Morgunblaðið - Sunnudagur - 07.01.2018, Blaðsíða 36

Morgunblaðið - Sunnudagur - 07.01.2018, Blaðsíða 36
36 MORGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGUR 7.1. 2018 Í sland hljóp á sig þegar að það elti nokkur önnur ríki við að setja ofan í við Bandaríkin vegna ákvörðunar þeirra um að takmarka heimildir fólks frá uppnámslöndum til að sækja þau heim. Fyrra mál Fullyrt var, einkum af fréttaskýr- endum, að bandarískir dómstólar teldu athæfið ólögmætt enda rasískt í eðli sínu. Rasistastimpill hófst á loft nær og fjær, eins og hann gerir af minna til- efni. Fullyrðingar um að ákvörðun for- seta Bandaríkjanna væri lögbrot áttu stoð í nokkrum úrskurðum dómenda á lægri dómstigum, þótt aðrir dómarar höfnuðu slíku. Hefðu fréttamenn gáð að sér hefðu þeir séð að þeir dómarar sem þarna höfðu sig í frammi áttu sér langa sögu. Ekki síst áfrýjunardóm- stóllinn The Ninth Circuit Court á vesturströndinni (og Hawaii) með að- setur í Kaliforníu. Sá dómstóll hefur þá endemis stöðu að yfir 83% af þeim mál- um sem berast frá honum er snúið við af Hæstarétti Bandaríkjanna! Því er stundum haldið fram að Hæstiréttur Bandaríkjanna sé nánast klofinn til helminga. Í langflestum mál- um skerast línur þó með öðrum hætti, þótt þessi greining sé rétt um tiltekna málaflokka. Meginlínan, sem um er rætt, er ekki stjórnmálalegs eðlis, þótt vinstrisinnuðu dómararnir halli sér á aðra hlið en hinir sem eru nær miðj- unni hinum megin. Ágreiningurinn snýst um það hvort Hæstarétti beri, við ákvörðun mála sem fyrir hann eru lögð, að ganga út frá texta gildandi stjórn- arskrár, að breyttu breytanda, eða hvort horfa megi á þróun þjóðlífsins og hverjar skuli vera eðlilegar og prakt- ískar stjórnskipunarlínur eins og kom- ið er. Þótt hvergi marki fyrir vísbend- ingu í stjórnarskrártextanum og einmitt þess vegna hafi dómendur heimild til að ákveða hver sé sann- gjörnust og best niðurstaða eins og komið sé. Stjórnarskráin sé „lifandi skjal“ og dómararnir hljóti því að hafa svigrúm fyrir skapandi túlkun. Slíkt orðagjálfur, segja hinir, aðeins vera ábreiðu yfir það að dómarar sem hafi stjórnmálaleg markmið, sem þeir hafi ekki komist áfram með á þeim vettvangi, vilji nú fá að setja lög frá bekkjum Hæstaréttar. Slík „lagasetn- ing“ sé miklu háskalegri en sú sem lýð- ræðislega kjörið þing og forseti gangi frá, því að lagasetningarhafar í Hæsta- rétti setji lögin og dæmi um gildi þeirra í einni og sömu gjörðinni. Þótt nýjar kosningar skipti um meiri- hluta í báðum þingdeildum og nýr for- seti yrði kosinn réðu þessir fulltrúar lýðræðisins ekki við eitt né neitt. Lengra komnir hér Enginn bandarískur dómari hefur þó enn gerst svo djarfur að halda því fram að dómarnir sjálfir eigi í raun einir og sjálfir að ráða því hverjir komi á eftir þeim sem dómarar og að það sé aðeins verkefni fulltrúa þjóðarinnar að skrifa upp á það sem að þeim sé rétt, (og bera á því ábyrgð), þótt þeir hafi fullkomna skömm á þeim málatilbúnaði öllum. Að þessi leyti er aumingjadómurinn algjör hjá þeim sem eiga að halda uppi merkinu um uppruna valdsins, sem sé hjá þjóðinni. Það fer vel á því að fast að 90 prósent þjóðarinnar hafa lítið eða ekkert álit á því sem Alþingi er að fást við. En þegar mál um ferðabann Trumps forseta kom fyrir Hæstarétt Banda- ríkjanna samþykkti rétturinn ágrein- ingslaust að forsetinn hefði verið í full- um rétti með því að takmarka ferðir frá nafngreindum löndum tímabundið, og engin rök fyrir að tengja málið við ras- isma. Fréttaskýrendur sem bullað höfðu mest um ólögin voru svo upp- teknir við næsta upphlaup að þeir máttu varla vera að því að segja frá dómi Hæstaréttar Bandaríkjanna. Það næsta síst betra Næsta mál var um það hneyksli að Bandaríkjaforseti hafði lofað því að flytja sendiráð ríkisins til Jerúsalem. Þessu hafði hann lofað ótt og títt í kosningabaráttu sinni. Sömu loforð höfðu raunar þrír fyrirrennarar hans gert og eini munurinn á loforðum þeirra var sá, hvort þetta yrði þeirra „fyrsta verk“ eða hvort af því yrði „mjög fljótlega“. Þessir þrír sátu í 24 ár í Hvíta húsinu. Öldungadeild banda- ríska þingsins hafði samþykkt með 97 atkvæðum af 100 að til Jerúsalem skyldi sendiráðið flutt. Þessi þingdeild er oftast sneidd í miðju af pólitískum réttrúnaði ólíkrar gerðar. En ekki í þessu máli. Þegar Trump hafði stigið fyrsta skref til að efna þetta kosningaloforð sitt á miðju fyrsta starfsári sínu töluðu stjórnmálamenn um allan heim eins og þeir hefðu allir einn og sama búktal- arann: Það væri óhugnanlegt hve Trump forseti væri óútreiknanlegur maður. Það var ekki hægt finna neitt slíkt að þeim Clinton, Bush og Obama sem hver á eftir öðrum marglofuðu að opna sendiráð sitt í Jerúsalem og flytja það frá Tel Aviv og sviku það allir. Þá atburðarás gátu allir reyndir stjórn- málamenn reiknað út í huganum. Það var að þeirra mati alveg dásam- lega fyrirsjáanlegt. Það má furðu vekja að skrítnasta nefnd í heimi, norska nóbelsnefndin um frið, skuli ekki hafa veitt þessum þremur forsetum auka friðarverðlaun fyrir það hve fyrirsjáan- legir þeir eru. Þegar Steingrímur, Svandís og Katr- ín höfðu öll lofað frá morgni til kvölds í kosningabaráttunni vorið 2009 þar til að kjörstöðum var lokað að flokkur þeirra myndi aldrei samþykkja að ganga í ESB, þá handsöluðu þau það samt, glottandi út í annað, strax næsta morgun. Enn er þetta afrek talið gild- andi heimsmet í því að vera óútreikn- anlegur og svikull. Sumir segja að Júd- as hafi jafnvel talið nærri sér höggvið þótt hann héldi sínu naumlega. 69 ár síðan Jerúsalem varð höfuðborg Trúa þau þrjú því virkilega að Trump, með alla sína galla, væri eitthvað betri forseti ef hann væri sömu gerðar og þau í slíkum efnum. Íslensk yfirvöld fordæmdu sína helstu vinaþjóð fyrir það að ætla sér sjálf að ráða því hvar sendiráð hennar yrði staðsett í Ísrael. Fullyrt var að Bandaríkin ætluðu með þessu að við- urkenna Jerúsalem sem höfuðborg Ísr- aels. Það er mikilvægt að ríki sem lítur á sig sem slíkt fái formlega viðurkenn- ingu annarra ríkja og æskilegt að stjórnmálasamband sé tekið upp við það. Ísraelsríki var stofnað árið 1948. Ríkisstjórn þess var fyrsta starfsárið í Tel Aviv en flutti árið eftir til Jerúsal- em. Fjölmargir íslenskir forystumenn hafa sótt Ísrael heim. Bréfritari hefur farið þangað þrívegis í eftirminnilegar heimsóknir. Hann fór víða um þetta söguþrungna, draumkennda land, en dvaldi þess á milli í Jerúsalem, þar á meðal á hinu fræga King David-hóteli. Fyrst fór hann sem borgarstjóri í boði Teddy Kolleks, borgarstjóra í Jerúsal- em, sem var borgarstjóri í 28 ár og naut reyndar vinsælda bæði gyðinga og annarra þeirra sem borgina byggja. Um hann var sagt, bæði í gamni og al- vöru, að annar eins byggingameistari borgar hefði ekki verið í Jerúsalem frá tíma Heródesar. Tvívegis fór bréfritari til Ísraels sem forsætisráðherra. Í opinberri heimsókn þar sótti hann forsætisráðherrann heim í skrifstofu hans í Jerúsalem. Þá heimsótti hann þingforsetann í Knes- set, þinghúsinu í Jerúsalem. Loks þáði hann boð um að koma og hitta forset- ann í embættisbústað hans í Jerúsal- em. Íslendingar báðu aldrei um samþykki umheimsins fyrir því að Reykjavík mætti vera höfuðborg landsins. Jón Sigurðsson forseti lagði grunninn að því að þannig tókst til og skal þó hlutar Ingólfs og Hallveigar í engu gleymt. Í ýmsum lögum og raunar stjórn- arskrá er tilgreint að tilteknar stofn- anir skuli vera í Reykjavík og þar með er höfuðborgarhlutverk hennar undir- strikað. Þegar sendiherrar erlendra ríkja í Gleymdi Trump að ræða við Rauðarárstíg um flutning sendiráðs? Reykjavíkurbréf05.01.18

x

Morgunblaðið - Sunnudagur

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Morgunblaðið - Sunnudagur
https://timarit.is/publication/1078

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.