Morgunblaðið - 22.12.2017, Side 34

34 MENNING
MORGUNBLAÐIÐ FÖSTUDAGUR 22. DESEMBER 2017
Sími 555 2992 og 698 7999
Hátt hlutfall Omega 3 fitusýra
Gott fyrir:
• Maga- og þarmastarfsemi
• Hjarta og æðar
• Ónæmiskerfið
• Kolesterol
• Liðina
Læknar mæla með selaolíunni
Selaolían fæst í: Apótekum, Þín verslun Seljabraut, heilsuhúsum, Fjarðarkaupum, Fiskbúðinni Trönuhrauni, Hafrúnu og Melabúð
Óblönduð
– meiri virkni Selaolía
Ég heyrði fyrst um Selaolíuna í gegnum kunningja minn en
konan hans hafði lengi glímt við það sama og ég, - stirðleika
í öllum liðum og tilheyrandi verki. Reynsla hennar var það góð
að ég ákvað að prufa. Fyrstu tvo mánuðina fann ég litlar
breytingar, en eftir þrjá mánuði var ég farin að geta gengið
niður stiga á vinnustað mínum sem ég hafði ekki getað
áður. Ein góð „aukaverkun“ fylgdi í kjölfarið, ég var
með frekar þurra húð um allan líkamann, en eftir
að ég fór að nota Selaolíuna hvarf sá þurrkur og
húð mín varð silkimjúk. Ég hef nú notað
Selaolíuna í eitt og hálft ár og þakka henni
bætta líðan og heilsu.
Guðfinna Sigurgeirsdóttir.
„Eftir þrjá mánuði var ég farin að geta gengið niður stiga
á vinnustað mínum sem ég hafði ekki getað áður.“
Hér er birt brot úr umfjöllun Ólafs
Gíslasonar listfræðings um Arnar.
Ábyrgir fræðimenn hafa sagt mér
að völusteinarnir á Djúpalónssandi
eigi sér um 700 þúsund ára mót-
unarsögu. Allan þennan tíma hafa
þeir velkst um þarna í hafrótinu og
tekið á sig þessa fullkomnu mynd
hins svarta og slípaða basalts sem
myndar undirstöðu Snæfellsjökuls.
Þessi sköpunarsaga völusteinanna
hófst um 500 þúsund árum fyrir til-
komu homo sapiens á jörðinni og frá
þeim tíma liðu um 150 þúsund ár þar
til maðurinn fór að skilja eftir sig
mannvistar-
leifar sem bera
vott um að
hann hafði náð
að tileinka sér
táknræna hugs-
un með sér-
tekningu: til
dæmis með því
að búa til orð
eins og „völu-
steinn“, sem vísar ekki bara til tiltek-
ins steins, heldur til allra steina á
jörðinni sem hafa fengið að veltast í
hafrótinu árþúsundum saman til
þess að fá á sig þetta fullkomna
form. Form sem eftir ámóta tíma á
væntanlega eftir að verða að dufti.
Orðið völusteinn merkir ekki bara
fjörugrjótið á Djúpalónssandi, heldur
alla þessa milljarða völusteina á jörð-
inni sem fylla hafsbotninn, fjörurnar
og árfarvegi heimsins, án tillits til
þeirrar staðreyndar að enginn þeirra
er nákvæmlega eins.
Táknræn hugsun er það sem
greinir manninn frá öðrum lífverum
á jörðinni. Hún felur í sér upphugs-
aða mynd eða ímynd í hlutstæðu og
áþreifanlegu efni eða hljóði sem vísar
út fyrir sjálfa sig í annan veruleika
án þess að hann sé til staðar í sýni-
legri mynd. Táknmyndinni er ætlað
að sameina efnið og hugmynd þess í
einn veruleika sem allir skilja sama
skilningi. Í rauninni býr hún til tvo
heima: heim hlutanna og heim hug-
myndanna um hlutina. Alla tíð síðan
hefur maðurinn lifað í þessum tveim
aðskildu heimum. Tengsl þeirra hafa
alla tíð síðan verið helsta ráðgáta
mannsins.
Þessi óumdeilanlegi og sérstaki
hæfileiki mannsins birtist ekki bara í
hæfileikanum að búa til eitt orð sem
merkir alla völusteina heimsins,
heldur líka í áþreifanlegum tákn-
myndum, eins og því uppátæki að
rista í völusteininn merki þríhyrn-
ings og gefa honum þannig ávala
mynd af líkama móðurgyðjunnar og
skauti hennar: táknmynd hins eilífa
lífs sem er handan hinnar stað-
bundnu og tímabundnu viðkomu
okkar á leiksviði plánetunnar jörð –
móðurgyðjan sem getur af sér lífið í
örlæti sínu og tekur það aftur í enda-
lausri hringrás lífsins á jörðinni.
Hins eilífa lífs í ölduróti fjörunnar og
takti tímans.
Sumir segja að upphaf listasög-
unnar sé að finna í slíkum myndum,
þær elstu sem fundist hafa eru gerð-
ar fyrir um 35 þúsund árum síðan.
Mér datt þessi samlíking í hug
þegar ég var að hugleiða hvernig ég
ætti að skrifa fáein orð um vin minn
Arnar Herbertsson og myndlist
hans. Við tveir erum eins og völu-
steinar sem mættust í hafrótinu í
fjörusandi lífsins við Vatnsstíg í
Reykjavík fyrir hálfri öld. Sumir
telja það langan tíma, en þótt náin
samskipti okkar hafi varað tiltölulega
stutt í fjöruborðinu við Vatnsstíginn,
þá eru endurfundirnir óbrigðulir:
þarna kemur hann aftur, einn og
óbreyttur eins og ekkert hafi gerst,
og við þurfum ekki einu sinni orðin
til að skilja hvar við erum staddir.
Völusteinarnir sem hafa upplifað
taktinn í öldurótinu saman eru
óbrigðulir í formi sínu og form þeirra
föst í minningunni þannig að öll orð
verða óþörf.
Saga okkar fyrir fundinn í fjöru-
borðinu við Vatnsstíginn var, þrátt
fyrir 10 ára aldursmun og ólíkar
fjörur sem við höfðum sopið á upp-
vaxtarárunum, sambærileg: við vor-
um staddir í tíðaranda þeirra um-
skipta sem stundum eru kennd við
töluna 68 og markar lok 7. áratugar-
ins á öldinni sem leið. Þessi umskipti
þóttu róttæk og jafnvel byltingar-
kennd á meðan þau stóðu yfir, en
eftir því sem tíminn líður líkjast þau
æ meir hinu venjulega ölduróti í
fjöruborði lífsins. Það dregur þó ekki
úr mikilvægi þeirrar staðreyndar að
við vorum afsprengi þessa tíma og að
hann mótaði hugsun okkar og hug-
myndir að einhverju leyti í sama
taktinum, taktinum sem sameigin-
legur vinur okkar Kristján Guð-
mundsson átti eftir að opna augu
okkar fyrir og minna okkur á í eftir-
minnilegu verki sínu sem hann kall-
aði „Hraðar hægar“ og er frá árinu
1984, þar sem völusteinarnir koma
einnig við sögu: Tvær jafnstórar
hrúgur af grjóti, önnur úr kjafti
grjótmulningsvélarinnar, hin úr milj-
ón ára völuandarsmíð náttúrunnar.
Við félagarnir sem mættumst í fjöru-
borðinu við Vatnsstíginn á þessum
tíma fundum til samkenndar við
seinni hrúguna og höfðum þar með
öðlast óljósa tilfinningu fyrir tvennu í
lífinu: afstæði tímans og alls svokall-
aðs endanlegs sannleika um heiminn
annars vegar og mikilvægi taktsins í
tilverunni og ölduróti lífsins hins
vegar. Það er takturinn í ölduróti
fjöruborðsins sem er mótandi fyrir
völusteinana og hvernig þeir finna
samhljóminn hver í öðrum.
Ásdís Ólafsdóttir fjallar einnig um
Arnar og hér er birt brot úr kafla
þar sem hún fjallar meðal annars um
altaristöflur hans.
Önnur syrpa sem Arnar málaði
með olíu á tré eru ívið stærri verk.
Ramminn er rauðmálaður með
grænum tíglum að ofan og neðan og
á grænum grunni í miðju verksins er
tígull sem inniheldur fíngerða mynd í
sama draumkennda stíl og kubbarn-
ir. Arnar sýndi þessi verk á sérsýn-
ingu sinni í Hafnarborg árið 1999.
Þar voru einnig altaristöflur, en Arn-
ar málaði margar slíkar ýmist á lá-
rétta eða lóðrétta tréfleka. Þær eiga
það allar sammerkt að hafa eins kon-
ar hvelfingu með turnum sitt hvorum
megin í efri helmingi verksins, sem
tákn fyrir heilagt hús. Þar undir er
ýmist síðasta kvöldmáltíðin eða
meira abstrakt tákn og mynstur. Þrí-
hyrningsformið er algengt og skar-
ast stundum þríhyrningar sem vísa
upp og niður, líkt og margar víddir
eða heimar skarist. Sumar töflur eru
vísvitandi málaðar í næfum stíl, sem
tilvísun í gömlu, íslensku altaristöfl-
urnar.
Myndir Arnars á tré minna um
margt á íkona, í stærð, formfastri
myndbyggingu, svo og fínlegum og
nákvæmum vinnubrögðum. Arnar
hafði um tíma að atvinnu að mála
gamlar byggingar, þ.á m. kirkjur, og
var meistari í að mála á panel og
aðra viðarhluta. Verk hans á tré hafa
algera sérstöðu í íslenskri listasögu,
þau eru íkonar hans eigin heims þar
sem kristileg arfleifð mætir dul-
spekilegum og heimspekilegum hug-
leiðingum.
Síldarnostalgía
Um 1990 hóf Arnar að mála nýja
syrpu tengda Siglufirði, en hún varð-
ar svokallaðar „síldarmyndir“. Þær
eru snöggtum glaðlegri en fyrri
landslagsmyndir og gulir og bláir lit-
ir áberandi. Oft eru síldarkonur þar í
forgrunni en bak við þær sjást skips-
möstur, verksmiðjureykur og fjöll. Í
fyrstu verkunum eru konurnar frem-
ur natúralískar, en fljótlega verður
myndbyggingin hálf kúbísk, þ.e. að
myndhlutar leysast upp í geómetrísk
form og mynstur. Glitrandi hafflötur-
inn er málaður í impressjónískum
stíl, með litlum málningardoppum í
anda franska málarans Georges
Seurat (1859-1891). Oft koma fyrir
stafir eða númer með stensilskrift,
líkt og þau sem voru þrykkt á síldar-
tunnurnar. Í verki frá 2002 eru síld-
arstúlkurnar eins og hálfgerð tákn
eða taflmenn í forgrunni, þær renna
saman við hafið og skipin, en í bak-
grunni rísa tignarleg þríhyrnd fjöll,
allt að því heilög að sjá. Arnar sýndi
nokkrar þessara mynda á samsýn-
ingum í Síldarminjasafninu á Siglu-
firði árin 2004 og 2008.
„Síldarmyndirnar“ frá 1990-2003
eru sérkafli í ferli Arnars og tengjast
nánast ekkert listrænni sköpun hans
á sama tíma. Árið 2009 málaði hann
þó verk sem eru í sama anda og það
sem hann var að gera, nema að við-
fangsefnið var siglfirskt atvinnulíf.
Það sem virðast vera óhlutbundin,
geómetrísk form við fyrstu sýn, mál-
uð með grunnlitunum rauðu, bláu og
grænu, reynast við nánari athugun
vera vélarhlutar, skorsteinar, verka-
menn, síldarkonur og skipsmöstur
færð í mekanískan stíl. Letur eins og
SR 46 og SRN vísar til verksmiðja
sem voru virkar á síldarárunum.
Sumarið 2015 hélt Arnar einka-
sýningu í Alþýðuhúsinu á Siglufirði.
Sýningin bar yfirskriftina Ljós í aug-
um dagsins, eftir ljóðabók Einars
Braga (1921-2005) sem kom út árið
2000, en þeir voru vinir síðan á SÚM
árunum. Af átta verkum var ein lítil
fremur abstrakt síldarmynd, hin
verkin voru óhlutbundin eða nýjar
útgáfur síldarverkanna. Í tilefni
þessarar sýningar skrifuðu dætur
Arnars lítinn texta um sterk tengsl
hans við Siglufjörð. Hann endar á
þennan veg: „Eilíf óstöðvandi þrá til
fjarðarins, þessi djúpa nostalgía sem
á hann leitar stöðugt, þessi djúpa þrá
eftir glötuðum tíma. Brott fluttur, þá
er, eftir sem áður, staðurinn bæði í
vöku og draumi í honum alla tíð og
alltaf og hann leitar sífellt þangað
aftur og alltaf.“
Áþreifanlegar táknmyndir
Í nýrri bók um málarann Arnar Herbertsson fjalla listfræðingarnir Ásdís Ólafsdóttir, Ólafur Gíslason og Æsa Sigurjónsdóttir
um Arnar, en hann var á sínum tíma virkur í starfi SÚM og tók þátt í samsýningum þess hérlendis og erlendis. Hann dró sig í
hlé um tíma en hefur verið ötull á sínu sviði frá árinu 1990. Fjöldi mynda er í bókinni.
Ljósmynd/Ragnar Th. Sigurðsson
Út er komin bók sem fjallar um listamanninn Arnar Herbertsson.
Ein af altaristöflum Arnars.