Morgunblaðið - 24.03.2018, Qupperneq 11

FRÉTTIR 11Innlent
MORGUNBLAÐIÐ LAUGARDAGUR 24. MARS 2018
Lodge járnpanna, 26 cm
Verð 8.900 kr.
laugavegi 47 www.kokka.is kokka@kokka.is
Engjateigi 5 // 581 2141 // hjahrafnhildi.is
VERÐ
25.980
gisting.dk
499 20 40 (Íslenskur sími) 32 55 20 44 (Danskur sími)
Herbergi frá Dkk 300 Íbúðir frá Dkk 900
Kaupmannahöfn
Opið í dag kl. 11-16
Við erum á facebook
Bæjarlind 6 | sími 554 7030
Kr. 7.900 • Str. 44-56
Margir litir
Túnikur
Skoðið laxdal.is
Skipholti 29b • S. 551 4422
Vorjakkar í úrvali
Höskuldur Daði Magnússon
hdm@mbl.is
„Í fyrsta lagi er hægt að svara fyrir-
sögn greinarinnar afdráttarlaust
neitandi, matsmannakerfið er ekki
ógnun við réttaröryggi. Hins vegar
er hægt að taka undir ýmislegt í
greininni. Þetta kerfi er ekki full-
komið en það er ekki rotið eins og því
er lýst þarna,“ segir Ingibjörg Þor-
steinsdóttir, formaður Dómarafélags
Íslands.
Grein Ríkharðs Kristjánssonar,
verkfræðings og þrautreynds mats-
manns og meðdómara, í Morgun-
blaðinu á fimmtudag vakti nokkra at-
hygli. Þar segir hann að við meðferð
gallamála hafi dómkvaddir mats-
menn meira vald en áður, að dóm-
urinn leggi ekki faglegt mat á við-
fangsefnið en að matsmönnum sé í
raun falin úrlausn þess. Hins vegar
séu nær engar formlegar kröfur
gerðar til matsmanna. Kveðst höf-
undur hafa séð illa unnar matsgerðir
í gegnum tíðina sem sé bagalegt því
oft sé aleiga fólks undir. Þá gagn-
rýnir Ríkharður hvernig staðið er að
vali á matsmönnum.
Ingibjörg segir að tvö atriði í grein
Ríkharðs séu góðar ábendingar sem
margir séu sammála.
Annars vegar það að skipulag í
kringum dómkvaðningu matsmanna
mætti vera betra. Hins vegar að
menntun og þjálfun mætti vera
markvissari og skipulagðari.
„Varðandi skipulag á dómkvaðn-
ingu matsmanna þá skiptir máli að
dómari hafi aðgang að gagnagrunni
þar sem ítarlegar upplýsingar um
matsmenn liggja fyrir. Þetta hefur
vantað lengi og hefur gert okkur
erfiðara fyrir en ella að hafa yfirsýn.
Ég tengi þennan skort á gögnum við
það hvað stjórnsýsla dómstólanna
hefur verið veikburða svo árum
skiptir. Það hefur ekki verið mið-
lægt kerfi sem getur tekið að sér
svona verkefni. En núna erum við
komin með Dómstólasýsluna og ég
veit að það er verið að vinna að þess-
um málum.“
Hvað finnst þér um fullyrðingar í
greininni þess efnis að áður fyrr hafi
meðdómendur getað breytt niður-
stöðum matsmanna í endanlegum
dómi en að í dag sé oftast dæmt út frá
fyrirliggjandi matsgerð?
„Ég held að þetta sé byggt á röng-
um skilningi og fái ekki staðist. Mats-
gerð er eitt af þeim sönnunargögnum
sem aðilar geta aflað, með aðstoð
okkar. Önnur sönnunargögn hafa
auðvitað vægi líka. En þegar þú ert
kominn með matsgerð sem er faglega
unnin, og fylgt eftir með skýrslu
matsmanns fyrir dómi, þá ertu kom-
inn með sönnunargagn sem er erfitt
að hnekkja. Þá áttu kannski ekki
annan kost en að biðja um yfirmat ef
þú vilt hnekkja.
Þessi staðhæfing um að áður fyrr
hafi meðdómendur haft þau völd að
geta breytt mati, þetta er grundvallar-
misskilningur. Það eru matsmenn sem
búa til sönnunargögn. Dómarar búa
ekki til sönnunargögn, þeir leggja mat
á þau. Meðdómsmenn eiga að leggja
mat á hvort matsgerðin sé fullkomið
sönnunargagn í málum. Þeir taka ekki
að sér úrvinnslu á matinu. Þetta kerfi
þjónar réttaröryggi okkar ágætlega að
mínu mati.“
Sjálfsagt að skoða breytingar
Reimar Pétursson, formaður Lög-
mannafélags Íslands, segir þessa
gagnrýni ekki hafa verið tekna sér-
staklega fyrir á vettvangi félagsins
enn sem komið er.
„Mér sýnist að þarna sé lagt til að
gerðar verði samsvarandi breytingar á
matsmannakerfinu og gerðar voru
með sérfróða meðdómendur um síð-
ustu áramót. Áður fyrr var það þannig
að dómarar höfðu óheft val á sér-
fróðum meðdómendum, þó hægt hafi
verið að draga hæfni þeirra í efa. Það
kerfi þótti ekki heppilegt. Nú er kerfið
þannig að Dómstólasýslan tilnefnir
menn með sérfræðiþekkingu á opin-
beran lista til fimm ára í senn. Þegar
þörf er á sérfróðum meðdómsmanni er
gert ráð fyrir því að hann sé kvaddur
til úr þessum hópi. Ég myndi halda að
það væri sjálfsagt að fara yfir málið og
sjá hvort skynsamlegt gæti verið að
nota sama fyrirkomulag við tilnefn-
ingu matsmanna,“ segir Reimar.
„Það má auðvitað ekki gleyma því
að svona matsgerðir kosta peninga og
málsaðilar þurfa að borga fyrir þær.
Umræðan á undanförnum árum hefur
því gengið út á að reyna að draga úr
kröfunum við matsgerðir. Kröfurnar
mega ekki verða mönnum fjötur um
fót. Í þessu skyni voru sett lög 2015
sem heimiluðu það að dómkvaddir
matsmenn skiluðu aðeins niðurstöðu
sinni skriflega en flyttu rökstuðning
sinn munnlega fyrir dómi. Ég skil
gagnrýni Ríkharðs þannig að hann sé
ekki að leggja til að auka umfang
matsstarfanna eða kostnað við þau,
frekar að gerðar séu auknar kröfur
um hæfi sérfræðinganna sem kvaddir
eru til. Það er út af fyrir sig góðra
gjalda vert.“
Reimar segir síðan að ekki megi
gleyma að síðustu ár hafi ýmislegt ver-
ið gert í því skyni að bæta störf mats-
manna.
„Það hefur verið samstarf milli
Lögmannafélagsins, Dómstólaráðs
frá árinu 2015 og núna frá áramótum
Dómstólasýslunnar. Á grundvelli
þess er stefnt að útgáfu leiðbeininga
fyrir dómkvadda matsmenn á næst-
unni. Þá er verið að skipuleggja nám-
skeið fyrir matsmenn sem verður lík-
lega haldið nú í maí. En þrátt fyrir
þetta er sjálfsagt að skoða allar aðrar
tillögur sem snúa að því að bæta
þessa hluti.“
Bæta á skipulag og menntun
 Formaður Dómarafélagsins tekur undir sumt í gagnrýni á kerfi matsmanna í
gallamálum en segir annað byggt á misskilningi  Ýmsar breytingar síðustu ár
Morgunblaðið/Ófeigur
Héraðsdómur Skiptar skoðanir eru á hlutverki dómkvaddra matsmanna í
gallamálum. Því hefur verið haldið fram að matsmannakerfið sé „rotið“.
Ingibjörg
Þorsteinsdóttir
Reimar
Pétursson
Allt um sjávarútveg
Verðlagseftirlit ASÍ kannaði verð á
páskaeggjum og páskamat í mat-
vöruverslunum 20. mars síðastlið-
inn. Bónus var oftast með lægsta
verðið á páskaeggjum, í 28 tilfellum
af 32, en dýrustu eggin var oftast
að finna í Hagkaup eða í 19 af 32 til-
fellum. Lítill munur er í flestum til-
fellum á verði páskaeggja á milli
Krónunnar og Bónuss og munaði
oft einungis einni krónu á verðinu.
Mikill verðmunur reyndist vera á
kjöti. T.d. var allt að 127% verð-
munur á frosnum kjúklingabring-
um, 84% á frosnu lambalæri og 52%
verðmunur var á fersku lambafille.
Allt að 57% munur
á verði páskaeggja