Morgunblaðið - Sunnudagur - 01.10.2017, Blaðsíða 17

þetta. Ég var náttúrlega fyllibytta
um tíma en samt ekki fyllibytta eins
og fyllibytturnar sem ég þekkti. Ég
var fyllibytta til þess að ná betri tök-
um á raunveruleikanum. Notaði
augnabliksheimsku til þess að taka
skrefið fram veginn. Sama má segja
um Leif heppna, hann tók skrefið til
vesturs. Hann fór aldrei með
ströndum, eins og sumir hafa sagt,
heldur tók skrefið út í vísan dauð-
ann; hafði ekki hugmynd um hvað
var fyrir vestan Ísland. Hvernig
hann náði sér í skipshöfn skil ég
ekki. Það þarf einhver að athuga
það. Þetta hafa verið fífldjarfir
menn eða hreinlega aular. Kólumb-
us var á hinn bóginn bara túristi;
vissi upp á hár þegar hann sigldi af
stað að hann myndi ná einhvers
staðar landi.“
Nýr heimur, ný list
Jóhanni hefur ekki alltaf gengið sem
best að tala við sinn samtíma. „Ég
hef alltaf verið útigangshestur en
einhverjir, jafnvel heimsfræg nöfn,
hafa samt fengið nasasjón af því sem
ég er að gera. Það er allskonar fólk
hérna í Ameríku sem heldur að ég
sé umrenningur og búi á götunni.
Ég hirði ekki um neinn klæðnað;
kaupi bara mín föt í Goodwill og
slíkum verslunum.“
Hann segir fáa hafa greint list
sína betur en Einar Markan í stuttri
blaðagrein í Vísi frá 1961. „Ég hafði
einkasýningu í húsinu hans bróður
míns, sem ég teiknaði, og af því til-
efni skrifaði Einar um mig undir yf-
irskriftinni: „Nýr heimur, ný list“.
Hann fann þetta sérstaka í mínum
verkum. Sjálfur kalla ég mig „game
changer“ og vil vera þekktur sem
slíkur. Lít svo á að mér hafi tekist að
opna glugga, jafnvel á vísindalegum
grundvelli. Heimildarmyndin, sem
þið hafið núna á Íslandi, er líka bara
gluggi inn í Eyfells. Hún hefur ekk-
ert að gera með mín afköst. Þar
birtist bara duglegur maður, kom-
inn á efri ár. Kannski orðinn hund-
gamall. Ég veit ekki hvernig best er
að skilgreina það.“
Það sem breyst hefur hjá Jóhanni
á allra seinustu árum er að hann er
hættur að gera langtímaplön. Aldur-
inn leyfir það hreinlega ekki. „Núna
er ég að hnýta saman allskonar
hnútum. Sumt af því sem ég er að
gera núna gæti einhver annar klár-
að. Það er svipað og með kirkjuna
hans Gaudi í Barcelona. Hann
drapst í bílslysi 1926 en menn eru
ennþá, eftir tæp hundrað ár, að
ljúka við verkið. Ég er alls ekki að
bera mig saman við Gaudi, við erum
ekki sambærilegir á nokkurn hátt,
fyrir utan það að við erum báðir
arkitektar. Gaudi hefur alltaf verið
stórkostlegur „poster boy“ fyrir
mig. Ég er bara íslenskur gæi!“
Sendur heim í krús
Jóhann verður ekki viðstaddur
frumsýningu myndarinnar í Reykja-
vík en hálfur annar áratugur er síð-
an hann kom heim síðast. „Ég verð á
endanum sendur heim í einhverri
krús, kannski kaffikrúsinni sem ég
er að horfa á hérna í eldhúsinu. Það
er ekki nema að peningamálin lagist
aðeins, þá hafa menn kannski efni á
því að senda skrokkinn heim.“
Kristín eiginkona hans er grafin á
Íslandi og við hlið hennar mun Jó-
hann hvíla. „Ég verð að hvíla í gröf-
inni hennar Lillu minnar. Það var
guðdómlegur hlutur að við hittumst.
Ég er þakklátur fyrir það á hverju
augnabliki að slíkur kvenmaður hafi
samþykkt að verða samferðarkona
mín. Það er mesti heiður sem ég hef
orðið fyrir á ævinni.“
Ómögulegt er að sleppa Jóhanni
Eyfells án þess að spyrja hann út í
manninn sem allt snýst um í Banda-
ríkjunum nú um stundir – Donald
Trump. Hann hlær við þegar það
nafn ber á góma. „Það skilur enginn
neitt í þessu lengur og fólk er hætt
að kannast við að hafa kosið hann.
Vafagemsarnir eru út um allt. Ef
Trump lendir ekki í heimsmæli-
kvarðastríði gæti hann þó rumskað
til. Ég er til dæmis alveg sammála
honum með fánann og þjóðsönginn.
Sjálfur tárast ég ennþá þegar ég sé
íslenska fánann og hefði í gamla
daga gengið í opinn dauðann fyrir
hann. Það að sitja bara á rassgatinu
og hlusta á þjóðsönginn er ekki nógu
gott. Þegar ég var að kenna og
strákarnir byrjuðu að kvarta og
kveina spurði ég þá á móti hvers
vegna þeir færu ekki bara til Aust-
ur-Þýskalands. Einu sinni var ég
tekinn í karphúsið út af þessu en það
er annað mál. Það sem ég hef alltaf
sagt um Bandaríkin er þetta: „Eit-
her love it or leave it!“ [Elskaðu það
eða farðu!]
Sama á við um lífið sjálft.“
Haltu kjafti og hlýddu!
Hann viðurkennir að hann sé að vissu
leyti hálfsúr út í Ísland. „Þeir eru allt-
of hægfara þarna heima og mér sýnist
„haltu kjafti, hlýddu og vertu góður“-
viðhorfið hafa síast inn í þjóðina. Það
er allt í lagi að heiðra föður sinn og
móður en „haltu kjafti, hlýddu og
vertu góður“ hefur aldrei virkað á mig.
Taka þarf þetta leiðinlega viðhorf úr
umferð. Það eru uppeldisskilaboð mín
til íslensku þjóðarinnar. “
Svo mörg voru þau orð. Samtalið
er á enda og Jóhann kveður mig með
þessum orðum:„Jæja, vinur, þú hlýt-
ur að geta soðið eitthvað saman úr
þessu? Og þakka þér fyrir að taka
mig alvarlega.“
Jóhann Eyfells myndhöggvari á
landareign sinni í Texas, þar vinnur
hann að list sinni.
’Gaudi hefur alltafverið stórkostlegur„poster boy“ fyrir mig. Éger bara íslenskur gæi!
Eitt verka Jóhanns í Texas.
Hann hugsar stórt og
framkvæmir stórt.
1.10. 2017 MORGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGUR 17
Frá
morgnifyrir allafjölskylduna í
þínu
hverfi t i l kvölds
Sími: 411 5000 • www.itr.is
Laugarnar í Reykjavík
NÆRING FYRIR LÍKAMA OG SÁL