Morgunblaðið - 12.12.2017, Blaðsíða 10

10 FRÉTTIRInnlent
MORGUNBLAÐIÐ ÞRIÐJUDAGUR 12. DESEMBER 2017
Við erum á facebook
Bæjarlind 6 | sími 554 7030
Túnikur
Kr. 7.990
Str. 40-56
Svart með gulli eða silfri
lágmúla 8 · sími 530 2800
Góð hugmynd,
magnaðurhljómurP2 H4
a1
a2
H5
a9
Guðmundur Magnússon
gudmundur@mbl.is
Sjötíu ár eru liðin frá einhverju
frækilegasta björgunarafreki Ís-
landssögunnar þegar 12 skipverjum
var bjargað úr enska togaranum
Dhoon við Látrabjarg, við hrikaleg-
ar aðstæður í miklu hafróti. Á annan
tug manna af bæjunum í nágrenninu
og frá Patreksfirði annaðist björg-
unina sem tók á þriðja sólarhring.
Staðþekking heimamanna og kunn-
átta þeirra í bjargsigi réð úrslitum
um að björgunin tókst. Í eftirfarandi
frásögn er stuðst við fyrri upprifj-
anir Morgunblaðsins á atburðinum.
Um hann var einnig gerð kvikmynd
og hann hefur orðið umfjöllunarefni í
nokkrum bókum.
Það var 5. desember 1947 sem
Dhoon lagði úr höfn frá Fleetwood á
Englandi og sigldi á Íslandsmið.
Skipverjar voru allir Fleetwood-
búar að skipstjóra og stýrimanni
undanskildum, en þeir voru frá Hull.
Viku seinna, föstudaginn 12. desem-
ber, strandaði Dhoon í myrkri og
kafaldsbyl við Látrabjarg. Skipverj-
ar lifðu allir strandið af, en voru fast-
ir nokkra tugi metra undan landi.
Þar tók við stórgrýtisurð og himin-
hátt ísi lagt bjarg. Þeir sáu litla von
um björgun.
Stuttu eftir strandið bárust bænd-
um að Látrum fréttir af slysinu. Þeir
fóru fyrst út á Látrabjarg og könn-
uðu aðstæður en hófu síðan að undir-
búa björgun. Á laugardagsmorgun
fóru tólf björgunarmenn á handvaði
niður á svonefnt Flaugarnef í bjarg-
inu. Fjórir þeirra héldu síðan áfram
og sigu alla leið niður í fjöru. Kom
sér nú vel reynsla heimamanna af
bjargferðum til eggja- og fuglatekju.
Sigmennirnir gengu síðan hálfan
kílómetra í stórgrýttri fjörunni und-
ir Látrabjargi þar til þeir voru
komnir að strandstaðnum þar sem
þeir komu auga á nokkra skipverj-
anna. Tólf voru þá enn lifandi af
áhöfninni en þrír höfðu látið lífið um
nóttina og morguninn. Frásagnir
eru óljósar af afdrifum þeirra, en svo
virðist sem skipstjóri og stýrimaður
hafi valið að dvelja í brúnni, þrátt
fyrir að þeir væru varaðir við því, og
einnig virðast þeir hafa verið ölvaðir.
Einnig fórst háseti sem fór í brúna í
leit að vistum.
Björgunarmennirnir skutu rak-
ettu með línu til skipsins og hittu í
annarri tilraun. Hver af öðrum voru
skipbrotsmennirnir dregnir í land og
gekk það slysalaust, þó nokkrir
þeirra blotnuðu á leiðinni.Tími gafst
til að senda einn björgunarmanna og
sjö skipverja upp á Flaugarnefið í
vaði áður en féll að og sigstaðurinn
lokaðist. Var það erfitt verk, því mik-
ill halli var á Flaugarnefinu og Eng-
lendingarnir voru óvanir sigmenn.
Fimm skipverjar og þrír björg-
unarmenn urðu að láta fyrirberast í
skjóli stórgrýtis niðri í fjörunni um
nóttina. Voru þeir í stöðugri hættu
vegna hruns úr bjarginu. Tveir
fengu grjót eða klaka í höfuðið svo að
sár hlaust af. Hinir skipbrotsmenn-
irnir sjö höfðust við á Flaugarnefinu
ásamt björgunarmönnum. Englend-
ingarnir lágu á klettasyllu rétt ofan
við nefið, sem var þó ekki breiðari en
svo að fætur þeirra stóðu fram af. Ís-
lendingarnir skiptust tveir og tveir á
að sitja á sylluni við hlið þeirra, því
meira var rýmið ekki. Aðrir sátu í
hallanum á Flaugarnefinu sjálfu.
Á sunnudagsmorgun voru Eng-
lendingarnir sjö dregnir upp á
bjargið. Voru þeir svo örþreyttir að
svo virtist sem þeir væru alveg líf-
lausir þegar þeir komu upp fyrir
brúnina. Þó jöfnuðu mennirnir sig
fljótlega eftir að þeir höfðu fengið
stutta hvíld og hressingu. Fljótlega
var farið af stað með sjömenningana
á hestum til bæja. Skömmu eftir að
mennirnir af Flaugarnefi höfðu verið
dregnir upp virtist sem nægilega
hefði fallið út til að hægt væri að
koma þeim sem eftir voru í fjörunni
upp. Það var erfitt verk og seinlegt
að koma mönnunum upp á Flaugar-
nefið og þaðan upp á bjarg en tókst
slysalaust. Þegar síðasti maður
komst upp var klukkan orðin sex síð-
degis og komið kolniðamyrkur. Ekki
þótti ráðlegt að fara með Bretana til
bæja um kvöldið og var því ákveðið
að tveir björgunarmenn yrðu eftir
hjá þeim í tjaldi fram á næsta dag.
Hinir fóru af stað gangandi. Voru
þeir örþreyttir eftir langar vökur og
erfiði. Ferðin var seinfarin, en allir
komust mennirnir þó heilu og
höldnu til bæja. Fljótlega lögðu
nokkrir þeirra þó af stað aftur með
vistir og hesta til mannanna í tjald-
inu á bjargbrúninni og voru þeir
komnir til þeirra snemma á sunnu-
dagsmorgun. Nokkru síðar lagði
hópurinn af stað til byggða og um
hádegi þennan dag voru allir björg-
unarmennirnir og skipbrotsmenn-
irnir komnir í húsaskjól.
Englendingarnir dvöldu í tvo daga
á Hvallátrum og í Breiðavík, sem er
þar skammt frá. Þaðan héldu þeir af
stað 18. desember til Patreksfjarðar
og nokkru síðar til Reykjavíkur með
togara. Þeir komust allir heim til
Fleetwood fyrir jól.
Tólf bjargað við hrikalegar
aðstæður í miklu hafróti
 Sjötíu ár liðin frá einhverju frækilegasta björgunarafreki Íslandssögunnar
Björgun Skipverjarnir á Dhoon sem lifðu af voru dregnir í land á línu sem skotið var út til togarans. Hér eru
aðstæður svipaðar en verið að bjarga skipverjum af öðrum enskum togara, Sargon, skammt frá ári seinna.
„Ég var nýorðinn tólf ára þegar þetta gerðist og man
þessa atburði afar vel,“ segir Hrafnkell Þórðarson, en
faðir hans, Þórður Jónsson, bóndi á Látrum, kallaði
björgunarmennina saman og stýrði björguninni 1947.
„Maður bar skynbragð á að þetta var mikil háskaferð að
fara í björgin í klaka og snjó, en sem betur fer skiluðu
sér allir heim. Ég man sérstaklega vel hve afi minn var
kvíðinn þegar hann vissi af sínum mönnum í bjarginu
við þessar hrikalegu aðstæður.“
Hrafnkell segir að svona björgun yrði ekki reynd í dag.
„Þessir bændur voru uppaldir á staðnum og þekktu
björgin og aðstæður allar eins og lófann á sér. Engir aðrir en svona þaul-
vanir menn hefðu getað leyst þetta verk af hendi. Í dag mundu menn ekki
ráðast í björgun við svona aðstæður nema með þyrlu, en þá er ekki víst
að hún gæti athafnað sig vegna veðurs.“
„Þetta yrði ekki reynt í dag“
GREYPTIST Í MINNI TÓLF ÁRA PILTS Á LÁTRUM
Hrafnkell
Þórðarson
Fjöldi tækja og
tóla til reksturs
skipa Hraðfrysti-
hússins - Gunn-
varar eyðilagðist
þegar húsnæði
skipaþjónustu
HG brann til
kaldra kola seint
á föstudagskvöld
og aðfaranótt
laugardags. „En
þetta truflar okkur ekki frekar.
Það leystist farsællega úr þessu
með samstarfi við aðra á Eyrinni,“
sagði Kristján G. Jóakimsson,
vinnslu- og markaðsstjóri HG, en
útgerðin hefur samið við Vélsmiðj-
una Þrym um að fá að nýta sér
húsakost hennar.
„Þeir eru hinum megin við göt-
una og eru mjög vel tækjum búnir.
Þetta á því ekki að hafa mikil áhrif.
Við erum komin með húsnæði og
aðgang að verkstæði, þannig að við
eigum að geta þjónustað skipin
okkar frá og með deginum í dag,“
segir Kristján.
Samkvæmt upplýsingum frá lög-
reglunni á Ísafirði eru upptök elds-
ins enn ókunn. Vettvangsrannsókn
lauk á laugardag og er nú farið yfir
gögn með það að markmiði að upp-
lýsa málið. sh@mbl.is
Þjónusta skipin í
samstarfi við aðra
Rústir Úr skipa-
þjónustu HG.