Morgunblaðið - Sunnudagur - 01.10.2017, Blaðsíða 12

Það gleður mig mjög að komatil Íslands og fá að deilareynslu minni og okkar á
BBC af því hvernig við höfum unnið
að því að jafna hlut til kvenna og
karla í fjölmiðlum. Ég veit að þetta
er líka málefni sem íslenskir fjöl-
miðlar og samfélagið hafa áhuga á
og vilja ræða,“ segir Mary Hocka-
day, ritstjóri hjá BBC World Ser-
vice. Hockaday er væntanleg hingað
til lands og mun flytja erindi á fundi
um konur og fjölmiðla sem Árvakur
býður til 4. október næstkomandi en
viðburðurinn er hluti af Fjölmiðla-
verkefni FKA og Creditinfo.
Hockaday hefur leitt þróun og
uppbyggingu BBC World Service
undanfarin ár en hún starfaði áður
sem yfirmaður BBC Newsroom og
hefur starfað hjá breska ríkisútvarp-
inu í rúm 40 ár.
„Ég er mjög spennt að eiga þetta
samtal því á margan hátt höfum við
horft til Íslands og fylgst með ýms-
um breytingum sem konur hafa knú-
ið fram í ykkar samfélagi,“ segir
Hockaday sem hefur smástund til
símaviðtals í miklum önnum ríkis-
útvarpsins breska.
Hvað hefur BBC verið að gera til
að auka hlut kvenna í fréttaflutningi
sínum og umræðuþáttum?
„Við höfum unnið að því markvisst
um langt skeið; að vera meðvituð um
hverjir það eru sem áhorfendur okk-
ar og hlustendur sjá og heyra. Það
nær þá til þess hverjir vinna á frétta-
stofunni og hverjir eru álitsgjafar.
Hlutverk BBC sem ríkisfjölmiðils er
að þjóna öllum breskum almenningi
og því er afar mikilvægt að frétta-
flutningur endurspegli samfélagið
okkar og áhorfendur okkar, sem eru
auðvitað bæði karlar og konur.
Við höfum einkum gert tvennt til
að jafna hlut kvenna til móts við
karla. Annars vegar að vinna að því
að jafna kynjahlutföll starfsfólks
BBC og þar höfum við náð miklum
árangri. Fjölmargar konur skipa
mikilvægar stöður, í morgunþáttum
í útvarpinu þar sem tveir starfs-
menn sjá að jafnaði um þáttinn eru
aldrei báðir karlmenn, alltaf karl og
kona og við höfum miklu fleiri kven-
kyns fréttamenn en við höfðum. Við
erum ekki komin þangað að helm-
ingur starfsfólks sé konur en þetta
er allt á réttri leið.“
Ekki tala alltaf við þá sömu
Hitt veigamikla atriðið í að jafna
hlut kvenna en ekki síður mikilvægt
er að vera meðvitaður um hvaða sér-
fræðingum og álitsgjöfum er boðið í
þætti BBC.
„Þar höfum við unnið mikla vinnu
með ritstjórum og hvatt þá til að
endurskoða tengiliðaskrá sína, ekki
fara bara alltaf í þá sömu sem þeir
hafa talað við í tíu ár heldur teygja
sig eftir nýju fólki. Einnig höfum við
í tengslum við þetta boðið konum
sem hafa margt fram að færa, hvort
sem er að gefa álit á fréttum eða
greina atburði og ástand, úr há-
skólasamfélaginu og ýmsum sér-
greinum, að vera með okkur dag á
fréttastofunni og fá smá þjálfun í að
koma fram í fjölmiðlum og fá innsýn
inn í það hverju við erum að leita eft-
ir þegar við bjóðum fólki á settið til
að taka þátt í dagskrárgerðinni.
Þetta hefur gefist afar vel og margir
kvenkyns sérfræðingur bæst við í
umræðuna. Það er fullt af konum
sem hafa mikið fram að færa en það
þarf oft að ná í þær.“
Hefur tekið langan tíma að breyta
þessu?
„Þetta er og verður stöðugt ferli en
eitthvað sem BBC hefur rætt um og
íhugað lengi. Síðustu árin held ég að
fókusinn hafi orðið meiri á þessi mál
og meiri vilji til að breyta þessu, með
raunhæfum verkefnum og hug-
myndum sem hafa breytt þessu.
Þannig hefur til dæmis verið brugðist
við því að konur vanti í yfirmanna-
stöður með því að þjálfa konur úr
okkar eigin starfsliði til að geta tekið
að sér hærri stöður og bjóðum þeim
upp á leiðtogaþjálfun, bæði almennt
fyrir starfsfólk og einnig prógramm
sem er sérstaklega ætlað konum.
Okkur finnst mikilvægt að styðja við
fólk sem hefur mismunandi bak-
grunn, er af mismunandi uppruna og
með mismunandi hæfileika.“
Mikill munur á 40 árum
Hvað finnst þér mikilvægt að fjöl-
miðlar hafi í huga, til að konur séu
jafnsýnilegar og karlmenn á skján-
um, í útvarpinu og blöðum?
„Fyrst þarf fjölmiðlafólk að
spyrja sig af hverju það vill hafa það
þannig og vera með það á hreinu.
Því ef þú veist ekki af hverju þú ætl-
ar að hafa hlutfall kynja jafnt í fjöl-
miðlum verður það aldrei gert vel.
Fyrir mér snýst þetta
um að koma samfélag-
inu óbrengluðu til
skila, spegla okkar
áheyrendur og að sýna
hina miklu breidd af
röddum, hæfileikum
og skoðunum sem er til staðar þar
úti. Það þýðir að sjálfsögðu ekkert
annað en að konur séu með í pakk-
anum líka.
Ganga þarf úr skugga um að yfir-
menn og stjórnendur fjölmiðlanna
séu með á nótunum og séu fókuser-
aðir á þetta líka og séu tilbúnir til að
sýna viljann í verkum. Meðfram því
þarf jöfnuðurinn að sjást í launum,
það séu sjáanleg merki um vilja til
að breyta. Vilji til góðra verka er
ekki nóg en án góðs vilja gerist þó
ekkert.“
Hvernig er að starfa í fjölmiðlum í
Bretlandi sem kona? Hverjar eru
helstu áskoranirnar?
„Á margan hátt eru það sömu
áskoranir og konur, vítt og breitt í
samfélaginu þurfa að takast á við.
Stundum gleymist að það eru bara
100 ár frá því að engin kona fékk að
kjósa. Við höfum komist langt að
mörgu leyti, og BBC er komið
lengra að vissu leyti því við störfum í
almannaþjónustu og erum því mjög
meðvituð um ábyrgð okkar.
En engu að síður, konur eru að
berjast fyrir tilveru sinni á flestum
vinnustöðum, að fá að blómstra inn-
an um karlkyns vinnufélaga. Og það
er enn vinna sem þarf að vinna.“
Hver er helsti munurinn á starfs-
umhverfi þínu frá því að þú byrjaðir,
1986, og árið 2017?
„Þegar ég byrjaði má segja að
hlutirnir hafi verið aðeins farnir að
rúlla af stað. Ég byrjaði sem lær-
lingur hjá BBC og þegar ég sótti um
tóku þeir þrjá nema inn í þá deild
sem ég vildi komast í og allt konur, í
fyrsta skipti frá upphafi. Dyrnar
voru aðeins að opnast en í mörg ár,
hins vegar, þegar ég fór að starfa
sem yfirmaður, var ég oftast eina
konan eða önnur af tveimur, á fund-
um með körlum. Mesta breytingin
sem ég sé nú er fjöldi kvenna í yfir-
mannastöðum. Nú fer ég á fundi og
þótt konur séu oft í
minnihluta eru þær
miklu fleiri og jafnvel
í æðstu stöðum af
þeim sem eru þar að
funda. BBC vinnur
að því að starfsfólk
þess sé helmingur konur og helm-
ingur karlar og í kringum árið 2020
verðum við hér um bil komin þang-
að.“
BBC hefur verið leiðandi í ýmsum
herferðum í tengslum við að fjölga
konum í fjölmiðlum, einnig í öðrum
löndum, svo sem með Turn up the
Volume prógramminu. Hvað með
aðra fjölmiðla – er verið vinna svona
vinnu annars staðar?
„Stærstu fjölmiðlarnir eru orðnir
mjög meðvitaðir. Mörg félagasam-
tök hafa gert mjög góða hluti, það
má ekki gleyma þeim sem safna
gögnum og hafa hátt, margir eru að
gera gagn.“
Stutt við sveigjanlegri
vinnutíma
Er eitthvað sem stoppar konur í því
að skapa sér starfsvettvang í fjöl-
miðlum? Og er eitthvað sem stoppar
konur almennt í því að taka þátt í
umræðunni opinberlega og koma
fram í fjölmiðlum?
„Margar konur byrja kannski á að
starfa í fjölmiðlum en eiga í erfið-
leikum með að þróa starfsferil sinn
meðfram fjölskyldulífi og margar
hætta.
Við verðum að reyna að koma til
móts við konur sem vilja fara í hluta-
starf um tíma. Ég legg mikla áherslu
á að koma því til skila að þótt konur
vilji eða þurfi að minnka við sig
vinnu um tíma þýði það ekki að heili
þeirra hafi minnkað. Og þótt fólk
vilji breyta vinnumynstrinu þýðir
það ekki að viðkomandi sé minna
metnaðargjarn, hafi minna fram að
færa eða sé minna einbeittur í að
koma góðri vinnu til skila.
Þótt karlar séu líka í þessari stöðu
er það staðreynd að konur taka oft á
sig meiri ábyrgð en karlar varðandi
fjölskyldulífið og að styðja konur til
að koma á jafnvægi milli einkalífs og
starfs skiptir miklu máli, hvort sem
það er vegna barna, aldraðra for-
eldra eða annars.
Hvað varðar viðmælendur þá hefur
stundum verið í umræðunni að konur
séu með minna sjálfstraust og séu lak-
ari við að trana sér fram því þeir vilji
ekki gefa álit nema þær þekki mál-
efnið hundrað prósent, níutíu prósent
sé ekki nóg. Ég er ekki svo viss, ég
held þetta sé bara mismunandi eins og
hjá karlmönnum, sumar eru með
sjálfstraust, aðrar þurfa stuðning.“
Hvernig sérðu framtíðina fyrir
þér, verðum við alltaf að vera með-
vituð í hverju skrefi um jöfn kynja-
hlutföll í fjölmiðlum?
„Við verðum að halda einbeiting-
unni, hafa viljann og ímyndunaraflið
til að þetta haldi allt áfram í rétta
átt, með stuðningi ritstjóra, sam-
taka, framleiðenda og kvennanna
sjálfra á sumum stöðum.“
Konur verða æ sýnilegri á BBC
Mary Hockaday, einn af æðstu yfirmönnum á BBC segir að markvisst eigi að þjálfa konur upp í yfirmannsstöður.
Fréttafólk sjálft þarf svo að teygja sig út í samfélagið eftir konum sem hafa mikið fram að færa.
Júlía Margrét Alexandersdóttir julia@mbl.is
„Þótt konur vilji eða þurfi
að minnka við sig vinnu um
tíma þýðir það ekki að heili
þeirra hafi minnkað,“
’ Vilji til góðraverka er ekkinóg en án góðs viljagerist þó ekkert.
„BBC vinnur að því að starfsfólk þess sé
helmingur konur og helmingur karlar. Í
kringum árið 2020 verðum við hér um bil
komin þangað,“ segir Mary Hockaday.
FJÖLMIÐLAR
12 MORGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGUR 1.10. 2017