Morgunblaðið - 12.01.2018, Blaðsíða 19

19
MORGUNBLAÐIÐ FÖSTUDAGUR 12. JANÚAR 2018
Djarfir og glaðir „Ég elska þig, stormur, sem geisar um grund / og gleðiþyt vekur í blaðsterkum lund,“ orti Hannes Hafstein um storminn sem „loftilla, dáðlausa lognmollu hrekur / og lífsanda
starfandi hvarvetna vekur“. Lúkas Logi sótti litla bróður sinn, Rökkva Stein, í Digranesskóla í Kópavogi í gær og þeir skemmtu sér við að reyna að takast á loft í storminum sem geisaði.
RAX
Bandaríski flotinn
hefur áform um að
kaupa 68 fjarstýrðar
flugvélar af gerðinni
MQ-4C Triton til
njósna, eftirlits og
könnunar á víð-
áttumiklum haf- og
strandsvæðum. Mann-
lausum vélunum má
halda úti í sólarhring í
hverri ferð í allt að 10
mílna hæð yfir haf-
svæði sem spannar allt að 2.000
sjómílum. Triton-vélarnar verða
notaðar til að fylgjast með her-
skipum og kafbátum um heim all-
an. Unnt er að samnýta ómönnuðu
vélarnar og P-8A Poseidon-
leitarvélarnar sem nú er flogið oft-
ar frá Keflavíkurflugvelli en áður
vegna vaxandi umsvifa rússneska
kafbátaflotans í nágrenni Íslands.
Óvíst er hver áhrif ómannaðra
loftfara, dróna, til eftirlits með um-
ferð skipa á úthöfunum eða kafbát-
um í undirdjúpunum verða á fram-
kvæmd sameiginlegra varna
NATO á Norður-Atlantshafi eða
hver verður heimavöllur þessara
véla.
Bretar hafa ákveðið að flug-
stöðin í Lossiemouth á Norð-
austur-Skotlandi verði heimastöð
P-8A Poseidon-vélanna sem þeir
hafa keypt. Fyrsta vélin verður af-
hent þeim á árinu 2020. Flugstöð-
inni verður breytt til að vélarnar
geti athafnað sig þar. Þá verður
fjölgað orrustuþotum af Typhoon-
gerð til loftrýmisgæslu.
Pamela Rawe, upplýsingafulltrúi
hjá bandaríska flotanum, sagði í
blaðinu Stars and
Stripes þriðjudaginn
9. janúar 2018 að
Bandaríkjamenn
hefðu engin áform um
að endurnýja fasta
viðveru herafla á Ís-
landi þótt í bandarísk-
um fjárlögum 2017 og
2018 væri 36 millj-
ónum dollara (3,7
milljörðum ísl. kr.)
ráðstafað til að bæta
aðstöðu á Keflavík-
urflugvelli fyrir P-8A
Poseidon-vélar.
Gervigreind á öllum sviðum
Gervigreind og önnur hátækni
setur æ meiri svip á ákvarðanir
sem teknar eru á öllum sviðum.
Vegna mikilla fjármuna til rann-
sókna og þróunar í þágu herafla
Bandaríkjanna er litið til þátta sem
snerta hann þegar spáð er í ítök
gervigreindar, ómönnuðu eftirlits-
vélarnar eru aðeins eitt dæmi.
Farheed Zakaria blaðamaður
heldur úti vikulegum sunnudags-
þætti á CNN-sjónvarpsstöðinni,
GPS. Hann ræddi 24. desember við
höfunda nýrrar bókar, Machine
Platform Crowd, Harnessing our
Digital Future, sem er um áhrif
tæknibreytinga og gervigreindar á
vinnumarkaðinn. Höfundarnir eru
Erik Brynjolfsson og Andrew
McAffee, vísindamenn við banda-
ríska MIT-háskólann.
Erik Brynjolfsson, annar stjórn-
enda verkefnis við MIT-háskólann
um stafræn viðskipti, er af íslensk-
um ættum, sonur Ara Brynjólfs-
sonar kjarneðlisfræðings, sem lést
árið 2013, og bandarískrar eigin-
konu hans. Föðursystir Eriks var
Áslaug Brynjólfsdóttir fræðslu-
stjóri sem andaðist nýlega.
Sjónvarpssamtalið sýnir að
bregðast verður markvisst við
nýrri kynslóð tölva á vinnumark-
aði. Fyrsta kynslóð þeirra var sögð
góð til einfaldra verka en hana
skorti dýpri hæfileika mannsins,
dómgreind, innsæi og allt slíkt. Nú
gangi tölvum vel að tileinka sér
hæfileika sem til þessa hafi aðeins
verið á mannlegu valdi. Áður þurfti
að skýra hvert nýtt skref fyrir tölv-
um. Nú er þetta ekki lengur þrösk-
uldur á leið til sjálfvirkni. Zakaria
spurði hvort vélarnar væru farnar
að kenna sjálfum sér.
Erik Brynjolfsson sagði að nú
væri þróunin á því stigi að vélinni
væru ekki gefin fyrirmæli um
hvert einstakt skref hennar heldur
fengi hún ábendingar: þetta geng-
ur, þetta gengur ekki; þetta er orð-
ið já, þetta er orðið nei; þetta er
mynd af ketti; krabbamein, ekki
krabbamein. Hún gæti lært fengi
hún nógu margar ábendingar.
Hann sagði að verkefni hyrfu
ekki vegna þessa heldur breyttist
hvernig þau væru leyst af hendi.
Þar mætti til dæmis nefna úrlausn
verkefna þar sem um endurtekn-
ingu eða samanburð á sýnum væri
að ræða á sviði meinafræði og
geislafræði. Athygli beindist einnig
að verkefnum á sviði lögfræði og
fjármálaráðgjafar.
Störf myndu ekki endilega
hverfa en viðfangsefnin yrðu önnur
og í því efni væru breytingarnar
mjög örar. Erik sagði að frekar
ætti að líta á verkefnin en fjölda
starfa. Breytingin hefði í för með
sér að inntak starfa breyttist. Ætti
þetta ekki síst við um störf sem
krefðust mannlegra samskipta, við
val á viðfangsefnum og því sem
mikilvægast væri að sinna hverju
sinni. MIT-mennirnir töldu til
dæmis að hlutverk millistjórnenda
kynni að aukast, verkefni þeirra
væri að hvetja fólk til dáða, sann-
færa, ræða málin og samhæfa.
Mikil áskorun
Hér er lausleg þýðing á orða-
skiptum í lok sjónvarpssamtalsins:
„Zakaria: Við stöndum frammi
fyrir þessum mikla vanda sem við
veltum öll núna fyrir okkur, það er
hvað eigi að gera við þann sem
ekki hefur háskólapróf. Þann sem
býr úti á landi í Pennsylvaníu og
Ohio og vann alltaf í stálbræðslu.
Eða kannski 50, 55 ára gamlan
flutningabílstjóra og svo koma
sjálfakandi flutningabílar. Hver er
þeirra framtíð í þessum heimi?
Brynjolfsson: Já, við skulum
hafa það alveg á hreinu að þetta
teljum við mestu áskorun fyrir
samfélag okkar á komandi áratug.
Við ættum ekki að láta okkur þetta
í léttu rúmi liggja. Tæknin þróast
hraðar núna en á liðnum áratug.
Við verðum þess vegna að kveða
mun fastar að orði í umræðunum
um að skilgreina ný störf.
Ýmislegt má gera. Við þurfum
að endurskapa menntun alveg frá
grunni. Við verðum einfaldlega að
stórefla frumkvöðlastarf, ekki
vegna þess að allir verði frum-
kvöðlar heldur vegna þess að þetta
eru þeir einstaklingar í samfélagi
okkar sem helga sig sköpun nýrra
starfa.
Zakaria: Gott og vel. Hvernig er
best fyrir fyrirtæki að laga sig að
gervigreind á þann veg að hún
skapi mönnum störf frekar en að
koma í stað þeirra?
Mcaffee: Þetta er ein helsta
heimavinnan í framsæknum fyrir-
tækjum; takist þeim ekki að skapa
hæfilegt jafnvægi milli hugar og
vélar verða þau undir í samkeppn-
inni við hina sem tekst þetta. Ég
nefni til dæmis sérstaklega að við
treystum um of á dómgreind
mannsins, innsæi mannsins. Þetta
segi ég ekki vegna þess að þetta
skipti ekki máli heldur af því að
tölvur sýna að þarna standa þær
sig einnig einstaklega vel. Ég held
að við ættum í sumum tilvikum að
snúa dæminu við, láta tölvurnar
taka forystu og láta mennina fylgj-
ast með þeim, þeir taki svo völdin
af tölvunum þegar þær gera eitt-
hvað heimskulegt.
Góðu fréttirnar eru að tölvur
gera allt annars konar mistök en
menn. Finnum við skynsamlega
leið til samhæfingar milli manna og
véla getum við jafnað út mistök
hvert annars í staðinn fyrir að
margfalda þau.“
Þessar breytingar gerast fyrir
framan augu okkar án þess að við
tökum eftir þeim ef við viljum sitja
föst í gamla farinu. Við deilum um
eitthvað sem breytist jafnharðan í
fortíð í stað þess að fylgja frum-
kvöðlunum, brautryðjendunum.
Tími þeirra er nú.
Eftir Björn
Bjarnason » Gervigreind og önn-
ur hátækni setur æ
meiri svip á ákvarðanir
sem teknar eru á öllum
sviðum.
Björn
Bjarnason
Höfundur er fv. ráðherra.
Gervigreind kallar á fleiri frumkvöðla