Dagblaðið Vísir - DV - 04.05.2018, Síða 6

6 4. maí 2018fréttir
Þ
ann 13. febrúar síðast-
liðinn tók Styrmir Haukdal
Kristinsson þá afdrifaríku
ávörðun að enda líf sitt.
Styrmir afplánaði fangelsisdóm
á Kvíabryggju en fráfall hans var
annað sjálfsvíg fanga á innan við
ári. Starfsfólk og aðrir fangar voru
harmi slegnir vegna atburðar-
ins. Styrmir hafði sárlega þurft á
sálrænni aðstoð að halda en fékk
einungis viðtal við sálfræðing í
gegnum samskiptaforritið Skype.
Í kjölfarið kviknaði umræða í
samfélaginu um skelfilegt ástand
í geðheilbrigðismálum fanga.
Afar mikilvægt er að fangar fái sál-
fræðiþjónustu en í rannsókn Boga
Ragnarssonar, nema í félagsfræði
við HÍ, sem var birt 2013, kom fram
að 54–69 prósent fanga glímdu við
þunglyndi. Þá hefur um þriðjung-
ur fanga reynt sjálfsvíg.
Þetta ástand kemur Ragnheiði
Hilmarsdóttur ekki á óvart. Sonur
hennar, Hilmar Már Gíslason, var
21 árs gamall þegar hann svipti sig
lífi í fangelsi í ágúst 2007. Hilmar
Már fékk aldrei að hitta sálfræðing
eða geðlækni á meðan hann sat á
bak við lás og slá þótt hann hafi
verið í brýnni þörf. Til þess að tak-
ast á við sorgina opnaði Ragn-
heiður bloggsíðu og skrifaði sögu
sonar síns og hvað betur mætti
fara varðandi sálgæslu fanga. Á
þessum ellefu árum hefur ekkert
breyst og það ber yfirvöldum ekki
fagurt vitni.
„Son minn hef ég aldrei
skammast mín fyrir og sér í lagi
ekki nú þegar hann er látinn. Elsku
hjartans strákurinn minn fyrirfór
sér í klefa sínum á Litla-Hrauni
síðastliðna nótt,“ skrifaði Ragn-
heiður þann 19. ágúst 2007.
Hilmar Már var 21 árs gamall
þegar hann svipti sig lífi í fangelsi. Í
annarri færslu skrifaði hún: „Hann
var það sem fólk kallar óalandi.
Hann braust inn í bíla. Hann stal
bílum. Hann braust tvisvar inn í
hús. Hann ók próflaus. Hann ók
of hratt. Hann prufaði dóp. Hann
prufaði líka vín. En hann var strák-
urinn minn og ég missti aldrei
vonina um að hann myndi sjá að
sér og hætta óþægðinni.“
Með hjarta úr gulli
Saga Hilmars er að mörgu leyti
dæmigerð fyrir ungan pilt sem
leiðist út í afbrot: hann var greind-
ur með ofvirkni og athyglisbrest
og átti erfitt uppdráttar í skóla.
Hann var misþroska, en að sögn
Ragnheiðar var lítið um úrræði
fyrir hann. Hann passaði hvergi
inn í kerfinu. Hann kunni illa við
áhrifin af ofvirknilyfjum og þurfti
að finna leið til að fá útrás.
„Hilmar minn var þannig að
hann kunni ekki að stjórna of-
virkninni sinni. Það hefði hann
þurft að læra betur á. Í dag veit fólk
mun meira um ofvirkni en það
gerði. Hann var settur á lyf en það
eitt er ekki nóg þegar ungir mann
neita svo lyfjagjöf. Þegar hann
hætti á lyfjunum þá var hann eins
og blaðra, full blaðra sem maður
sleppir áður en maður er búinn að
binda hnútinn á hann. Blaðran fer
um allt þar til loftið er búið.“
Hilmar var að hennar sögn ráð-
villtur ungur maður, með hjarta úr
gulli.
„Hann var krútt. Hann hr-
ingdi í mig flesta mæðradaga og
sagði: „Til hamingju með daginn!“
Stundum vissi ég ekkert hvað hann
var að tala um og þá flissaði hann
og sagði: Mamma! Það er mæðra-
dagurinn! Þetta tókst honum að
muna, blessuðum. Hann kom oft
við hjá mér í vinnunni og ég fékk
knús. Enn horfi ég á ókunnuga bíla
fyrir utan og sakna Himma.“
Hilmar var á tímabili vistaður
á Stuðlum, en ekki vegna neyslu
heldur vegna hegðunarvanda-
mála. Fíkniefnaneysla var að sögn
Ragnheiðar ekki vandamál hjá
honum.
„Hann var aldrei í neinni stór-
vægilegri neyslu, hann var svo of-
virkur og það gekk svo mikið á
hjá honum. Hann var að stela úr
bílum, hann var mikill bíla- og
græjukall. Hann braut oft af sér, en
hann var ekki hættulegur. Hann
var aldrei dæmdur fyrir ofbeldis-
brot eða dópsölu.
Hún tekur fram að hún hafi
aldrei reynt að hylma yfir brot
Hilmars. Hann hafi átt allt sem
hann var dæmdur fyrir, enda
gekkst hann nær alltaf við brotun-
um.
„Ég hef hvergi stutt það að
fangar taki ekki út dóm fyrir sín af-
brot. Ég vil hins vegar að lögð sé
áhersla á að það sé hægt að skila
þeim betri út í þjóðfélagið, þá með
betri og skilvirkari geðlæknaþjón-
ustu og öðru slíku sem má betur
fara.“
Vistaður með ofbeldismönnum
Hilmar hlaut fyrst fangelsisdóm
19 ára gamall þegar hann fékk 45
daga skilorð fyrir nytjastuld. Þegar
hann var 21 árs hafði hann hlotið
alls 15 dóma fyrir ýmis brot, oftast
var um að ræða smávægileg brot
á borð við umferðarlagabrot eða
„Elsku hjartans
strákurinn
minn
fyrirfór
sér í klefa
sínum á Litla
Hrauni“
n Hilmar Már svipti sig
lífi í fangelsi árið 2007
n Geðheilbrigðismál
fanga voru slæm þá en
ekkert hefur breyst
Auður Ösp Guðmundsdóttir
audur@dv.is „Ég hef hvergi
stutt það að
fangar taki ekki út dóm
fyrir sín afbrot. Ég vil hins
vegar að lögð sé áhersla
á að það sé hægt að
skila þeim betri út í þjóð-
félagið, þá með betri og
skilvirkari geðlæknaþjón-
ustu og öðru slíku sem
má betur fara.