Fréttablaðið - 18.11.2017, Blaðsíða 24

Utopia, nýjasta plata Bjarkar Guðmunds-dóttur kemur út 24. nóvember. Beðin um að lýsa nýju plötunni segir Björk:
„Þema þessarar plötu er loft.“
Hún segir léttan hljóm einkenna
nýju plötuna. „Það eru mikið af flaut-
um og fuglahljóðum á henni, bæði
frá íslenskum fuglum og fuglum frá
Venesúela. Það er ekki mikill bassi
eða botn til staðar og ég hef stundum
talað um þessa plötu sem skýjaborg
og framtíðarland. Það er smá vísinda-
skáldsöguelement í henni,“ segir hún
brosandi.
Platan fjallar um tímamót að sögn
Bjarkar, bæði hvað varðar einkalíf
hennar og heiminn sem við búum í.
Hún tekur umhverfismál sem dæmi.
„Það sem virkaði einu sinni virkar
ekki lengur og við þurfum að finna
nýtt plan. Þá finnst mér við verða að
vera með skýra stefnu, við verðum
að verða græn. Við þurfum að taka
út olíu og bensín og setja sólarorku
og vindorku inn í staðinn, núna. Og
þegar maður er á svona tímamótum
þá þarf maður að ímynda sér eitt-
hvað sem er erfitt að ímynda sér. Og
Utopia fjallar svolítið um það. Þetta er
vísindaskáldsaga sem spyr: „Hvernig
væri Ísland ef við myndum öll ganga
fyrir sólarorku og vindorku. Og við
værum alveg græn.“ Hvernig væri
það? Í samanburði við lífið sem við
lifum núna þá er þetta bara vísinda-
skáldsaga.
Platan fyrir mér fjallar bæði um
þessi mál en líka um kaflaskil fyrir
mig persónulega. Ég fjallaði mikið
um skilnað á seinustu plötu en þessi
nýja plata er upphaf á nýjum kafla.
Þannig að tilfinningalega er tónlistin
á plötunni alveg ný. Hún fjallar um að
sjá allt í nýju ljósi því maður er komin
á nýjan stað.
Stundum enda kaflar fyrr en mann
langar til og stundum seinna,“ segir
hún og brosir. „Maður stjórnar þessu
ekki alveg en maður reynir bara á
sinn mannlega breyska hátt að læra
af því sem fór ekki mjög vel, svo voru
kannski aðrir hlutir sem fóru mjög
vel,“ útskýrir hún.
Pönkið mótaði hana
Þegar Björk er spurð út í innihald
plötunnar fer hún fljótlega að tala
um pólitík og umhverfismál sem
eru henni afar hugleikin. Aðspurð
hvort henni þyki mikilvægt að koma
þýðingarmiklum skilaboðum til skila
með tónlist sinni segir hún: „Mér
finnst tónlist ekki þurfa að vera bók-
staflega pólitísk og um 95% af tónlist
sem ég hlusta sjálf á er það ekki. En
bara fyrir mitt leyti, sérstaklega eftir
að ég verð eldri, þá finnst mér ég
þurfa að bera ábyrgð.“
Björk grunar að pönkið hafi haft
áhrif á hvernig hún fæst við tónlist.
„Ég kem úr pönkinu og stemningin
í pönkinu var að maður þurfti að
bera ábyrgð á sínu. Skífan var til
dæmis ljótu kallarnir þá. Þeir voru
að gefa tónlist út án þess að borga
tónlistarfólki og voru „commercial“.
Við vorum pönkarar og þá var við-
horfið að við þyrftum sjálf að gera
allt; gera plakötin, dreifa þeim, búa til
plötuumslagið heima o.s.frv. Það var
enginn annar sem kom og bjargaði
okkur.
Það er þá kannski ekkert skrítið
að ég sé að líta í kringum mig og
finnist ég aðeins þurfa að sýna lit og
bera ábyrgð,“ útskýrir Björk og tekur
femínisma og jafnrétti kynjanna sem
dæmi.
Erfitt að draga þetta
fram í dagsljósið
Eins og kunnugt er orðið steig Björk
fram í október og greindi á Facebook
frá kynferðislegri áreitni Lars von
Trier sem hann beitti hana árið 1999
í Danmörku, við gerð myndarinnar
Dancer in the Dark.
Aðspurð af hverju henni fannst
vera kominn tími til að greina frá
ofbeldinu, 18 árum eftir að það átti
sér stað, segir Björk femínismabylt-
Finnst hún þurfa
að bera ábyrgð
Nýjasta plata Bjarkar Guðmundsdóttur sem kemur út í næstu viku
fjallar um tímamót af ýmsu tagi. Á plötunni kemur Björk inn á þau
mál sem eru henni hugleikin, svo sem umhverfismál, jafnrétti og
femínisma. Hún segir að með nýju plötunnni hafi hún þá fundið til-
efni til að opna sig um áreitni sem hún sjálf varð fyrir.
mynd/maisiE Cousins
inguna sem er að eiga sér stað núna
hafa verið meðal þess sem hvatti hana
áfram. „Við höfum samfélagsmiðla
og við höfum rödd. Við getum breytt
hlutunum.
En það var kannski blanda af
nokkrum hlutum sem fékk mig til að
tala um þetta. Ungar tónlistarkonur
hafa verið að koma til mín og þeim
finnst skrítið að ég sé að láta eins og
það sé ekkert mál að vera tónlistar-
kona. T.d. eftir að ég fór í viðtal hjá
Pitchfork fyrir fjórum árum talaði
ég um að kannski væri ein ástæðan
fyrir að stelpur fá ekki viðurkenningu
sem pródúsentar sú að þær eru aldrei
ljósmyndaðar fyrir framan tækin sín.
Þú sérð þær aldrei við mixerinn eða
tölvuna að klippa takt. Í kjölfarið varð
til vefsíða sem spratt upp af þessu sem
ég sagði. Þar birtu þúsundir kvenna
myndir af sér fyrir framan vinnutólið
sitt og settu á vefinn. Einhver fimm-
tug hljóðkona frá Bangladess og ein-
hver pönkari í Hong Kong, konur á
öllum aldri, allar fyrir framan græj-
urnar sínar,“ segir hún og hlær.
„Þetta varð til þess að ég kveikti
á nokkrum perum og hugsaði að ég
þyrfti aðeins að sýna lit. Það er rosa-
lega erfitt og subbulegt að draga þetta
mál fram núna en ég geri þetta fyrir
næstu kynslóð stelpna sem eru að
vaxa núna, svo þær þurfi síður að
lenda í þessu.
Við tökurnar á myndinni fyrir 18
árum brást ég rétt við sem tónlistar-
kona. Í tvo mánuði mætti ég sam-
viskusamlega á hverjum morgni í
vinnuna og skilaði öllu mínu. En það
var ekki fyrr en þeir fóru að klippa
lögin mín án míns leyfis að ég fór
í verkfall í einn dag. Ég skildi mjög
vel að það þurfti að lengja eða stytta
lögin af því að myndin var að breyt-
ast en ég vildi fá að gera þetta á minn
tónlistarlega hátt. Og það gekk í gegn,
eftir að ég mætti ekki til vinnu í einn
dag. Eftir það mætti ég í allt stundvís-
lega,“ útskýrir Björk sem mótmælti
þegar henni fannst brotið á sér sem
listamanni. En hún átti erfiðara með
að bregðast við kynferðislegu áreitn-
inni.
„En ég hafði í raun ekki brugðist við
sem kona. Því ég þagði yfir hlutunum.
Það var enginn hljómgrunnur fyrir
þessu, fyrr en núna. Ef við vorum eitt-
hvað að kvarta yfir einhverju svona,
fyrir tíu eða tuttugu árum, þá hlustaði
enginn á okkur. Það var bara okkar
vandamál. Og svona kynferðisleg
áreitni hefur í raun ekkert með kyn-
líf að gera. Þetta snýst um völd. Það er
bara verið að brjóta fólk niður svo að
það fái ekki að skína,“ útskýrir Björk
sem átti erfitt með að ná utan um það
sem var að gerast á sínum tíma. Hún
var á þessum tíma hrædd um að vera
stimpluð sem hysterísk ef hún færi
með þetta í fjölmiðla.
En þegar #metoo byltingin fór
af stað í október á þessu ári fannst
henni hún vera komin með hljóm-
grunn til að segja frá. „Ég fór að skilja
heildarmyndina betur eftir að ég las
um Harvey Weinstein málið. Hann
refsaði konunum sem gáfu ekki eftir
með því að skálda sögur um þær í
blöðin. Þetta var einmitt það sem ég
lenti í. Það voru ósannar sögur um
að ég hefði borðað skyrtu, hrækt á
gólfið, mætt illa og einhverjir aðrir
farsakenndir hlutir sem ég hef aldrei
gert. Þegar tökum lauk flúði ég heim
til Íslands í níu mánuði, fór bara í híði
og fór ekki í eitt einasta viðtal. Ég vildi
bara ekki vera hluti af þessu subbi.
En þá byrjuðu þeir að skálda enn þá
TilfinninGaleGa er Tón-
lisTin á plöTunni alveG
ný. Hún fjallar um að
sjá allT í nýju ljósi því
maður er komin á
nýjan sTað.
Guðný
Hrönn
gudnyhronn@365.is
1 8 . n ó v e m b e r 2 0 1 7 L A U G A r D A G U r24 H e L G i n ∙ F r É T T A b L A ð i ð
1
8
-1
1
-2
0
1
7

0
4
:3
7
F
B
1
2
0
s
_
P
0
9
7
K
.p
1
.p
d
f
F
B
1
2
0
s
_
P
0
9
6
K
.p
1
.p
d
f
F
B
1
2
0
s
_
P
0
2
4
K
.p
1
.p
d
f
F
B
1
2
0
s
_
P
0
2
5
K
.p
1
.p
d
f
A
u
to
m
a
ti
o
n
P
la
te
r
e
m
a
k
e
:
1
E
4
0
-7
B
B
4
1
E
4
0
-7
A
7
8
1
E
4
0
-7
9
3
C
1
E
4
0
-7
8
0
0
2
7
5
X
4
0
0
.0
0
1
8
B

F
B
1
2
0
s
_
1
7
_
1
1
_
2
0
1
C
M
Y
K