Morgunblaðið - 07.07.2017, Blaðsíða 19

19
MORGUNBLAÐIÐ FÖSTUDAGUR 7. JÚLÍ 2017
Rigning Börn láta veður sjaldnast hafa áhrif á geðslag sitt og mættu fullorðnir taka það sér til fyrirmyndar.
Eggert
Nýlega kom afar
merkileg bók út hjá Al-
menna bókafélaginu. Hún
ber heitið „Með lífið að
veði“ og er eftir unga
konu, Yeonmi Park, sem
fæddist á árinu 1993 í
Norður-Kóreu. Undirtitill
bókarinnar er „Leið norð-
urkóreskar stúlku til
frelsis“.
Í bókinni segir höfund-
ur ótrúlega sögu sína allt
frá fæðingu og fram til þess að henni
og móður hennar hafði tekist að flýja
frá Norður-Kóreu til Kína þegar
Yeonmi var 13 ára og síðar til Suður-
Kóreu tveimur árum síðar. Bókin lýsir
þjóðfélagsháttum í Norður-Kóreu sem
verður ekki lýst nema á þann hátt að
vera glæpsamlegir. Meðferðin á fólk-
inu er slík að maður trúir vart sínum
eigin augum yfir lýsingunni í bókinni.
Síðan er lýsingin á för þeirra mæðgna
í gegnum Kína, þar sem þær voru frá
árinu 2007 til 2009, skelfileg. Þar
þurftu þær að sæta mansali og voru
báðar beittar ofbeldi og misnotaðar af
körlum sem svöluðu fýsnum sínum
með dýrslegum hætti á þeim. Móðir
Yeonmi þurfti oftsinnis að leggjast
undir karla sem þær áttu líf sitt undir
í þessari helför og þá einkum til að
halda verndarhendi yfir dóttur sinni.
Þær komust svo loks til Suður-
Kóreu á árinu 2009. Yeonmi þurfti þá
að byrja námsferil nánast frá grunni
því hún hafði ekki notið neinnar
menntunar á bernskuárum sínum að
heitið gæti. Og hún náði fljótlega ótrú-
legum árangri, einungis knúin áfram
af lönguninni til að „gera eitthvað“ úr
sjálfri sér og síðar af hvötinni til að
rísa upp gegn því ofbeldi sem hún og
fjölskylda hennar hafði mátt þola. Til
varð bókin sem núna er komin út hér
á landi. Hún hefur hvarvetna vakið
verðskuldaða athygli og nú er Yeonmi
orðin eftirsóttur fyrirlesari víða um
heim þar sem hún segir frá ástandinu
í fæðingarlandi sínu út frá eigin skelfi-
legri reynslu sinni.
Þessi bók hefur að geyma lýsingu á
því þjóðfélagi sem verður til undir al-
ræðisstjórnum eins og í
Norður-Kóreu og raunar
einnig í Kína. Þetta
stjórnarfar er ekkert
minna en glæpsamlegt
gagnvart því fólki sem
við þarf að búa. En í frá-
sögninni hvílir líka annað
sem er ekkert minna en
stórkostlegt. Það er saga
þessarar ungu stúlku
sem þráði frelsið og lagði
lífið að veði til að öðlast
það og hefur síðan barist
fyrir því að aðrir fái líka
að njóta þess. Þessi unga kona er al-
veg einstök persóna. Saga hennar fel-
ur í sér von fyrir alla, sem þurfa að
sæta ofríki og valdbeitingu, um að ein-
hvers staðar leynist réttlæti, sem svo
sannarlega er þess virði að berjast
fyrir.
Í þessari bók felst auk annars
áminning um hversu hégómleg vanda-
mál það eru sem Íslendingar sífellt
bera á borð með réttlætið að vopni.
Sama kvöldið og ég lauk lestri bók-
arinnar var fyrsta frétt á Stöð 2 um
konu sem hafði fengið bréf frá fast-
eignasala, þar sem henni var sagt frá
því að einhver hefði áhuga á að kaupa
íbúð hennar. Tekið var viðtal við send-
anda bréfsins sem baðst afsökunar á
að hafa sent það! Þjóð sem gerir
svona mál að aðalfrétt í fréttatíma
kvöldsins á varla við mikil raunveru-
leg vandamál að stríða, eða hvað?
Bók Yeonmi Park ætti að vera
skyldulesning fyrir alla sem unna
frelsi og mannlegri reisn.
Eftir Jón Steinar
Gunnlaugsson
» Þessi unga kona er al-
veg einstök persóna.
Saga hennar felur í sér
von fyrir alla sem þurfa að
sæta ofríki og valdbeit-
ingu um að einhvers stað-
ar leynist réttlæti, sem svo
sannarlega er þess virði að
berjast fyrir.
Jón Steinar
Gunnlaugsson
Höfundur er lögfræðingur.
Skyldulesning
„Það getur verið að
hugsjón frelsisins sé
ekki neitt sérstaklega
merkileg hugsjón, en
hún er æðsta hugsjón
bundins manns, og
meðan er bundinn mað-
ur í heiminum stendur
hún í gildi á sama hátt
og hugsjón saðningar-
innar er í gildi meðan til
er soltinn maður.“
Svo ágætlega mælti skáldið og
þessi orð eru enn í fullu gildi.
Frá því greinarhöfundur fór að
fylgjast með fréttum af líðandi stund
með frásögnum nokkurra snillinga,
sem sögðu þær beint úr Lundúna-
fréttum fyrr um morguninn, hefur
meginstef allra frétta verið barátta
mannsandans fyrir hinum frjálsa
heimi. Í fararbroddi þjóða hins
frjálsa heims voru lengst af Banda-
ríkin og Bretland. Þeim við hlið
stóðu Frakkland og Þýskaland auk
Norðurlandaþjóða sem stóðu saman,
þó að sumar þeirra þjóða kenndu sig
við hlutleysi en aðrar voru og eru að-
ilar að NATO.
Þeir sem hafa langtímaminni
muna sem gerst hafi í gær þegar
Sovétríkin og fylgiríki þeirra gerðu
innrás í Ungverjaland og síðar í
Tékkóslóvakíu en í millitíðinni voru
settir upp eldflaugaskotpallar á
Kúbu, pallar fyrir eldflaugar sem
gátu borið kjarnaodda, í túngarð-
inum hjá Bandaríkjunum. Vissulega
háðu Bandaríkjamenn vonlausa
styrjöld í Víetnam á sama tíma.
Frelsi og nýsköpun
Eitthvað kunna
hlutföll í heiminum að
hafa raskast á þeim 40
árum sem liðin eru frá
lokum styrjaldarinnar
í Víetnam. Kínverska
alþýðulýðveldið hefur
tekið sæti Formósu
hjá Sameinuðu þjóð-
unum og þau lönd sem
lutu í gras í síðari
heimsstyrjöldinni hafa
orðið efnahagsleg
stórveldi. Vissulega er Kína mikið
efnahagsveldi. Stafar það að nokkru
af því að Bandaríkin hafa verið rekin
með verulegum halla á utanríkis-
viðskipum á liðnum áratugum. Það
hefur leitt til þess að Bandaríkin eru
orðin „smá“. Í öllu falli telur núver-
andi forseti Bandaríkjanna nauð-
synlegt „að gera Bandaríkin stór
aftur“.
Sem dæmi um viðreisn hinna sigr-
uðu þá hafa flestar nýjungar í fram-
leiðslu tækja til afþreyingar, eins og
sjónvörp, myndbandstæki og filmu-
lausar myndvélar orðið til með þjóð-
um sem töpuðu. Enginn þykir mað-
ur nema hann aki á þýskum bíl.
Nýsköpun var ekki kæfð í ósigrum.
Frakkland var meðal sigurveg-
ara. Enginn stendur þeim á sporði í
framleiðslu munaðarvöru, hvort
heldur í klæðum eða drykk.
Sumar þeirra þjóða sem voru sig-
urvegar í stríðinu framleiða ekkert
nema hrávöru. Garry Kasparov
benti greinarhöfundi á þetta á fundi.
Þannig er sorglegt að sjá hvernig
gengi rúblu gagnvart dollar sveiflast
með olíuverði. Svo háð er herveldið
Rússland olíuverði.
Þær þjóðir sem tapað hafa frelsinu
eða aldrei notið þess, framleiða ekki
neitt annað en hrávöru. Svo virðist
sem frelsi andans sé grundvöllur ný-
sköpunar í framleiðslu.
Frelsi og samvinna
Eftir að styrjöld í Evrópu lauk þá
töldu hugsjónamenn í þeim löndum
sem börðust að slíkt mætti ekki end-
urtaka sig. Þar fóru fremstir Frakk-
ar tveir, Schuman og Monnet. Á
sama tíma var stjórnarfar í Frakk-
landi óstöðugt með 22 ríkisstjórnir á
12 árum, þar til Charles de Gaulle
reyndi að stjórna Frökkum, vitandi
að það kynni að vera erfitt að stjórna
þjóð sem hefur 246 tegundir af ost-
um. Það tókst þó því frá stofnun 5.
lýðveldisins hefur ríkt stöðugleiki í
Frakklandi.
Hugmyndafræði hershöfðingjans
var íhaldssemi og að Frakkland
skyldi vera óháð erlendu valdi. Jafn-
framt var undirritaður samningur
um vináttu Frakka og Þjóðverja í
höllu forseta Frakklands og við hana
er kennd, Élysée Treaty. Hershöfð-
inginn gerði sér ljóst að fólk gæti átt
vini þótt grunnt gæti verið á því góða
milli stjórnmálamanna.
Það var í heimabæ Charles de
Gaulle, Colombey-les-Deux-Églises,
sem Frakklandsforseti og Þýska-
landskanslari innsigluðu vináttu
þjóðanna með minningarsafni um
síðari heimsstyrjöldina og líf hers-
höfðingjans. Safnið var opnað árið
2008.
Annar styrjaldarleiðtogi, norðan
við Ermarsund, sjálfur Churchill, á
að hafa sagt að besta leiðin til að efla
sjálfstæðið væri að fórna því. Með
því vildi hann leggja áherslu á sam-
vinnu þjóð.
Allir kanslarar Þýskalands eftir
stríð reyndu að sameina þýsku þjóð-
ina. Helmunt Kohl tókst það að lok-
um. Hver hefði trúað því að nokkru
síðar yrði þýskur kanslari fæddur
undir oki kommúnisma?
Áhyggjur af frelsinu
Það er full ástæða til að hafa
áhyggjur af frelsinu og hinum frjálsa
heimi. Það er nefnilega svo að hinn
frjálsi heimur er ávallt í vörn gegn
oki alræðis og vangetu.
Á þeim 60 árum sem liðin eru frá
því greinarhöfundur fór að fylgjast
með heiminum hafa aðstæður breyst
á þann veg að Bandaríkin og Bret-
land virðast ekki í forystu hins
frjálsa heims. Á því virðist hafa orðið
breyting.
Núverandi Bandaríkjaforseti er
óútreiknanlegur og það er ekki
traustvekjandi fyrir þær þjóðir, sem
ávallt hafa staðið með Bandaríkj-
unum. Á sama veg er það í raun í
Bretlandi, sem hefur ákveðið að
ganga úr Evrópusambandinu án
þess að fyrir liggi hvað taki við í sam-
skiptum við þær þjóðir sem eftir eru.
Svo virðist sem frjáls för fólks, sam-
eiginlegir dómstólar við úrlausn
ágreiningsefna og sameiginlegt
eftirlit á mörkuðum sé meginágrein-
ingsefni. Það eru einmitt þessi atriði
sem eru hluti af samvinnu til að sam-
vinna skili árangri. Og hvað tekur
við?
Greinarhöfundur hefur undarlega
reynslu af samskiptum við sendi-
herra þeirra ríkja sem áður tilheyrðu
Varsjárbandalaginu. Flestir hafa lát-
ið þá skoðun í ljós að frelsi þeirra og
sjálfstæði hafi fyrst verið tryggt þeg-
ar lönd þeirra fengu aðild að Evrópu-
sambandinu og NATO. Reyndar er
eitt land, það er Kosovo, sem á í
erfiðleikum með tilvist sína. Vegna
þess að landið fær varla áheyrn hjá
þessum samtökum en óskar eftir að-
ild eftir langvarandi sjálfstæðisbar-
áttu. Þetta er athyglisvert fyrir þá
sem hafa þurft að hlusta á söngva um
„Ísland úr NATO“.
Frelsi og siðgæði
Það kann að vera að ekki sé til
neitt sem heitir siðgæði, aðeins mis-
munandi hagkvæmar venjur. Þannig
er glæpur hjá einum dyggð hjá öðr-
um. Og glæpur á einum tíma kann að
vera dyggð á öðrum. Og dyggð einn-
ar stéttar glæpur annarrar. Eins er
það dásemd þess sem hefur verið í
dýflissu að frelsast. Það á við þær
þjóðir sem gengið hafa til liðs við Atl-
antshafsbandalagið en voru áður í
Varsjárbandalaginu.
Greinarhöfundur hefur alist upp
við frelsi, sem ekki hefur skaðað
aðra. Greinarhöfundur þekkir einnig
til samvinnu manna og þjóða.
Það er frelsi og samvinna sem skil-
ar sigrum hins frjálsa heims.
Eftir Vilhjálm
Bjarnason » Það er nefnilega svo
að hinn frjálsi heim-
ur er ávallt í vörn gegn
oki alræðis og vangetu.
Vilhjálmur Bjarnason
Höfundur er alþingismaður.
Hinn frjálsi heimur