Morgunblaðið - 12.03.2018, Blaðsíða 17

17
MORGUNBLAÐIÐ MÁNUDAGUR 12. MARS 2018
Hjólabretti Ungmenni úr félagsmiðstöðinni Fókus í Grafarholti bregða á leik á brettasvæðinu í Laugardalnum.
Hanna
Eitt af áherslu-
atriðum mínum í fjár-
lögum ársins 2018
var að styrkja úr-
skurðarnefnd um-
hverfis- og auðlinda-
mála í þeim tilgangi
að vinna á uppsöfn-
uðum málum og
hraða þannig úr-
skurðum í kæru-
málum fyrir nefnd-
inni. Kæruaðilar geta
verið framkvæmdaaðilar, ein-
staklingar eða umhverfisvernd-
arsamtök. Enginn þessara aðila
hefur hag af löngum málsmeðferð-
artíma.
Nokkrar ástæður eru fyrir því
hversu langan tíma hefur tekið að
úrskurða í kærumálum. Í upphafi
þegar úrskurðarnefndin var sett á
laggirnar var hún undirmönnuð,
kærumálum hefur fjölgað og ein-
stök mál og málaflokkar eru tölu-
vert þyngri en áður.
Lögbundinn úrskurðartími
nefndarinnar er þrír mánuðir en
sex mánuðir í umfangsmiklum
málum. Slíkum málum hefur fjölg-
að á undanförnum árum. Á árinu
2017 bættist eilítið við málahal-
ann, en á sama tíma styttist af-
greiðslutími fyrir nefndinni lít-
illega. Meðalafgreiðslutími var um
níu mánuðir. Flest kærumál tengj-
ast skipulags- og byggingar-
málum, en leyfisveitingar sem
byggjast á mati á umhverfisáhrif-
um hafa verið 10-20% mála. Hin
síðarnefndu eru oft umfangsmikil
og flókin.
Ég bind vonir við að þær auknu
fjárheimildir sem Alþingi tryggði
úrskurðarnefndinni
muni á næstu árum
leiða til skemmri
málsmeðferðartíma
fyrir nefndinni, en
ljóst er að nokkurn
tíma tekur að ná því
markmiði. Mikilvægt
er að fylgjast grannt
með þróun þessara
mála.
Að mínu mati er þó
ekki nóg að tryggja að
málsmeðferðartími
kærumála sé innan
marka hins lögbundna úrskurð-
artíma. Það þarf líka að auka sátt
um bæði umhverfis- og nátt-
úruvernd og um ýmsar fram-
kvæmdir. Ég tel að í mörgum til-
vikum megi ná niðurstöðu sem er
viðunandi fyrir flesta, þó svo að
stundum séu framkvæmdir það
stórar að grundvallarágreiningur
stendur um hvort ráðast eigi í þær
eður ei. Aðkoma almennings og
umhverfisverndarsamtaka fyrr í
ferli ákvarðanatöku gæti skilað
okkur meiri sátt og þar með færri
kærumálum. Verkefnið fram und-
an er því ekki síður að finna leiðir
til þess að svo megi verða.
Eftir Guðmund
Inga Guðbrandsson
»Ég bind vonir við að
þær auknu fjárheim-
ildir sem Alþingi
tryggði úrskurðar-
nefndinni muni á næstu
árum leiða til skemmri
málsmeðferðartíma
Guðmundur Ingi
Guðbrandsson
Höfundur er umhverfis- og auðlinda-
ráðherra.
Aukið fjármagn til
úrskurðarnefndar
Á síðasta ári gerði
ég mér ferð á pallana
í ráðhúsinu til að mót-
mæla fyrirhuguðum
framkvæmdum á svo-
kölluðum Bykoreit
sem mér fannst ógna
öryggi mínu í Vest-
urbænum eftir búsetu
hér í tæp 30 ár.
Fyrirmynd mín var
mamma, sem ein-
hvern tíma æddi niður
í ráðhús og inn á skrifstofu Davíðs
Oddssonar, hellti sér yfir hann og
stoppaði þar með „skipulagið“, þ.e.
blokkarbyggingu eftir endilöngum
Drafnarstíg, þessum friðsæla
leynistíg sem heilt barnaheimili
stendur við og nokkur sögufræg
hús; Skáholt, Brekkholt og húsið
sem lék í Benjamín dúfu. Mömmu
tókst að stöðva byggingu blokk-
arinnar og ég ákvað því að vera
ekki minni manneskja og tjá mig
þar sem borgarstjórn væri að
finna, á pöllunum. Ég þóttist vita
að það væri bannað, að minnsta
kosti var hinum heimsfræga og
dáða listamanni Jónsa í Sigurrós
hent út af pöllunum með lög-
regluvaldi þegar hann mótmælti
Kárahnjúkavirkjun. En ég ætlaði
samt, og líka til að láta þessa
valdamenn vita hvað íbúar í þess-
ari borg væru að hugsa.
Hvernig fólki liði hér.
Ég var á Eyrarbakka um daginn
og þá uppgötvaði ég hvað borgin
er geld, borgin er að breytast í
vél. Á Eyrarbakka ríkti hin „villta
náttúra“ … skarfabryggjur, bréf-
dúfur, eldsmiðjur, furðulegir hlutir
alls staðar, fjárhús inni í byggðinni
og alls konar. Í Reykjavík ríkir
bara ein stefna.
Ég hef búið í húsinu mínu í tæp
30 ár. Fyrir framan
húsið stendur „byko-
skúrinn“. Einu sinni
var bátasmiður með
sjö árabáta og trillur í
skúrnum; að fá að
gægjast þangað inn
jafnaðist á við að sjá
Örkina hans Nóa í
smíðum. Töfrar …
Þessi bátasmíði
fékk ekki að standa
lengi, skúrinn var
fylltur af drasli. Nú
stendur pósthús við
hliðina á skúrnum en
fyrir þá sem ekki vita það eru
pósthús upphaf og endir allrar
rómantíkur.
Pósthúsið á að víkja síðast þegar
ég vissi.
Það var ekki heiglum hent að
komast út úr húsinu til að mót-
mæla, ég fylltist af minnimátt-
arkennd og raddirnar í höfðinu
byrjuðu: Þú átt eftir að skjálfa,
titra, og getur ekki komið orðum
að hugsunum þínum. Þú getur
ekki tjáð reiði. Þú ert klikkuð,
þetta er klikkun. Vertu bara
heima, já vertu bara heima, það er
langbest.
Og það rifjaðist upp fyrir mér
þegar ég sat í stólnum rúmlega
tvítug og gat ekki risið upp. Ein-
mitt. Ég sat í stól á Ísafirði í sama
herbergi og pabbi minn, sem virti
mig ekki viðlits, lét eins og ég
væri ekki í herberginu, beindi orð-
um sínum að öðrum í herberginu.
Og á meðan sat ég í stólnum og
hugsanirnar hringsnerust í höfðinu
á mér. „Hvað ef ég stend bara upp
og öskra á hann: Pabbi, sérðu mig
ekki, ég er hérna líka.“ En ég var
svo hrædd. Hrædd við að hann
færi að hlæja að mér. Að ég myndi
lamast og hrynja í gólfið.
Svona getur fortíðin stjórnað
mér.
Ég ætlaði að hringja í fjölmiðla
því auðvitað vissi ég að þetta var
sögulegur atburður. Alin upp á
dagblaði og af blaðamanni, en ég
þorði það ekki; „hvað ef ég væri í
maníu án þess að vita af því, það
væri ekki gott að það kæmi í sjón-
varpinu“.
Svo ég lagði bara af stað.
Eftir Sólvallagötunni.
Það var sól í mars.
Þá gekk kona í veg fyrir mig.
Hún var með stól á bakinu.
Ég ætlaði ekki að trúa eigin augum.
Goðsagan holdi klædd.
Yrði ég alltaf með stólinn á bakinu?
Stólinn sem ég gat ekki risið upp úr.
Kúgaður Íslendingur.
Kúguð kona, dóttir.
Jarðarbúi.
Og ekki nóg með það að þarna
gengi kona í veg fyrir mig með
stól á bakinu heldur stóð á stóln-
um stórum stöfum: REAL.
Þetta var semsagt ekki ímynd-
un.
Og heldur ekki ímyndun að
þessi stóll stjórnaði lífi mínu.
En ég komst niður í ráðhús og
hitti fyrstan þar Halldór Halldórs-
son, oddvita Sjálfstæðisflokksins.
Sagði honum ráðagerð mína og
mér yrði örugglega hent út ef ég
myndi kveðja mér hljóðs. „Ég kem
þá með þér ef það verður kallað á
lögregluna. Ég fylgi þér,“ sagði
Halldór. En fyrir þá sem ekki vita
það er Halldór einn af sárafáum
stjórnmálamönnum sem við eigum
hér á heimsmælikvarða. Hann einn
stóð á móti Kárahnjúkavirkjun á
sínum tíma, hann einn hugsaði
heildrænt og bauð umhverfis-
verndarsinnum að koma vestur á
Ísafjörð þar sem hann var bæjar-
stjóri og búa til samfélag þar. Ég
mun aldrei gleyma þessum degi,
ég hafði staðið í mótmælum allan
veturinn og nú var eins og hella
lyftist frá brjóstinu við að lesa
þessi orð Halldórs.
Og nú blésu orð hans mér hug-
rekki í brjóst; ég fór upp á pallana
og kom mér fyrir og hjartað byrj-
aði að slá. Samt var þetta ósköp
venjulegt fólk þarna í borg-
arstjórninni og sumir meira að
segja vinir eða kunningjar. Ég ein
á pöllunum.
Ég hlustaði á þau afgreiða tvö
mál. Svo stóð ég á fætur, reis upp,
studdi höndunum á handriðið og
sagði: Mig langaði að kveðja mér
hljóðs.
Það varð allt vitlaust.
Dagur borgarstjóri var í ræðu-
stól, hann leit ekki upp, hann virti
mig ekki viðlits, það var eins og ég
væri enginn. Hann beindi orðum
sínum annað, gerði ekki hlé á máli
sínu, skondraði ekki einu sinni
augunum upp á pallana. Og þá
hrópaði kona úr pallborðinu:
Hættu, þetta er bannað. Svo kom
hún hlaupandi upp og „body-
guard“ með henni. Ókei, svolítið
orðum aukið, en maðurinn sem átti
að henda mér út. Sjálfsagt starfs-
maður á planinu niðri. Ég hefði
getað hrópað eitthvað, eða haldið
áfram með ræðuna mína, reynt að
verja húsið mitt, hugmyndir mín-
ar, hugsjón um lóð handa krökk-
unum í Vesturbæjarskóla í staðinn
fyrir þessi hótel og blokkir. En
skólalóðin er ein sú minnsta sem
um getur. En þarna á þessu
augnabliki uppgötvaði ég að ég var
búin að fá nóg af ofbeldi í lífinu, ég
gat ekki hugsað mér að þessi mað-
ur snerti mig og að lenda í stimp-
ingum þarna.
Svo ég bakkaði, tók ákvörðun,
lengra næðu mótmælin ekki í bili,
rödd mín myndi alltaf hljóma í
húsinu, orðin: Mig langar að
kveðja mér hljóðs …
Svo ég þáði kaffið hjá húsverð-
inum.
Og á leiðinni heim varð hjartað
rórra þótt ég hugsaði svolítið um
hvort ég hefði tapað, hvort ég
hefði risið eða sest. En þegar ég
sá húsið mitt – það liggur stígur
að húsinu mínu – spratt þessi
hugsun ósjálfrátt upp eins og
njólagróður: já þetta hús var ör-
yggi og hafði veitt mér skjól og
börnunum mínum öll þessi ár og
það var ekki virðingu hússins sam-
boðið að lenda í útistöðum við fólk
sem vildi ekki hlusta á mig.
*
Það má svo bæta því við að ég
sel það ekki dýrar en ég keypti
það en heyrði að lóðin væri þegar
seld í annað sinn, manni sem hefur
keypt upp heilu hverfin hér í borg,
keypt af borginni, og hann hyggur
á „stórkostlegar framkvæmdir“
allt frá Loftkastalalóðinni að Byko-
reit. Ég bara vona að þetta sé ekki
rétt og Reykjavíkurborg beri gæfu
til að kaupa lóðina aftur undir
börnin í Vesturbænum, þeirra
leiki, þeirra hróp og köll. Því ann-
ars gæti farið svo að þessa vinstri-
meirihluta yrði helst minnst fyrir
það að endurreisa hér Pláss-
kóngaveldið þegar Alli ríki og Ein-
ar ríki áttu staðinn. En þá væri
allt farið að ganga aftur á bak.
Eftir Elísabetu
Jökulsdóttur »Ég mun aldrei
gleyma þessum
degi, ég hafði staðið í
mótmælum allan vet-
urinn og nú var eins og
hella lyftist frá brjóst-
inu við að lesa þessi orð
Halldórs.
Elísabet
Jökulsdóttir
Höfundur er skáld.
Saga af hugleysi … borgarbúa