Morgunblaðið - 21.01.2017, Blaðsíða 26

Morgunblaðið - 21.01.2017, Blaðsíða 26
26 MORGUNBLAÐIÐ LAUGARDAGUR 21. JANÚAR 2017 Hægt er að lýsa skoðun á ritstjórnargreinum Morgunblaðsins á http://www.mbl.is/mogginn/leidarar/ Miklar breytingar eru í vændum vegna framfara í þróun gervigreind- ar og smíði vél- menna. Talið er að þær muni leiða til þess að vél- menni muni taka yfir fjölda starfa, sem menn hafa hingað til leyst af hendi. Þessi bylting, sem kölluð hefur verið „fjórða iðnbyltingin“, nær ekki aðeins til verksmiðjuvinnu, heldur einnig hvítflibbastarfa. Þessi mál voru til umræðu á ráð- stefnu Alþjóðaefnahagsráðsins í svissneska bænum Davos í vik- unni þar sem saman komu for- ustumenn í stjórnmálum og við- skiptum. Var mikið talað um hvað væri til bragðs, en lausn- irnar virtust ekki blasa við. Sjálfvirkni hefur þegar leyst mannshöndina af hólmi í stórum stíl í framleiðslu, en nú er kom- ið að skrifstofustörfum. Vishal Sikka, framkvæmdastjóri ind- verska upplýsingatæknirisans Infosys, sagði í Davos að fram- farir í gervigreindartækni und- anfarin ár væru sláandi. „En við erum á margan hátt við upphaf þessarar þróunar og við okkur blasir að stærri hluti mannkyns gæti setið eftir en við nokkurt annað framfaraskref,“ hafði fréttastofan AFP eftir Sikka. Christine Lagarde, fram- kvæmdastjóri Alþjóðagjaldeyr- issjóðsins, sagði á fundinum að hin nýja tækni myndi „valda gagngerum röskunum og breyt- ingum í atvinnulífinu um langan tíma“ og bætti við að stjórnvöld yrðu að bregðast við með því að þjálfa fólk og setja upp öryggis- net til að milda afleiðingarnar. Á ráðstefnunni kom fram að menntakerfi hefðu brugðist í þessum efnum. Í Evrópu og Bandaríkjunum væru mörg hundruð þúsund störf á lausu í upplýsingatækni og verkfræði og þau féllu iðulega í hlut inn- flytjenda vegna þess að skortur væri á fólki með rétta menntun og hæfileika heima fyrir. Þessi þróun ýtti síðan undir andófið gegn hnattvæðingu. Vitnað var í könnun, sem at- vinnuráðgjafarfyrirtækið ManpowerGroup lét gera meðal 18 þúsund vinnuveitenda í 43 löndum. Svöruðu þeir að 45% verkefna á sínum vinnustöðum mætti leysa með sjálfvirkni með því að nota þá tækni, sem nú þegar væri fyrir hendi. Ráðgjafarfyrirtækið McKin- sey dró upp svipaða mynd. Nú þegar mætti nota sjálfvirkni til að vinna 60% starfa og ganga frá 30% viðskipta í heiminum. Sjálfvirknin hefur rutt sér til rúms í verksmiðjum. Það kostar aðeins þriðjung af tímakaupi iðnaðarmanns að láta þjarka sjá um logsuðu í bílaverksmiðju. Ekki er sparnaðurinn minni í skrifstofustörfum. Hina sjálf- virku tækni er hægt að nota til að færa inn tölur og upplýs- ingar. En sjálfvirknin tekur ekki aðeins til venjulegrar skrif- stofuvinnu. Hún teygir anga sína inn í læknavísindi, störf endurskoðenda og blaðamennsku. Með því að nota algrím eða reiknirita sé hægt að fara í gegnum fræðin á auga- bragði og greina sjúkdómstil- felli af mun meira öryggi en ætlast má til af brigðulum mönnum. Ekki eru gervigreind- arsérfræðingarnir heldur óhult- ir. Í tímaritinu New Yorker birtist nýlega skopmynd þar sem tveir tölvunördar sitja fyrir framan skjá og annar segir að tveir unglingar hafi verið að búa til algrím, sem býr til al- grím. Undirliggjandi var að þar með væri þeir orðnir óþarfir. Eitt svið sjálfvirkninnar hef- ur verið mikið til umræðu und- anfarið. Víða um heim eru sjálf- akandi bílar komnir á kreik. Þeir sem eru að þróa sjálfvirka bíla segja að það muni gera um- ferðina mun öruggari, en nú er. Sjálfakandi bifreiðir myndu einnig gera störf bílstjóra óþörf. Fyrri iðnbyltingar hafa einn- ig valdið áhyggjum um að störf myndu hverfa og atvinnuleysi verða allsráðandi. Slíkar spár hafa ekki ræst hingað til. Sumir halda því fram að allt öðru máli gegni um fjórðu iðnbyltinguna. Jafnvel er gengið svo langt að segja að fyrir utan ákveðin lyk- ilstörf muni maðurinn ekki lengur þurfa að vinna og geta notið lífsins. Þá er eftir spurn- ingin um það hvernig hann eigi að framfleyta sér. Það er ekki sennilegt að fólk myndi almennt sætta sig við að hangsa alla ævi á meðan sjálf- virkar vélar sjá um að halda öllu gangandi, jafnvel þótt í boði væri einhvers konar til- veruframlag. Vinnan er það snar þáttur í sjálfsmynd hvers og eins að það er erfitt að ímynda sér hvaða áhrif það hefði ef enginn þyrfti að vinna. Eigi slík framtíðarsýn að ganga upp myndi það kalla á grundvallarendurskoðun á sam- félagsgangverkinu. Þeir sem lengst ganga telja að vélmennin muni á endanum taka völdin af manninum. Gervigreindar- og sjálf- virknibyltingin á eftir að valda miklu losi víða um heim, svo ekki sé kveðið fastar að orði, og veldur óvissu, sem á sinn þátt í pólitískum hræringum á Vest- urlöndum um þessar mundir. Eigi komandi kynslóðir að vera undir þessar breytingar búnar þarf að hefjast handa í skóla- kerfinu núna. En um leið má ekki gleyma því að hingað til hafa ný störf ávallt leyst þau gömlu af hólmi. Í fyrri iðnbylt- ingum sáu menn ekki fyrir sér hvaða störf það yrðu. Ekki má útiloka að sami skortur á ímyndunarafli sé einnig til stað- ar nú. Gervigreindartækni og vélmenni munu umbylta atvinnulífi} Sjálfvirknibyltingin N ýr biskup mun taka vígslu í Skálholti þann 10. september næstkomandi ef áætlanir kirkjuráðs ganga eftir. Sá ein- staklingur sem taka mun við embættinu mun standa andspænis mikilli áskorun sem felst í því að byggja Skálholt upp með þeim hætti að þar verði hægt að taka á móti milljónum manna á komandi árum. Jafnt og þétt fjölgar þeim sem sækja staðinn heim og í því felst gríðarlegt tækifæri fyrir Þjóð- kirkjuna, ekki aðeins til að afla staðnum mik- illa tekna heldur einnig því að á grundvelli heimsóknanna og aukinna umsvifa í tengslum við þær, er hægt að kynna staðinn, sögu hans og það boðunarstarf sem grundvallað var þar á 11. öld og staðið hefur óslitið í landinu síðan á vegum kirkjunnar. Samkvæmt skýrslu sem Ferðamálastofa lét vinna og birt var í desember 2015 kom í ljós að á 12 mánaða tíma- bili 2014 til 2015 sótti 1,1 milljón ferðamanna Geysi í Haukadal heim. Akstursleiðin milli Geysis og Skálholts er aðeins tæpir 29 kílómetrar og miðað við síaukinn straum ferðamanna, bæði á Geysissvæðið og í Skálholt má gera ráð fyrir að stór hluti þeirra sem fyrrnefnda staðinn sækja heim, hafi einnig áhuga á því að sækja Skálholt heim. Verði aðstaðan í Skálholti bætt til muna eru enn meiri líkur á því að Skálholt verði áhugaverður áning- arstaður ferðamanna, jafnt Íslendinga sem útlendinga. Í dag er aðstaðan því miður í skötulíki og þarf ekki annað en að nefna slaka salernisaðstöðu í því sam- bandi. Hugsa þarf stórt í þessu samhengi og á þá vísu sem biskupar kirkjunnar hafa gjarnan gert þegar staðurinn er annars vegar. Má þar minnast glæstra bygginga og umfangsmikils skólastarfs um aldir. Hægt væri að reisa glæsi- lega aðstöðu sem gerði sögu staðarins aðgengi- lega. Má rekja hana í raun allt til 9. aldar en mannvistarleifar í formi byggfrjóa frá þeim tíma hafa fundist á staðnum. Vel færi á því að mannvirki af því tagi, sem að líkum væri allt að 3.000 fermetrar að stærð, næði meðal annars yfir fornleifar þær sem komið hafa í ljós suð- vestur af dómkirkjunni sem nú stendur og talið er að séu af fornum skólabyggingum staðarins. Vel færi á því að gera þær að þungamiðju sýn- ingar sem um leið væri ekki aðeins sýning, heldur áþreifanleg staðreynd um þann stórhug sem einatt hefur einkennt starfsemi í Skálholti. Þá mætti flytja á sýninguna fjölmarga þá gripi sem tengjast staðnum en nú eru varðveittir á öðrum söfnum, einkum höfuðsafni lands- ins, Þjóðminjasafninu. Þá eru til staðar margir merkir gripir í núverandi dómkirkju. Helst ber þar að nefna steinkistu Páls Jónssonar, en það er gríðarlega aðkallandi að gera hana aðgengilegri gestum en nú er. Gera má ráð fyrir því að uppbygging af þessu tagi taki mörg ár og kosti milljarða króna. Sú staðreynd má síst draga kjarkinn úr nýjum vígslubiskupi. Umfangið undir- strikar fremur hversu aðkallandi verkefnið er. ses@mbl.is Stefán Einar Stefánsson Pistill Enn af uppbyggingu í Skálholti STOFNAÐ 1913 Útgáfufélag: Árvakur hf., Reykjavík. Ritstjóri: Davíð Oddsson Aðstoðarritstjóri: Karl Blöndal Ritstjóri og framkvæmdastjóri: Haraldur Johannessen FRÉTTASKÝRING Guðmundur Magnússon gudmundur@mbl.is Ekki er óhugsandi að setaDonalds Trumps á for-setastól í Bandaríkjunumhafi áhrif á varnarsam- starf Íslands og Bandaríkjanna sem verið hefur að aukast á undanförnum árum. Ef spenna skapast í sam- skiptum Bandaríkjanna við Kína og Rússland gæti það vakið áhuga hins nýja forseta á að auka hernaðarstyrk sinn á Norður-Atlantshafi. Þetta er mat Silju Báru Ómarsdóttur stjórn- málafræðings. Víða um heim velta menn því nú fyrir sér hvaða áhrif það muni hafa að Donald Trump er sestur á stól for- seta Bandaríkjanna. Mun hann standa við stóru orðin úr kosninga- baráttunni, svo sem um fríverslun og samskipti við einstök lönd, eða munu gætnari menn í embættismanna- hópnum í kringum hann í Hvíta hús- inu halda aftur af honum? Hér á landi vakna spurningar um það hvort valdataka Trump muni hafa einhver áhrif á samskipti eða viðskipti Ís- lands og Bandaríkjanna. Munu stjórnvöld vestra áfram leggja áherslu á að auka varnarsamstarfið við Ísland? Mun andstaða Trumps við fríverslun hafa einhver áhrif á viðskipti okkar við Bandaríkin? Flestir telja enn of snemmt að full- yrða neitt um þetta. Svo er þess að gæta að Trump er ólíkindatól sem enginn vissa er um hve staðfastur verður í stefnumálum. Gætir á öllum sviðum „Áhrifa Trumps mun væntan- lega gæta í öllum helstu stefnu- málum Bandaríkjanna, en þá er spurning hvort samskipti Íslands og Bandaríkjanna falla þar undir,“ segir Silja Bára Ómarsdóttir, aðjunkt við Háskóla Íslands, í samtali við Morg- unblaðið. „Á grundvelli þess að þeir menn sem Trump hefur valið í varn- armál og þjóðaröryggismál telja Ír- an (James Mattis) og íslam ( Michael T. Flynn) vera helstu ógnir við Bandaríkin, þá myndi ég telja að Ís- land væri neðarlega á dagskrá Bandaríkjanna þegar kemur að ör- yggis- og varnarmálum,“ segir Silja Bára. „Undantekning á þessu gæti þó verið að með aukinni umferð á norð- urslóðum og meiri spennu á milli Kína og Bandaríkjanna myndu Bandaríkin telja þörf á auknum hernaðarumsvifum á svæðinu, en Trump hefur gefið til kynna að hann vantreysti Kína bæði hernaðar- og efnahagslega,“ segir hún. „Áður hefði ég byrjað á að skoða sam- skiptin við Rússland en set þau hér til hliðar, þar sem daður Trumps við Pútín gerir mjög erfitt að spá fyrir um hvernig samband þessara ríkja muni þróast. Ef það byggist á því að Pútín tali vel um Trump, þá þarf lítið að bregða út af til að það breytist og þá gætu Bandaríkin talið nauðsyn- legt að auka enn frekar hernaðar- getu sína á Norður-Atlantshafi. Þetta gæti því haft áhrif á varnar- samstarf Íslands og Bandaríkjanna.“ Eftir kjör Trumps lýsti Lilja Al- freðsdóttir, þáverandi utanríkis- ráðherra, þeirri skoðun að vegna legu Íslands væri ólíklegt að beinna áhrifa af valdatöku Trumps myndi gæta hér. Miklu skipti þó hvaða menn hann veldi í stjórnina með sér. Svipuð ummæli hafa fleiri íslenskir stjórnmálamenn látið falla. Með nýjum forseta verða sendi- herraskipti hér á landi. Robert C. Barber lætur nú af störfum og innan einhverra mánaða kemur arftaki hans til landsins. Hvern Trump velur í þá stöðu gæti verið vís- bending um hvers er að vænta um samskipti ríkjanna meðan Trump er húsbóndi í Hvíta húsinu. Áhrif á varnarsam- starfið ekki útilokuð AFP Trump Hinn nýi forseti Bandaríkjanna er jafnan sjálfsöruggur hvar sem hann birtist. Nú kemur í ljós hvernig honum gengur á forsetastól. „Samband Íslands og Banda- ríkjanna stendur á traustum grunni og við munum að sjálf- sögðu leitast við að eiga sem best samskipti við nýja vald- hafa í Washington og tryggja okkar hagsmuni,“ segir Guð- laugur Þór Þórðarson utanrík- isráðherra. „Nú þegar nýr for- seti hefur svarið embættiseið og ráðherrar veljast til embætta munu stefnumið nýrrar stjórnar taka á sig skýrari mynd,“ segir hann. Guðlaugur Þór segir að nýr forseti Bandaríkjanna sé vissulega óhefðbundinn og nýj- um valdhöfum fylgi alltaf breytingar. Fyrirfram sé hins vegar engin ástæða til að ætla annað en að sam- skipti Íslands og Bandaríkjanna muni áfram standa traustum fótum. Áfram traust samskipti ÍSLAND OG BANDARÍKIN Guðlaugur Þór Þórðarson.

x

Morgunblaðið

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Morgunblaðið
https://timarit.is/publication/58

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.