Morgunblaðið - Sunnudagur - 04.02.2018, Side 30

30 MORGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGUR 4.2. 2018
Þ
rír lýðræðislega kjörnir fulltrúar á
héraðsþingi Katalóníu sitja í fangelsi
í Madríd, höfuðborg sambandsrík-
isins. Þeir voru kallaðir fyrir dóm að
kröfu ríkisstjórnar Spánar. Þeir
svöruðu auðmjúkir kallinu og óraði
ekki fyrir hvernig þeirra réttlæti þar virkaði. Geta nú
tekið undir með Jóni Hreggviðssyni: Vont er þeirra
ránglæti, verra þeirra réttlæti.
Glittir enn í generalinn?
Hæstiréttur Spánar var ekki að tvínóna og setti
stjórnmálamennina þrjá í ótímabundið varðhald þar
sem þeir eru enn. Hæsta stig dómsvaldsins á Spáni
hóf þessa atburðarás svo hinir frelsissviptu menn
hafa ekki neitt að leita innanlands. Engin áfrýjunar-
leið til.
Íslendingar þekkja lýðræðisríkið Spán að góðu einu
og horfa því á þetta harmi slegnir.
Þess utan er Spánn í ESB, og sumir á Íslandi telja
að þar sé að finna upphaf og endi á lýðræðislegu ör-
yggi fólks. En bersýnilegt er af þessu máli að það er
óskhyggjan ein.
Það sem þarna gerðist á ekki að geta gerst í alvöru-
lýðræðisríkjum gagnvart mönnum sem eingöngu töl-
uðu fyrir breytingum og studdu það að leita mætti
eftir afstöðu til þeirra hugmynda. Þess vegna var
þjóðin beðin um álit sem aðeins verður af öryggi lesið
út úr kjörseðlum. Allur aðdragandinn hafði farið frið-
samlega fram. En þá brast á ófriður. Sá kom akandi í
fjölda langferðabíla frá Madríd.
Kjósendur höfðu vissulega heyrt að forsætisráð-
herra Spánar vildi alls ekki að þeir kysu um sjálf-
stæði. En þeir töldu sér óhætt að hlýða kalli leiðtoga
heimamanna og fóru á kjörstað. Enginn átti sér ills
von. En áður en nokkurn varði var gerð árás úr
óvæntri átt. Fólkið var barið með kylfum, og konur,
ungar sem eldri, voru dregnar á hárinu niður tröppur
kjörstaðanna. Þetta náðist allt á filmur og var sýnt
um allan heim. Utanríkisráðherra Spánar mætti í
sjónvarp og sagði að enginn hefði verið beittur harð-
ræði. Allar myndirnar væru sviðsetningar stjórn-
valda í Barselóna. Bræðraþjóðirnar í Brussel sátu og
þögðu. En eftir nokkra daga var hneykslisaldan orðin
óviðráðanleg og þeim ekki lengur sætt.
Þeir gáfu stjórninni í Madríd fyrirmæli um að
viðurkenna barsmíðarnar, segja þær mistök og biðj-
ast afsökunar. Ella neyddust ESB-ríkin til að for-
dæma allt heila bixið. Á augabragði átu stjórnvöldin
allt ofan í sig. En afsökunarbeiðnin frá Madríd var
innihaldslaus og henni fylgdi engin iðrun. Þeir sem
höfðu efnt til atkvæðagreiðslunnar voru sagðir land-
ráðamenn og kallaðir í yfirheyrslu í Madríd. Um leið
og þangað kom voru þeir hnepptir í varðhald. Hér
voru ekki á ferðinni hryðjuverkamenn sem varð að
halda af öryggisástæðum á meðan undirréttur fjallaði
um mál þeirra. Menn sem almenningi stafaði hætta
af. Fram að þessu voru það eingöngu 800 herlög-
reglumenn frá stjórninni í Madríd sem með stórkost-
legri misbrúkun valds síns höfðu stefnt lífi og heilsu
fólks í voða.
Það má rétt ímynda sér hve venjulegum borgurum
var brugðið sem ætluðu sér ekki annað en að greiða
atkvæði. Þetta fólk hafði ekki ráðist á þinghúsið sitt
og stofnað öryggi fólks í hættu eins og gerðist hér á
landi og enginn hefur verið dreginn til ábyrgðar fyrir.
Það mætti á kjörstað óvopnað öðru en skilríkjum sín-
um og óviðbúið svívirðilegum árásum ættuðum frá
höfuðborg Spánar.
Næsta skref
Í framhaldinu af þessu tilefnislausa ofbeldi leysti
ríkisstjórn Spánar upp þingið í Katalóníu. Forsætis-
ráðherrann boðaði nýjar kosningar þar og sá ekkert
athugavert við það að hafa helstu leiðtoga sjálf-
stæðishreyfingarinnar í varðhaldi eða eftirlýsta á
flótta erlendis í aðdraganda þeirra kosninga.
En forsætisráðherranum varð ekki að ósk sinni. Í
hinum nýju kosningum fengu sjálfstæðissinnar rúm-
lega 47 prósent atkvæðanna og hreinan þingmeiri-
hluta í Katalóníu.
En um Rajoy forsætisráðherra mátti segja að hann
„skeit í skóna í Barselóna,“ eins og óprúttnir ungling-
ar höfðu á orði í ofanverðum Hlíðunum fyrir all-
mörgum árum.
Hann tilkynnti reiður, eða öllu heldur hótaði því að
framlengja beina stjórnun Katalóníu frá Madríd ef
þingið þar vogaði sér að endurkjósa Carles Puigde-
mont sem forseta og sá myndi leitast við að stjórna
héraðinu úr útlegð sinni eða á flótta.
Auðvitað er rík hefð fyrir því í Evrópusambandinu
að láta kjósa aftur og aftur þangað til „lýðurinn“ skil-
ur til hvers er ætlast og „kýs rétt“. Hinn ákafi ESB-
sinni, Tony Blair, krefst þess nú ítrekað opinberlega
að kosið verði aftur um Brexit, þar sem niðurstaðan
hafi verið röng.
Spánski forsætisráðherrann sagði á fundi með
flokksbræðrum sínum að ætlun sjálfstæðissinna væri
„fáránleg“. Þeir stefndu að því að leyfa „flóttamanni
undan lögreglu“ að taka kjöri í beinni útsendingu úr
útlegðinni og veita einhverjum þingmanni í salnum
umboð til að flytja þar ræðu fyrir sína hönd og til-
kynna að hann samþykkti að axla þá ábyrgð sem
þingið legði honum á herðar.
Góðkunningi Íslendinga
Flokksbræður Puigdemont, fangelsaðir af sjálfum
Hæstarétti Spánar, að kröfu spænska forsætisráð-
herrans, og haldið í fangelsi mánuðum saman án þess
að geta komið sinni málsvörn að, ætla nú í vonleysi
sínu að leita til Mannréttindanefndar Sameinuðu
þjóðanna. Það er sama nefndin og húmoristar frá Ís-
landi fóru með kvótakerfið til þegar sérlegur útsend-
ari mannréttindajöfursins Muammar Gaddafis var
þar í forsæti á sínum tíma.
Nú er Egyptaland með forsæti þar, sem er mörg-
um sinnum skárra en þá var, en það land kallar þó
ekki allt ömmu sína í mannréttindamálum.
En „bræðralöndin“ í ESB, sem sum eiga fulltrúa í
nefndinni, eru ekki líkleg til að leggjast þar gegn aug-
ljósum og alvarlegum mannréttindabrotum þegar
hagsmunir eins af stórríkjum sambandsins eiga í
hlut. Það, að fangelsa menn af slíku tilefni og með
þessum hætti, þykir sjálfsagt ekki eins alvarlegur
glæpur hjá þessari furðunefnd og íslenska kvóta-
kerfið. Sum ESB-ríkjanna hafa hagsmuni af sama
toga og Spánn í þessum efnum.
Það vekur eftirtekt hvernig sjálfskipaður hópur
réttlætisins í öllum málum, hér á landi og jafnvel víð-
ar, setur kíkinn á blinda augað og lepp fyrir hitt þeg-
ar hann horfir til Katalóníu og það þegar engu er lík-
ara en að þunna slæðu af vofu Francos beri fyrir á
bláhimnum Íberíuskagans. Hvernig stendur á því?
Er það hin óbilandi auðmýkt gagnvart ESB-valdinu?
Um dómstóla hér
Á sama tíma fara fram furðuumræður um dómsmál á
Íslandi, með hrópum og köllum, og þar reynt að færa
dómsmálaráðherrann í stól sakbornings. Jafnvel einn
samráðherra hans tautaði í barm sér að erfitt væri
fyrir ráðherrann að „vera með dóm Hæstaréttar á
bakinu“. Þetta er þó eins og hver önnur endemis vit-
leysa. Önnur og algjörlega ófyrirséð túlkun réttarins
um málsmeðferð breytir engu um stöðu ráðherrans.
Hæstiréttur Íslands hefur setið undir töluverðri
Réttlæti eða látalæti
með grundvallarþátt
þjóðlífsins
’
Þingið samþykkti hvern og einn ein-
asta landsréttardómara, eftir tillögu
dómsmálaráðherrans, sem studdist að
langmestu leyti við reiknistokkinn svo
vafasamur og hann augljóslega er. Ráð-
herrann gerði smávægilegar breytingar
þegar forystumenn flokka á þingi gerðu
honum ljóst að afurð reiknistokksins yrði
aldrei samþykkt óbreytt. Það er óþægilegt
að Hæstiréttur skuli ekki hafa haldið
höfði þegar málið kom til hans kasta.
Reykjavíkurbréf02.02.18