Fréttablaðið - 23.12.2017, Síða 32
Birta færir mér Treó í rúmið.
„Erna Rún sagði mér að gefa
þér þetta,“ segir hún. Erna Rún er
mamma hennar, Birta er nýtekin
upp á því að ávarpa okkur foreldra
sína með sérnöfnum. „Erna Rún
segir að þú eigir að fara á fætur og
gera sósu.“
Ég heyri að Erna Rún er að ryk-
suga frammi í stofu.
„Á ég að gera sósu?“ spyr ég. „Var
mamma þín ekki búin að kaupa
sósu?“ Ég reyni að reisa mig upp til
að taka við Treó-inu, en mig svimar
svo ég verð að leggjast aftur. Ég geri
mér ekki grein fyrir hvort það er
dagur eða nótt, það er kolniðamyrk-
ur úti. „Þú verður að búa til sósu því
Béarnaise-sósan sem hún keypti er
ógeðslega slepjuleg og köld.“ Birta
leggur glasið með Treó-inu á nátt-
borðið hjá mér og fer fram.
„Takk, ástin mín,“ segi ég. Eigin-
lega hefði ég viljað fá að sækja mér
Treó sjálfur. Hluti af heiluninni felst
í ritúalinum: að leita að stauknum
í baðskápnum, fiska töfluna upp
úr honum, láta vatn renna í glas,
setja töfluna í vatnið, fylgjast með
henni freyða og leysast upp – fyrir
utan fáeinar agnir sem setjast hægt
eins og flygsur í snjókúlu. Drekka.
Það er það sem Treó hefur fram yfir
Panódíl. Áhrifin eru nokkurn veg-
inn þau sömu en þegar maður fær
sér Treó fær maður frekar á tilfinn-
inguna að maður sé að gera eitthvað
í sínum málum. Auk þess sem slitrur
af álpappír eiga það til að losna af
spjaldinu þegar maður fær sér Panó-
díl, maður þarf að vera einbeittur til
að gleypa þær ekki með töflunum.
Maður er sjaldnast einbeittur þegar
maður fær sér Panódíl.
En ég segi Birtu þetta ekki. Ég er
satt best að segja feginn að hún skuli
sinna mér. Hún hefur breyst svo
mikið síðustu mánuði. Það er svo
stutt síðan hún var ljúft og skemmti-
legt barn sem átti það til að stökkva
upp í fangið á mér eins og hvolpur.
Hún gat fengið mig til að gera hvað
sem var. En núna er eins og hún
þurfi ekkert á mér að halda. Hún
lætur eins og hún þekki mig varla,
jafnvel eins og hún fyrirlíti mig. Ætli
ég verði ekki bara að sætta mig við
það, þetta fylgir aldrinum. Hlut-
irnir verða að fá að hafa sinn gang;
líf barnsins míns er ekki afþreying
fyrir mig. Og líklega er þetta tíma-
bundið ástand, sjálfsagt tekur hún
mig aftur í sátt eftir fáein ár. En þá
verður hún væntanlega orðin svo
gott sem ný manneskja, fullorðin
kona.
Ég þvinga sjálfan mig til að setjast
upp og teyga drifhvítan vökvann úr
glasinu.
Í gærkvöldi, eftir að Birta fór inn
með símann sinn, opnuðum við
Erna Rún rauðvínsflöskuna sem ég
fékk frá vinnunni. Við gerðum það
líka í fyrra; drukkum jólagjöfina
frá vinnunni að kvöldi jóladags og
hlustuðum á tónlist, þannig að það
má segja að þetta sé nokkurs konar
hefð. Mig minnir að það hafi verið
notalegt í fyrra. En í gær vildi Erna
Rún fara að sofa þegar hún var búin
að drekka eitt glas, eiginlega bara
hálft. Hún sagðist vera þreytt. Ég var
að segja henni frá kúr sem mig lang-
ar til að prófa, og út frá því fórum
við að tala um hungur í heiminum
og áður en ég vissi af var ég farinn að
tala um grein sem ég hafði lesið um
skipulagðar nauðganir í stríði, um
stelpu einhvers staðar úti í heimi
sem var bundin við tré og nauðgað
af mörgum hermönnum í einu.
„Þetta er stelpa á aldur við
Birtu,“ minnir mig að ég hafi sagt.
„Af hverju kom enginn henni til
hjálpar? Af hverju bjargaði henni
enginn?“ Kannski hefði ég ekki átt
að tala um þetta.
Ég neyddist til að klára flöskuna
sjálfur. Frekar en að gera ekki
neitt kveikti ég á sjónvarpinu. Það
var verið að endursýna mynd um
bláar geimverur sem berjast fyrir
umhverfisvernd. Mér gekk illa að
fylgja söguþræðinum, kannski var
ég orðinn fullur, en eftir því sem á
leið fann ég fyrir sorg sem óx innra
með mér eins og einhvers konar
Béarnaise-sósa
verður Béarnaise-
smjör á morgun
Jólasagan
maðkur eða bjalla. Ég gat ekki
varist hugsunum um hvernig við
höfum farið með plánetuna okkar.
Jöklarnir bráðna, skógarnir hverfa
og fiskarnir í sjónum éta plast og
mannasaur. Jörðin er að breytast í
viðurstyggilegt helvíti. Hvernig ætli
Birta og börnin hennar haldi jól í
framtíðinni, þegar jörðin er annað-
hvort orðin of heit eða köld til að
það sé nokkur von til að komast af?
Ég slökkti ljósin og tók jólatrés-
seríuna úr sambandi af því að ég
vildi ekki hætta á að önnur hvor
þeirra mæðgna kæmi fram og sæi
mig gráta. Það myndi eyðileggja
jólin fyrir fjölskyldunni. En það kom
enginn fram.
Loksins þegar mér tekst að standa
upp úr rúminu fer ég inn í eldhús
að fá mér kaffi. Á eldhúsbekknum
liggur eitthvað rautt í lofttæmdri
plastpakkningu. Líklega er þetta
nautasteikin sem við ætlum að
borða í kvöld. Það er annað sem
er að verða nokkurs konar hefð; að
borða nautasteik á annan í jólum.
Erna Rún segir að hún verði alltaf
svo þreytt á reyktu kjöti eftir ham-
borgarhrygginn á aðfangadagskvöld
og hangikjötið á jóladag.
Erna Rún slekkur á ryksugunni og
kemur inn í eldhús. Ég býð góðan
daginn.
„Þú verður eiginlega að skreppa í
Hagkaup og kaupa estragon. Helst
ferskt,“ segir Erna Rún. „Við eigum
egg og smjör. En ekkert estragon.“
Ég spyr Ernu Rún af hverju þessi
viðsnúningur stafi; venjulega er það
ég sem geri sósuna, ég er sá eini í
fjölskyldunni sem hef lag á að þeyta
rauðurnar. En fyrir þessi jól vildi
Erna Rún kaupa tilbúna Béarnaise-
sósu í fínni kjötbúð. Til að spara mér
ómakið. Það getur verið að ég hafi
talað fullmikið um það í fyrra hvað
þetta er mikið tilstand.
„Birta vill að þú gerir sósuna,“
segir Erna Rún. „Hún segir að sér
finnist ekkert varið í Béarnaise
nema þú gerir hana.“
Þegar ég er að fara í skóna kallar
Birta á mig innan úr herbergi. Hún
spyr mig hvert ég sé að fara og þegar
ég segist vera á leiðinni í Hagkaup
að ná í estragon segist hún ætla að
koma með.
„Þarftu að kaupa eitthvað?“ spyr
ég.
„Ekki beint,“ segir Birta.
Birta er klædd í úlpu og köflóttar
náttbuxur úr bómull, týpuna sem
er merkt nafni framleiðandans á
buxnastrengnum. Þegar hún sest
inn í bílinn leggur hún þunnan
hvítan plastpoka á mælaborðið og
dregur símann sem við gáfum henni
í jólagjöf upp úr úlpuvasanum. Við
ökum af stað. Birta á eitthvað við
símann, sjálfsagt er hún að senda
vinum skilaboð. Við þegjum.
Þegar við stoppum á rauðu ljósi
verður mér starsýnt á pokann. Í
gegnum hvítt plastið má greina
útlínur bókar og dökka stafi:
Aðventa. Þessi bók var eins konar
aukagjöf frá okkur til Birtu. Aðallega
mér, það var mín hugmynd að gefa
henni Aðventu.
Hún var búin að biðja okkur um
að gefa sér hulstur utan um símann
sem aukagjöf, það var það sem hana
langaði í. En mig langaði til þess að
gefa henni þessa bók. „Þér finnst
þetta ef til vill skrítin gjöf núna,“
sagði ég þegar hún opnaði auka-
gjöfina, „en kannski langar þig að
lesa hana seinna og þá skilurðu af
hverju ég gaf þér hana. Ég las hana
þegar ég var ungur maður og hún
hafði mikil áhrif á mig.“
Hún var miklu frekar hissa en
vonsvikin á svipinn, það kom mér
skemmtilega á óvart. Reyndar var
dálítið erfitt að lesa í hvernig henni
leið.
„Þú getur skipt henni eftir jól,
fengið þér hulstur utan um símann
ef þig langar til,“ bætti mamma
hennar við.
Ljósið er orðið grænt. Ég set í gír
og ek af stað.
„Ertu byrjuð að glugga aðeins í
Aðventu?“ spyr ég.
„Hvað ertu að tala um?“ spyr Birta
án þess að líta upp úr símanum.
„Í bókina? Ertu byrjuð að lesa
bókina?“
Hún lítur á pokann og segir svo
nei, hún sé ekki byrjuð að lesa bók-
ina. Hún heldur áfram að eiga við
símann.
„Ég vissi ekki að þér þætti heima-
gerð Béarnaise svona góð,“ segi ég.
„Nei,“ segir hún. „Einmitt.“
„En þú vilt ekki tilbúna Béarn-
aise?“
„Vil ég ekki?“
„Þú vilt ekki að við höfum sósuna
sem við keyptum með steikinni?
Sósuna sem mamma þín keypti?“
„Þorgeir!“ segir Birta, ygglir sig og
ranghvolfir augunum.
„Fyrirgefðu. Ég er bara forvitinn.
Mig langar svo að vita hvað þú ert
að hugsa.“
Allt í einu lítur hún upp úr sím-
anum og hugsar sig um. Ég reyni
að ná augnsambandi við hana, mig
langar að sjá þetta andlit sem er
einhvern veginn hvorki barnslegt
né fullorðinslegt, en ég þori ekki að
líta af veginum of lengi.
„Tilbúna sósan er einhvern veginn
alltaf eins,“ segir Birta. „Béarnaise-
sósan þín, hún verður Béarnaise-
smjör á morgun. Það er næs.“
Það er næstum ógjörningur að
finna stæði við Hagkaup, á endan-
um leggjum við hjá annarri verslun
og göngum yfir bílastæðið. Í and-
dyrinu er örtröð, margir eru klæddir
sams konar náttbuxum og Birta.
Sumir eru á leiðinni inn eins og við,
aðrir eru á leiðinni út með troðfulla
poka. Búðin var lokuð í gær, jóladag,
og fólkið sjálfsagt að birgja sig upp
af matvælum eftir að hafa ekki kom-
ist í búð í rúman sólarhring. Þegar
ég kemst í gegnum mestu kösina sé
ég að það er löng röð við þjónustu-
borðið þar sem hægt er að skipta
gjöfum.
„Ætli þessi röð eigi stóran hlut í að
skapa örtröðina, það eru allir brjál-
aðir í að skipta,“ segi ég við Birtu en
átta mig á að hún er hvergi nálæg.
Ég hef orðið viðskila við hana í
þvögunni.
Ég bregð á það ráð að hringja í
hana. Hún svarar, segir að sér finnist
of þungt loft inni í búðinni og ætli
að bíða við innganginn meðan ég
næ í estragonið.
Ég finn hvergi ferskt estragon í
grænmetisdeildinni og spyr strák
um það sem er klæddur í appels-
ínugulan bol og ég geri ráð fyrir að
vinni þarna. Hann rótar í nokkr-
um pakkningum af rósmaríni og
úrskurðar svo að ferska estragonið
sé annaðhvort búið eða ófáanlegt á
þessum árstíma. Ég þakka honum
fyrir.
Í kryddvörudeildinni finn ég
þurrkað estragon.
Það eru raðir við alla kassa, þær
ná í gegnum fatadeildina og langt
inn í búð. Röðin sem ég vel endar
hjá kassa fullum af sokkum sem er
merktur „Herra-sokkar“. Það er ekki
lengra síðan en í sumar að ég benti á
þetta og sagði við Birtu: „En hvar er
þá Frú Sokkar?“ Og hún hló.
Fyrir framan mig eru hjón með
fulla kerru af matvælum; gosi,
örbylgjumat, snakki, niðurskornu
áleggi í lofttæmdum umbúðum,
sósum og einhverju spili sem var
mikið auglýst fyrir jólin. Þau eru
bæði klædd í náttbuxur eins og
Birta. Hvað er þetta? hugsa ég.
Þetta er eins og einhver einkennis-
búningur. Ég er kannski maður sem
vaki einn alla nóttina og stúta rauð-
vínsflösku og grenja yfir bíómynd
um blátt fólk úti í geimnum. En ég
myndi aldrei láta sjá mig í svona
buxum.
Ég finn Birtu aftur við kleinu-
hringjabúð í anddyrinu.
„Jæja,“ segi ég en hún svarar ekki.
Hún eltir mig að bílnum án þess að
líta upp frá símanum. Ratvísin er
aðdáunarverð en pirrar mig samt.
Við erum rétt sest inn í bílinn þegar
hún fer að tæta umbúðir utan af
blikhvítu plaststykki. Hún smellir
því utan um símann sinn.
Þetta er hulstur.
„Varstu að kaupa þetta?“ spyr ég.
„Eiginlega, já,“ segir Birta og lítur
á mig.
Þá tek ég eftir að plastpokinn með
bókinni er horfinn. Ég er rétt að fara
að spyrja hvað hafi orðið um hann
en átta mig þá á ráðabrugginu. Hinni
eiginlegu ástæðu þessarar verslunar-
ferðar og hlutverkinu sem mér var
úthlutað til að fléttan gengi upp.
Hún er klók, stelpan, hugsa ég
meðan ég bakka út úr stæðinu. Ég
er dálítið móðgaður, dálítið reiður,
en jafna mig fljótt. Satt best að segja
er ég glaður yfir að hafa getað gert
eitthvað fyrir hana.
Jólasögu Fréttablaðsins í ár skrifar Friðgeir Einarsson rithöfundur-
sem gaf út sína fyrstu skáldsögu í ár. Sagan fjallar um jól í Reykjavík.
2 3 . d e s e m b e r 2 0 1 7 L A U G A r d A G U r32 H e L G i n ∙ F r É T T A b L A ð i ð
2
3
-1
2
-2
0
1
7
0
4
:1
8
F
B
0
9
6
s
_
P
0
8
0
K
.p
1
.p
d
f
F
B
0
9
6
s
_
P
0
6
5
K
.p
1
.p
d
f
F
B
0
9
6
s
_
P
0
1
7
K
.p
1
.p
d
f
F
B
0
9
6
s
_
P
0
3
2
K
.p
1
.p
d
f
A
u
to
m
a
ti
o
n
P
la
te
r
e
m
a
k
e
:
1
E
9
8
-5
F
E
4
1
E
9
8
-5
E
A
8
1
E
9
8
-5
D
6
C
1
E
9
8
-5
C
3
0
2
7
5
X
4
0
0
.0
0
1
2
A
F
B
0
9
6
s
_
2
2
_
1
2
_
2
0
1
C
M
Y
K