Fréttatíminn - 03.03.2017, Blaðsíða 12

12 | FRÉTTATÍMINN | FÖSTUDAGUR 3. MARS 2017
Ingi F. Vilhjálmsson
ingi@frettatiminn.is
Upptaka vegatolla inn í ýmsar borgir í Evrópu leiddi til þess að umferð bíla sem keyrt er inn á svæðin þar sem gjald-
takan er, minnkar um 20 til 30 pró-
sent almennt séð. Þetta átti til dæm-
is við um London þar sem umferð
minnkaði um 21 prósent, Mílanó þar
sem 28,5 prósent færri bílar fóru til
borgarinnar og 29,5 prósent í Stokk-
hólmi. Því má fullyrða, út frá reynslu
í öðrum borgum sem tekið hafa upp
vegatolla, að gjaldtakan leiði til
minni notkunar á einkabílum.
Vinna fer nú fram í samgöngu-
ráðuneyti Jóns Gunnarssonar um
hvort og hvernig eigi að taka upp
vegatolla í umferðinni til og frá
Reykjavík, og eins á völdum leiðum
utan Reykjavíkur, og hefur Jón sagt
Verður Reykjavík minnsta
höfuðborg Evrópu til að
taka upp vegatolla?
Sænskur umferðarsérfræðingur segir að umferðarþrengsli séu yfirleitt
mikilvægasta skilyrðið fyrir upptöku vegatolla. Jón Gunnarsson
samgönguráðherra hefur lýst yfir pólitískum vilja sínum að
innheimta vegatolla á leiðum inn og út úr Reykjavík. Reynsla annarra
þjóða sýnir að vegatollar virka sem tæki til að minnka bílaumferð,
draga úr umhverfisáhrifum og mengun og auka notkun fólks á
almenningssamgöngum.
að hægt sé að nota fjármunina sem
fást með slíkri gjaldtöku til að bæta
vega- og samgöngukerfið á Íslandi. Í
máli Jóns hefur komið fram að fyrst
og fremst sé horft til þess að ferða-
menn sem komi til Íslands borgi fyr-
ir aðgang að vegakerfinu í landinu
og að þeir sem keyra mikið inn og út
úr Reykjavík muni borga mjög lága
upphæð í hvert skipti sem farið er
inn eða út úr borginni. Þessi orð Jóns
má skilja sem svo að stórnotendur á
vegakerfinu, þeir sem keyra mikið,
borgi minna fyrir hvert skipti en þeir
sem keyra meira.
Samanburðurinn við Valletta
Ef slík vegagjöld verða innheimt í og
við Reykjavík verður borgin næst-
minnsta höfuðborg Evrópu til að
innleiða slíka tolla á eftir Valletta
á Möltu. Einungis rúmlega 6000
manns búa í Vallettu sjálfri en höf-
uðborgarsvæðið telur tæplega 400
þúsund íbúa á meðan höfuðborgar-
svæðið á Íslandi telur 200 þúsund
íbúa. Þegar litið er til höfuðborgar-
svæðsins í löndunum tveimur er
Reykjavík því umtalsvert minni.
Í Valletta er vandamálið hins vegar
meðal annars skortur á bílastæðum
eins og maltverski diplómatinn Ge-
orge Grech, sem vinnur í borginni en
býr utan hennar eins og langflestir
sem koma til Valletta á hverjum degi,
segir við Fréttatímann: „Valletta er
mjög lítil. Þannig að þeir nokkur
þúsund íbúar sem búa innan borg-
armarkanna nota öll bílastæðin sem
þar er að finna og rúmlega það. Það
eru bílageymslur utan við borgina og
strætóar ferja fólk þangað á 15 mín-
útna fresti. Einungis íbúar í Valletta
geta lagt bílunum sínum þar án þess
að borga. Ef þú keyrir inn í Valetta
þarftu að borga gjald fyrir hvern
klukkutíma. Bílastæði eru stórt
vandamál í Valleta og á Möltu. Þrátt
fyri tiltölulega lág laun eiga nánast
allir bíl þannig að það að leggja er
martröð fyrir alla - meira að segja í
litla þorpinu þar sem ég bý.“
Aðstæður í Valletta eru því talsvert
öðruvísi en í Reykjavík.
Umferðarþrengsli fyrsta skilyrðið
En hvaða skilyrði þarf borg eða
bær að uppfylla til að innheimta
vegatolla sé æskileg og réttlætan-
leg? Fréttatíminn leitaði til sænska
umferðarsérfræðingsins Jonas Eli-
asson, prófessors við Kungliga
Tekniska Högskolan í Stokkhólmi,
eftir mati hans á því og nefndi hann
tvö meginskilyrði. „Mikilvægasta
skilyrðið fyrir upptöku vegatolla
eða þrengslaskatts í borg er að það
séu miklar umferðarteppur eða um-
ferðarþrengsli á götunum og þetta
tengist auðvitað yfirleitt mannfjöld-
Nokkrar borgir og bæir
í heiminum sem hafa
tekið upp vegatolla:

Bergen (Noregur) 250.420
Durham (England) 87.656
Gautaborg (Svíþjóð) 905.729
Haugasund (Noregur) 43.909
Lundúnir (England) 13.842.667
Mílanó (Ítalía) 1.353.882
Namsos (Noregur) 13.010
Ósló (Noregur) 1.323.244
Singapúr (Borgríki) 5.469.700
Stavangur (Noregur) 210.874
Stokkhólmur (Svíþjóð) 2.269.060
Tønsberg (Noregur) 50.806
Valletta (Malta) 393.938
Nafn Íbúafjöldi
(nærliggjandi sveitarfélög
meðtalin í nokkrum tilfellum)
Jonas Eliasson segir
að mikilvægt sé að
kanna hagkvæmni
vegatollanna áður
en ákveðið er byrja
að innheimta þá, þar
sem kerfin sem not-
uð eru, séu afar dýr.
anum sem býr í borginni. En þetta
snýst ekki bara um íbúafjölda heldur
landafræði borgarinnar. Umferðin í
Stokkhólmi er til dæmis mjög mikil
miðað við hvað borgin er í raun lítil
- þetta er meðalstór borg á alþjóð-
legan mælikvarða - en ástæðan fyrir
þessu er hversu mikið vatn umlyk-
ur borgina sem þarf að taka tillit til
við byggingu vega. Nú veit ég ekki
hversu mikil umferð er í Reykjavík
og hvernig landafræði borgarinnar
er en það getur vel verið svo að um-
ferðarteppur séu mjög miklar jafnvel
í litlum borgum.“
Jonas nefnir annað skilyrði sem er
landfræðileg lega borgar. „Hitt skil-
yrðið er að það sé mögulegt land-
fræðilega að búa til greiðslu- eða
tollahlið inn í borginna eða miðbæ-
inn. Stokkhólmur er vel til þess gerð
landfræðilega að að innheimta vega-
gjöld þannig að það sé hagkvæmt að
byggja innheimtukerfið upp. Frekar
fáar leiðir eru inn í Stokkhólm
þannig að það eru frekar fá greiðslu-
hlið sem bílarnir sem keyra inn í
borgina fara um. Þessu er öðruvísi
farið í Gautaborg. Svo er mjög mik-
ilvægt að rannsaka vel hversu stórt
innheimtukerfi maður þarf að byggja
því svona kerfi geta orðið mjög dýr,“
segir Jonas en hann fjallar um það í
skrifum sínum að kostnaðurinn við
að koma upp tollahliðunum í Stokk-
hólmi hafi numið um tveimur millj-
örðum sænskra króna, rúmlega 25
milljörðum íslenskra króna.
Mynd | Shutterstock