Fréttablaðið - 18.11.2017, Blaðsíða 38

Það er svolítið gaman að vera hér. Svæðið passar fyrir lítið af ýmislegu,“ segir Páll Jensson kím­inn þegar við Ernir ljós­myndari látum í ljós
aðdáun á umhverfinu sem hann og
kona hans, Ríta Freyja Bach, hafa
skapað sér með skógi, matjurta­
garði, gróðurhúsi og reykkofa rétt
við heimili sitt, Grenigerði í Borgar­
byggð. Þau eru úti á hlaði ásamt tík­
unum tveimur, Perlu og Birtu sem
er stungið inn í bíl rétt á meðan við
mannfólkið röltum eftir dálitlum
skógarstíg sem endar við andapoll.
Þar ala þau hjón litlar endur sumar­
langt, frá því þær brjótast úr eggjum
í vél á vorin, þar til þær verða bús­
ílag á haustin. „Við höfum haft þetta
svona í mörg ár. Gefum öndunum
allan tímann og það er bullandi tap
á að ala þær því þær leggja sig alls
ekki á núlli. En þær eru rosalega
bragðgóðar og við tökum þessu tapi
með ánægju,“ segir Páll brosandi.
„Við áttum eina álft líka en hún var
send í álftaleikskóla í Búðardal. Það
er staður fyrir unga sem eru ekki
orðnir fleygir.“
Grasker, gulrætur, rófur, kartöflur
og jarðarber eru tegundir sem Ríta
og Páll rækta fyrir sig, svo hafa þau
átt kindur fyrir heimilið en þeim
búskap lauk á þessu hausti. „Við
höfum verið með sex kindur síðustu
ár, en það var eins og alltaf þyrfti ein
að drepast á hverju ári úr einhverju,
jafnvel í höndunum á dýralæknum.
Það var orðið leiðinlegt,“ segir Páll.
„En það var gaman þegar þær komu
hér heim á hlað á sumrin og vildu fá
brauð. Lömbin urðu gæf líka.“
Nú segjast Páll og Ríta lifa á elli­
laununum og handverki. Þau séu
með vörur sínar á einum tíu stöð­
um, flestum fyrir sunnan. Salan sé
samt langmest í Borgarfirðinum,
einkum í Ullarselinu á Hvanneyri.
Reykjarilmur segir allt um hlut­
verk lítils kofa sem við göngum
fram hjá. Síðar sitjum við yfir
kræsingum við stofuborðið, meðal
annars heimareyktum silungi með
himnesku bragði. Þau hjón segjast
vera svo heppin að hafa veiðirétt í
Hvítá. „Ég var vinnumaður í Ferju­
koti 1957­8 og svo leigðum við Ríta
eina af Ferjubakkajörðunum í 15
ár,“ lýsir Páll. „Þegar okkur var sagt
upp sagði Þorkell bóndi: „Þið skuluð
hafa silungsveiðina áfram eins lengi
og þið getið og viljið. Það var mikið
tilboð og við nýtum það enn þá. Nú
er Keli dáinn. Ég sakna hans mikið.
Við höfðum alltaf um svo margt að
ræða.“
Hittust fyrst á Fimmvörðuhálsi
Bæði Páll og Ríta eru frá Jótlandi en
hittust þó fyrst á Íslandi – á Fimm­
vörðuhálsi á hvítasunnunótt árið
1963. „Við vorum í gönguferð með
Nordisk håndbollsklubb, það var
félag sem allra þjóða kvikindi voru í,
Þjóðverjar, Svíar, Norðmenn, Danir
og fleiri sem vildu ferðast saman.
Þessi klúbbur skipulagði margar
ódýrar ferðir,“ segir Ríta. „Það
voru tvær langar rútur sem fóru að
Skógafossi fullar af fólki þetta kvöld.
Helmingur hópsins fór í gönguna
en hinir með rútunum til baka, það
fór eftir því hvernig fólk var klætt,“
rifjar hún upp.
„Ríta kom til mín í þessari ferð og
gaf mér lítið blóm sem hún fann,
þau eru nú ekki stór, blómin uppi
á þessu fjalli! Það var byrjunin. Svo
þegar við komum upp í snjóinn,
sem var voða erfitt að labba í gegn­
um því maður sökk upp að hnjám
í hverju spori, þá sagði fararstjór­
inn að þeir sterkari yrðu að hjálpa
hinum. Ég leit í kringum mig, þá var
ein stelpa farin að gráta af þreytu,
ég fór til hennar og reyndi að styðja
hana. Rétt á eftir var einhver kom­
inn hinum megin við hana, það var
Ríta.“
Hún segir þau Pál þó ekki hafa
kynnst mikið í þessari ferð en sam­
bandið hafi þróast. Áður en þau hafi
byrjað  sjálfstæðan búskap hafi
þau verið vinnuhjú hjá íslenskum
bændum. „Við vorum bæði vön að
vinna hjá bændum í Danmörku
áður – þar var miklu meiri vinnu­
harka. Hér urðum við strax eins og
hluti af fjölskyldunni. En sumstaðar
var fyllerí vandamál hér á landi.  Við
reyndum að safna peningum og
fórum á Raufarhöfn og Seyðisfjörð
í síld, rétt náðum í endann á síldar­
ævintýrinu. Vildum vinna en ekki
hangsa,“ segir Ríta. „Svo vorum við
líka á vertíðum í Ólafsvík, þar var
gott að vera.“
„Þegar við vorum búin að vera
saman í eitt ár fórum við til Dan­
merkur og giftum okkur,“ rifjar Páll
upp. „Foreldrar okkar voru nú ekki
aldeilis ánægðir með að við ætl­
uðum til Íslands aftur. En svo kom
mamma Rítu í heimsókn. Þá vorum
við komin með börn. Hún sagði: „Ég
vil fá ykkur til Danmerkur en ég finn
að hér er frískara loft.“
Nú erum við aftur stödd heima
á hlaði. Þau hjón viðurkenna að
umhverfi þeirra minni orðið á
útlönd þar sem húsið þeirra sé
umlukt skógi en segja það samt
ekki hafa verið takmarkið. „Við
höfum verið skógarbændur en
Gerum
ekki meira en
við nennum
Grenigerði er snoturt býli skammt frá Borgar-
nesi. Þar hafa Páll Jensson og Ríta Freyja Bach
búið í 37 ár, lifað af landsins gæðum og eigin
handverki úr horni, hrosshári og ull. Ævin-
týrið þeirra byrjaði með litlu blómi sem Ríta
rétti Páli í ferð á bjartri júnínótt fyrir 54 árum.
Hlýjar tátiljur úr ull, skartgripir úr hrosshári og horni, ásamt tölum af ólíkum stærðum og gerðum bera iðni og ástundun hjónanna í Grenigerði vitni. Allt unnið úr náttúrulegum efnum. FréttAblAðið/Ernir
ríta og Páll hafa búið sér til einkar rómantískt umhverfi í borgarfirðinum og kunna líka greinilega að meta það.
Gunnþóra
Gunnarsdóttir
gun@frettabladid.is
↣
1 8 . n ó v e m b e r 2 0 1 7 L A U G A r D A G U r38 H e L G i n ∙ F r É T T A b L A ð i ð
1
8
-1
1
-2
0
1
7

0
4
:3
7
F
B
1
2
0
s
_
P
0
8
3
K
.p
1
.p
d
f
F
B
1
2
0
s
_
P
0
7
8
K
.p
1
.p
d
f
F
B
1
2
0
s
_
P
0
3
8
K
.p
1
.p
d
f
F
B
1
2
0
s
_
P
0
4
3
K
.p
1
.p
d
f
A
u
to
m
a
ti
o
n
P
la
te
r
e
m
a
k
e
:
1
E
4
0
-A
D
1
4
1
E
4
0
-A
B
D
8
1
E
4
0
-A
A
9
C
1
E
4
0
-A
9
6
0
2
7
5
X
4
0
0
.0
0
1
5
B

F
B
1
2
0
s
_
1
7
_
1
1
_
2
0
1
C
M
Y
K