Fréttablaðið - 18.11.2017, Blaðsíða 16

Útgáfufélag: 365 miðlar ehf. Stjórnarformaður: Einar Þór Sverrisson forStjóri: Ingibjörg Stefanía Pálmadóttir Útgefandi og aðalritStjóri: Kristín Þorsteinsdóttir kristin@frettabladid.is
aðStoðarritStjórar: Hrund Þórsdóttir hrund@stod2.is, Kjartan Hreinn Njálssson kjaranh@frettabladid.is, Kolbeinn Tumi Daðason kolbeinntumi@365.is, Ólöf Skaftadóttir olof@frettabladid.is. Fréttablaðið kemur út í 90.000 eintökum og er dreift ókeypis á heimili
á höfuðborgarsvæðinu og Akureyri. Einnig er hægt að fá blaðið í völdum verslun um á landsbyggðinni. Fréttablaðið áskilur sér rétt til að birta allt efni blaðsins í stafrænu formi og í gagnabönkum án endurgjalds. ISSN 1670-3871 fréttaBlaðið Skaftahlíð 24, 105
reykjavík Sími: 512 5000, ritstjorn@frettabladid.is ÞróunarStjóri: Tinni Sveinsson tinni@365.is helgarBlað: Kristjana Björg Guðbrandsdóttir kristjanabjorg@frettabladid.is markaðurinn: Hörður Ægisson hordur@frettabladid.is
menning: Magnús Guðmundsson magnus@frettabladid.is lífið: Guðný Hrönn Antonsdóttir gudnyhronn@frettabladid.is ljóSmyndir: Vilhelm Gunnarsson villi@365.is framleiðSluStjóri: Sæmundur Freyr Árnason sfa@frettabladid.is
Gunnar
Kristín
Þorsteinsdóttir
kristin@frettabladid.is
Mín skoðun Sif Sigmarsdóttir
Reynslan eftir
efnahagsáfall-
ið kennir
okkur að
gagnkvæm
atvinnurétt-
indi skapa
æskilegan
sveigjanleika í
meðbyr og
ekki síður í
mótbyr.
Ég tel mig vera umhverfisverndarsinna. Oft er það þó meira í orði en á borði.Litla kjörbúðin í götunni minni þar sem ég bý í
London hugðist nýverið minnka plastnotkun. Var tekið
að rukka fimm pens fyrir plastpoka við kassann. Mér
fannst þetta frábært framtak. Ég keypti mér skvísulegan
taupoka skreyttan glimmeri til að taka með mér út í
búð. Niðurstaðan varð hins vegar sú að ég gleymdi alltaf
taupokanum heima og borgaði einfaldlega fyrir plastið.
Nokkru síðar gekk verslunin lengra í baráttunni gegn
plastinu. Hætt var að selja lufsulegu fimm pensa pokana
en í staðinn gátu viðskiptavinir keypt veglega margnota
plastpoka fyrir tuttugu pens. Það fór ekki betur en svo
að eldhússkápurinn hjá mér fylltist af plastpokum sem
voru of fínir til að nota sem ruslapoka. Það var ekki fyrr
en verslunin hætti alveg að selja plastpoka og ég þurfti
að rogast heim með vörurnar í fanginu og elta epli sem
ég missti og rúllaði niður götuna ofan í ræsi sem mér
tókst að muna eftir að taka með mér poka út í búð.
Við getum öll lagt okkar af mörkum og minnkað
notkun á plasti, t.d. með því að fara með taupoka út í
búð. Því það munar um minna. Bókstaflega.
Tíu tonn af pappír
Margt smátt gerir eitt stórt. Safnast þegar saman kemur.
Fátt sannar spakmælin betur en nýjasta útspil bresku
verslunarkeðjunnar Marks & Spencer.
Flestir kannast við litlu límmiðana sem finna má á
grænmeti og ávöxtum í verslunum. Síðastliðið sumar
tók M&S að prófa nýja leysitækni sem ristir strikamerki
og upplýsingar um síðasta söludag á hýði ávaxta og
grænmetis. Tækninni er ætlað að leysa af hólmi lím-
miðana.
M&S prófaði nýju græjuna á lárperum. Einhverjum
kann að þykja framtakið ómarkvert. Hvaða máli skipta
nokkrir límmiðar til eða frá? En ef M&S – ein verslunar-
keðja – sleppir því að setja límmiða á eina vörutegund –
avókadó – sparast tíu tonn af pappír á ári og fimm tonn
af lími.
Ekki er ný tækni þó alltaf jafn árangursrík.
Til hvers?
Litlu mátti muna að íslenska jólabókaflóðið yrði að
lítilli sprænu þetta árið. Í síðustu viku bárust fréttir af
því að nýr tæknibúnaður í prentsmiðju í Finnlandi
hefði ekki virkað sem skyldi. Meira en hundrað þúsund
eintök íslenskra bóka voru prentuð í Finnlandi. Tafir og
mistök í prentuninni ollu því hins vegar að bækurnar
skiluðu sér seint til landsins og þegar þær skiluðu sér
loks var frágangi ábótavant. Endurprenta þurfti stóran
hluta upplagsins. Kom auk þess fram í fréttum að plast-
pökkunin uppfyllti ekki gæðakröfur og þurfti að endur-
plasta þrjátíu þúsund bækur.
Fyrir langalöngu rak ég bókaútgáfu. Ég keypti
þýðingarrétt að erlendum skáldsögum, fékk þýðendur
til að snara þeim yfir á íslensku, lét setja þær upp, hanna
kápu, prenta þær og plasta.
Það var ekki fyrr en nú, mörgum árum síðar, þegar
ég las um ófarir jólabókaútgáfunnar í ár að það runnu
á mig tvær grímur. Plasta? Til hvers var ég að láta plasta
bækurnar? Hér í London eru bækur aldrei í plasti í
bókabúðum.
Á sjálfstýringu
Af hverju eru hlutirnir eins og þeir eru. Oft er það aðeins
vegna þess að við erum á sjálfstýringu. Þegar ég rak
bókaútgáfu lét ég plasta bækurnar vegna þess að þannig
voru hlutirnir einfaldlega gerðir. Ég hugsaði ekki út í
það – ekki frekar en ég hugsaði út í það þegar ég burst-
aði í mér tennurnar á morgnana. Þetta var ómeðvitaður
gjörningur.
Ef það munar um að losna við litlu límmiðana á lár-
perunum úr öskuhaugum veraldarinnar hlýtur að muna
um plastið utan af íslensku jólabókunum.
Íslenskir bókaútgefendur vinna þrekvirki er þeir
halda úti blómlegum bókamarkaði á eyju þar sem
aðeins búa tæplega þrjú hundruð og fimmtíu þúsund
manns. Ég trúi því ekki öðru en að það útsjónarsama
fólk sem starfar við bókaútgáfu eigi glúrið svar við eftir-
farandi spurningu: Þurfa jólabækurnar okkar endilega
að vera í plasti?
Litlir límmiðar á lárperum
Urðarhvarf 14 203 Kópavogur s: 510 6500 www.hv.is
Eyjólfur Guðmundsson
Heimilislæknir/General Practitioner
Eyjolfur@hv.is
HEILSUGÆSLA
Urðarhvarf 14 203 Kópavogur s: 510 6500 www.hv.is
Eyjólfur Guðmundsson
Heimilislæknir/General Practitioner
Eyjolfur@hv.is
HEILSUGÆSLA
Ert þú með
heimilislækni?
Ný heilsugæslustöð Urðarhvarfi 14, Kópavogi
Skráning stendur yfir, opin öllum,
óháð búsetu. verið velkomin !
Sími 510 6500, www.hv.is
Makríl, ferðamönnum og hagfelldu upp-gjöri við erlenda kröfuhafa getum við þakkað efnahagslega velsæld hér á landi um þessar mundir.Í þessa margendurteknu upptalningu
vantar fjórða happafenginn, sem kannski vegur þyngst
– vinnufúsar hendur útlendra dugnaðarforka. Án þeirra
hefði verið allsendis ómögulegt að nýta verðmætin sem
rak á fjörur okkar eftir hrun. Færri hótel væru risin, færri
matstaðir hefðu náð fótfestu og færri rútur væru á ferð
um sveitirnar. Við eigum það ekki síst að þakka útlendu
fólki að risin er atvinnugrein, sem er burðarás góðærisins
sem við njótum þessa dagana.
Í fróðlegri grein í Kjarnanum nýlega kemur fram að átt-
undi hver skattgreiðandi á Íslandi er með útlenskt ríkis-
fang og að þeim fjölgaði um meira en fjórðung í fyrra. Á
því sést að það er af og frá að halda því fram, að útlending-
ar komi til Íslands og leggist upp á velferðarkerfið. Þvert
á móti, skattfé útlendinga gerir okkur kleift að styrkja
innviðina og skjóta styrkari stoðum undir kerfið.
Vegna EES-samningsins fara þessar breytingar hljóð-
lega. Gagnkvæm réttindi tryggja, að fólk frá EES-löndum
getur sótt vinnu í samningslöndunum án þess að þræða
í gegnum nálarauga skriffinnskunnar. Sama átti við um
Íslendinga – ekki síst iðnaðarmenn – sem sóttu til útlanda
þegar harðnaði á dalnum eftir hrun. Án EES hefði stór
hópur lent á atvinnuleysisskrá. Nú hafa margir snúið til
baka, sumir með ferskar hugmyndir og nýja þekkingu í
farteskinu. Af því er beinlínis efnahagslegur ávinningur.
Reynslan eftir efnahagsáfallið kennir okkur að gagn-
kvæm atvinnuréttindi skapa æskilegan sveigjanleika í
meðbyr og ekki síður í mótbyr. Þessi lærdómur fær lítið
svigrúm í pólitíkinni. Þetta bar helst á góma í kosninga-
baráttunni þegar gaspri einstaka heimóttarlegra fram-
bjóðenda var andmælt.
Röddum gaspraranna fækkar sem betur fer enda tala
staðreyndirnar sínu máli. Æ fleiri læra að umgangast
útlendinga og virðast kunna því vel. Um það vitna
kosningarannsóknir. Fyrir áratug sá meira en þriðjungur
Íslendinga einhvers konar ógn við eigin þjóðarein-
kenni frá útlendu fólki. Sá hópur hefur skroppið sama
um helming, er innan við 18 prósent núna, samkvæmt
fyrrnefndri grein. Þar kom fram, að Sjálfstæðis- og Fram-
sóknarmenn óttast útlend áhrif meira en kjósendur
annarra flokka.
Frjáls för fólks er ein af meginstoðum Evrópusamvinn-
unnar. Vestur-Evrópubúar sem nú eru á miðjum aldri
hafa alist upp við frelsið og líta á það sem sjálfsagðan
hlut. Breskir bændur sem flestir studdu Brexit, eru nú að
vakna upp við vondan draum. Þeir eru að átta sig á því,
að færanlegt vinnuafl er ein meginstoðin í þeirra rekstri.
Farandverkamenn frá Austur-Evrópu hafa streymt til
Bretlands á uppskerutímum.
Þótt Brexit sé ekki skollið á hefur ásókn landbúnaðar-
verkamanna til Bretlands minnkað. Uppskera eyðileggst.
Verkafólkið á marga kosti og sækir þangað sem því er
tekið opnum örmum. Samkeppni er um hreyfanlega
vinnuaflið.
Gagnlegt að vita fyrir alla sem þurfa fleiri vinnufúsar
hendur.
Dugnaðarforkar
1 8 . n ó v e m b e r 2 0 1 7 L A U G A r D A G U r16 s k o ð U n ∙ F r É T T A b L A ð i ð
SKOÐUN
1
8
-1
1
-2
0
1
7

0
4
:3
7
F
B
1
2
0
s
_
P
1
2
0
K
.p
1
.p
d
f
F
B
1
2
0
s
_
P
1
0
5
K
.p
1
.p
d
f
F
B
1
2
0
s
_
P
0
0
1
K
.p
1
.p
d
f
F
B
1
2
0
s
_
P
0
1
6
K
.p
1
.p
d
f
A
u
to
m
a
ti
o
n
P
la
te
r
e
m
a
k
e
:
1
E
4
0
-3
1
A
4
1
E
4
0
-3
0
6
8
1
E
4
0
-2
F
2
C
1
E
4
0
-2
D
F
0
2
7
5
X
4
0
0
.0
0
1
1
A

F
B
1
2
0
s
_
1
7
_
1
1
_
2
0
1
C
M
Y
K