Kvennaframboðið - 01.05.1982, Blaðsíða 19

Mal 1982
w. .«
SÍÐA 19
„6-9 mánaða
fæðingarorlof
vel við hæfi”
Rabbað við nokkrar ljósmæður
„Konur hafa tvímælalaust verri samningsstöðu en karlar.”
Heilbrigðisstéttin er ein af þeim
starfsstéttum þar sem konur eru I
miklum meirihluta. Tveir fjöl-
mennustu hóparnir, þ.e. hjúkr-
unarfræðingar og sjúkraliðar auk
ljósmæðra á Landspitalanum
hafa sagt upp störfum vegna
óánægju i kjaramálum. Sam-
staða hjá þessum hópum hefur
verið mjög góð og má nefna að
90—95% ljósmæðra tóku þátt I
uppsögnunum. Svipað mun hafa
verið meðal hjúkrunarfræðinga
og sjúkraliða.
Okkur þótti þvi tilvalið að taka
einhverjar þessara kvenna tali og
varð það úr að við lögðum leið
okkar á Fæðingardeild Land-
spitalans að kvöldi siðasta
vetrardags. Aldrei sliku vant var
mjög litið að gera þetta kvöld. Við
veltum þvi fyrir okkur hvort það
stafaði af þvi að fullt tungl var
ekki alveg á næsta leyti. Ljós-
mæðurnar gáfu hins vegar litið út
á þá tilgátu.
Þær sem á vegi okkar urðu voru
þær Gróa Margrét Jónsdóttir,
Elisabet M. Erlendsdóttir, Guð-
laug Björnsdóttir, Agústa Jó-
hannsdóttir og Maria Hreins-
dóttir sem allar eru starfandi
ljósmæður og Hildur Nielsen sem
er hjúkrunarfræðingur að mennt,
en stundar nú nám sem ljós-
móðir.
Umræðurnar beindust fljótlega
að kjarabaráttunni.
— Hafa konur verri samnings-
stöðu en karlar og þá hvers
vegna?
hinum að kenna, þar sem við er-
um bara alls ekki nógu harðar I
kjarabaráttunni. Annars er það
nú að breytast til batnaðar. Það
hefði t.d. aldrei gerst fyrir nokkr-
um árum,að ljósmæður segðu upp
störfum til að knýja á um si'nar
kröfur. En i dag eru um það bil
90—95% allr ljósmæðra, sem
kjaradómur nær til,búnar að
segja upp störfum frá og með 20.
april sl. Uppsagnirnar eru af-
leiðing úrskurðar kjaradóms,
sem hljóðaði upp á,að byrjunar-
kaup ljósmæðra yrði 12. launa-
flokkur. Ljósmæður hafa verið i
sama launaflokki, eða þeim
tiunda.siðastliðin 12 ár og virðast
hafa litið á starf sitt sem eins
konar góðgerðarstarfsemi. Nú
gerum við sömu kröfur og hjúkr-
unarfræðingar um byrjunarlaun,
sem eru 16. launaflokkur. Fram
að þessu höfum við verið einum
launaflokki neðar en hjúkrunar-
fræðingar.”
Hildur: ,,Svo finnst bara þvi
miður svo mörgum konum það
vera frekt af sér að fara fram á
hærri laun. Þær tala um að þjóð-
félagið hafi bara alls ekki efni á
hærri greiðslum til þeirra. Það er
nú heldur dapurlegt að heyra
þettajþar sem þjóðfélagið virðist
hafa efni á svo mörgu öðru,sem
ég vil draga i efa að sé eins mikil-
vægt og störf heilbrieðisstéttar-
innar.” Ljósmæður bera mjög
mikla ábyrgð þar sem þær sjá um
nánast allt er viðkemur fæðing-
unni. Yfirleitt gengur fæðingin
eðlilega og þá er læknirinn aðeins
tilstaðarum það bilsem barnið
fæðist og aðstoöar ljósmóðurina
ef með þarf. En þaö fæðast að
meðaltali 8—10 börn á sólarhring.
Þá kom fram i máli þeirra að
aðbúnaöur á Fæðingardeild
Landspitalans er með þvi sem
best gerist i heiminum, eins og
nýlegar tölur um barnadauða
sýna. Þar kom i ljós aðhann er
lægstur á tslandi. Þessi góði að-
búnaður felst að þeirra mati I
góðu mæðraeftirliti, fullkominni
nýburadeild og gjörgæslu, og ekki
sist góðri menntun ljósmæðra.
— Eru konum veittar nógu
góðar upplýsingar á meðgöngu-
timanum og eftir fæðingu?
„Okkur finnst konur yfir höfuð
ekki sækjast nógu mikið eftir
upplýsingum, en þær sem á annað
borð gera það( fá góðar upplýs-
ingar að okkar mati.
Hér eru tveir félagsráðgjafar
starfandi. Þeir ræða við allar ein-
stæöar mæður um félagsleg rétt-
indi þeirra.Þar að auki geta allar
konur, sem hér liggja, leitað til
þeirra”.
— Er einhver karlmaður
menntaður sem ljósmóðir?
Elisabet: „Nei, það er enginn
karlmaður með þá menntun. Það
hefur reyndar einn karlmaður
sótt um skólann, en hann hefur
sennilega hætt við eftir að hann
heyrði hver launin yrðu að námi
loknu.”
— Þá voru þær aliar sammála
um að uppeldið og hefðin ætti ansi
stóran þátt i að i þetta starf hefðu
ávallt valist konur. Allar höfum
við sennilega einhvern tima ætlað
okkur að verða hjúkrunarkonur
eða ljósmæður, gengið með ein-
hvers konar Flórens Nightingale
hugmynd i kollinum. Hildur
benti aað þótt farið væri að kenna
hjúkrunarfræði I Háskólanum,
hefði aðsókn karlmanna i það
nám ekki aukist. Þetta taldi hún
ekki mundi breytast fyrr en
launamisréttið yrði leiðrétt.
— Hvað með fæðingarorlofið?
„1 dag geta konur fengið 3ja
mánaða fæðingarorlof og þar af
geta karlmenn fengið einn
mánuð. Þetta teljum við allt of
stutt orlof, ekki sist með tilliti til
hins nýfædda einstaklings. Okkur
fyndist 6—9 mánaða fæðingaror-
lof vera vel við hæfi.”
Þess má til gamans geta að i
Sviþjóðer fæðingarorlofið 9 mán-
uðir. 1 Noregi er það 4 1/2 mánuð-
ur og þar að auki gefst kostur á að
taka orlof i 1 ár án launa. Og i
Danmörkuer boðið upp á 4 vikna
orlof fyrir fæðingu og 14 vikna
orlof eftir fæðingu.
Eins og sést á þessu gefst
íslendingum kostur á mun styttra
fæðingarorlofi en gerist i þessum
löndum.
— Aðlokum. Hvað finnst ykkur
brýnast að leggja áherslu á til að
stuðla að jafnrétti kynjanna?
Agústa: „Það þarf i fyrsta lagi
að breyta hugmynd kvenna um
imynd konunnar og annað grund-
vallaratriði er að bæta laun
kvenna almennt.”
— Og allar voru þær sammála
um að fyrir ljósmæður væri
hækkun grunnkaups það sem
leggja yrði mikla áherslu á. Fyrr
næðist ekkert jafnrétti á vinnu-
markaðinum.
Að þeim orðum sögðum hurfu
þær hver á fætur annarri til að
sinnasinum störfum. Við þökkum
þeim kærlega fyrir rabbið og
óskum þeim góðs gengis i kjara-
baráttunni.
Guðbjörg Linda Rafnsdóttir
Hulda ólafsdóttir
Hildur: „Já konur hafa tvi-
mælalaust verri samningssfoðu
en karlar. Það stafar af þvi að
þær hafa ekki staðið nógu vel
saman i sinni kjarabaráttu. Það
hefur sýnt sig,að töluverður hluti
giftra kvenna sem er úti á at-
vinnumarkaðinum, einkum þ.ó
þeirra.sem komnar eru á miðjan
aldur, dregur mjög úr launa-
kröfunum. Þetta eru þær konur
sem ekki eru fyrst og fremst að
vinna til að afla heimilinu tekna,
þa r sem eiginmaðurinn sér um þá
hlið málanna. Fyrir þessar konur
þýða hærri laun of háir skattar.
Þvi eru það alltaf þó nokkrar
konur sem ekki vilja semja um
miklar launahækkanir, sem
kemur auðvitað niður á okkur
hinum.”
„Það hefur reyndar einn karlmaður sótt um skólann, en hann hefur Gróa: „Það er alveg rétt, en
sennilega hætt við eftir að hann heyrði hver launin yrðu að námi loknu” mér finnst þetta llka vera okkur
„Ljósmæður hafa verið i sama launaflokknum eöa þeim tiunda, siðastliðin 12 ár og virðast hafa litið á
starf sitt sem eins konar góðgerðarstarfsemi”