það er ábyrgðarmikið starf.
Að lokum. — Hraða verður
byggingu dagvistarheimila. Þau
verða að vera góð. Leita þarf
nýrra leiða i rekstri og byggingu
þeirra. Minnka stofnanabraginn
og gera þau heimilislegri.
Reynsla siðustu átta ára hefur
sýnt okkur að hvorki „hægri” né
„vinstri” borgarstjórnir hafa
veitt þessum málaflokki forgang.
Nú er komið að okkur konum að
standa saman að hrinda þeim
málum i' framkvæmd, sem brýn-
ast er að leysa.
Guðriín Jónsdóttir
Steinunn Eyjólfsdóttir:
Barnagæla með
nýlegum viðauka
Ein ég sit og sauma
(Veslingur, það hlýtur að vera leiðinlegt
Þú ert kannske kvenimyndin margumrædda?)
inni i litlu húsi
(Stendur heima. Þvi labbarðu bara ekki út?)
Enginn kemur að s já mig
(Nei, það veit ég. Hefurðu ekki sima?)
utan litla músin
(Það er nú fallegt að vera dýravinur.)
Hoppaðu upp
(Til hvers? Blessuð vertu ekki að láta það snúa
þér.)
Lokaðu augunum
(Fyrir hverju? Fáðu þér heldur sjónauka.)
Bentu i austur
(Það er ekki tryggt. Við getum útfært stjórn-
málinsjálfar)
Bentu i vestur
(Nei, endilega ekki. Prófaðu heldur að hugsa)
Bentu á þann sem að þér þykir bestur.
(Komdu þá út úr þessum kofaskratta. Ekki
finnurðu hann þar.)
Óþekktur höf. Viðaukar frá þessari öld
eftir Steinunni Eyjólfsdóttur