Morgunblaðið - Sunnudagur - 18.03.2018, Blaðsíða 24

HEILSA Alþjóða hamingjudagurinn er í næstu viku, þriðjudaginn 20. mars. Haldiðverður upp á hann með málþingi um heimsmarkmið Sameinuðu þjóðanna
2030 og Heilsueflandi samfélag kl. 12.30-16.15 í Hátíðarsal Háskóla Íslands.
Alþjóða hamingjudagurinn
24 MORGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGUR 18.3. 2018
Hár blóðþrýstingur eða há-þrýstingur er eitthvað semmargir eru að kljást við en
það er margt hægt að gera til þess
að bregðast við ástandinu.
Notaðu tæknina
Þó nokkur öpp eru til sem geta hald-
ið utan um upplýsingar tengdar
heilsu hjarta- og æðakerfis. Til
dæmis má nefna Blood Pressure
Companion og Heart Habit. Það
allra nýjasta er síðan sérstakt hulst-
ur sem mælir blóðþrýsting með því
aðeins að nota einn fingur en greint
er frá þessu í nýjasta blaði Science
Translational Medicine.
Flestir nota samt hefðbundna
blóðþrýstingsmæla heima sem fara
utan um handlegg. Í þeim tilfellum
er nauðsynlegt að hvíla sig í fimm
mínútur fyrir mælingu og gæta þess
að 30 mínútur séu liðnar frá síðustu
máltíð, æfingu eða baði en nauðsyn-
legt er að fylgja öllum leiðbeiningum
nákvæmlega. Síðan er um að gera að
skrá niðurstöðunar, t.d. í ofangreind
öpp og fara með þær í næstu lækn-
isheimsókn.
Farðu að prjóna
Bresku samtökin Knit for Peace
gerðu rannsókn á áhrifum þess að
prjóna á heilsuna og segja að það
myndi spara breska heilbrigðiskerf-
inu mikið fé ef fólk færi almennt að
prjóna. Þau segja að það að prjóna
lækki blóðþrýsting, dragi úr þung-
verkunum því hann gæti þá viljað
breyta skammtinum eða skipta um
lyf. Á Heilsuvera.is er réttilega
minnt á að regluleg inntaka á blóð-
þrýstingslækkandi lyfjum geti kom-
ið í veg fyrir að þú fáir hjartaáfall
eða heilablóðfall og þar með bjargað
lífi.
Hreyfðu þig
Regluleg hreyfing, a.m.k. 30 mín-
útur flesta daga vikunnar, getur
lækkað blóðþrýstinginn um 4-9 mm
Hg, samkvæmt mayoclinic.org. Þar
segir að það sé mikilvægt að hreyf-
ingin sé regluleg því um leið og mað-
ur hættir að æfa getur blóðþrýsting-
urinn hækkað á ný. Ef einhver er
með hækkaðan blóðþrýsting en ekki
háþrýsting er mjög mikilvægt að
hreyfa sig til að forðast að ástandið
versni. Gott er að ganga, skokka,
hjóla, synda eða dansa. Styrktar-
þjálfun getur líka hjálpað til.
Æfingarnar geta líka verið gagn-
legar til að léttast en það er gott að
gera ef viðkomandi er í yfirvigt og
með háþrýsting.
Borðaðu hollan mat
Mataræði sem er ríkt af heilkornum,
grænmeti og fituminni mjólkur-
vörum getur lækkað blóðþrýsting-
inn um allt að 14 mm Hg en þetta
mataræði er kennt við DASH.
Grænt laufgrænmeti á borð við
klettasalat, spínat og grænkál, ber
og rauðrófur eru góður kostur. Ban-
anar, haframjöl, lax, hvítlaukur,
ólífuolía, fræ og jafnvel dökkt súkku-
laði eftir matinn er á meðal þess sem
rúmast innan mataræðisins.
Minnkaðu saltið
Það að draga jafnvel lítillega úr salt-
neyslu getur minnkað blóðþrýsting
um 2-8 mm Hg en Íslendingar neyta
meira af salti en mælt er með. Sam-
kvæmt ráðleggingum um mataræði
er mælt með að fullorðnir neyti ekki
meira en sem nemur 6 grömmum af
salti á dag.
Stór liður í því er að borða ekki
tilbúinn mat. Hversu mikið salt við
notum er vani og það tekur stuttan
tíma að venja sig á að borða minna
salt. Kryddjurtir af ýmsu tagi koma
þarna sterkar inn sem valkostur við
saltið til að gefa gott bragð.
Blóðþrýstingur er ávallt gefinn upp
sem tvær tölur, efri mörk og neðri
mörk, og einingin sem enn er notuð
er mm Hg (millimetrar kvikasilfurs).
GettyImages/iStockphoto
Baráttan
við blóð-
þrýstinginn
Blóðþrýstingsgildi
Heimild: Heilsuvera.is
Blóðþrýstingur Efra gildi Neðra gildi
Háþrýstingur 140 eða hærra 90 eða hærra
Hækkaður 120 til 139 80 til 89
Eðlilegur 119 eða lægra 79 eða lægra
Margir þjást af of háum blóðþrýstingi en það er
ýmislegt hægt að gera til að fylgjast með ástand-
inu og líka vonandi bæta það.
Inga Rún Sigurðardóttir ingarun@mbl.is
lyndi og seinki elliglöpum. Þau segja
prjónamennskuna jafnslakandi og
jóga. Prjón geti róað hjartsláttinn
um 11 slög á mínútu að meðaltali og
skapi almennt róandi ástand sem
dragi úr stresshormónum og lækki
þar með blóðþrýsting.
Stöðugt stressástand er stór þátt-
ur í of háum blóðþrýstingi. Þess
vegna er mikilvægt að læra að tak-
ast á við stressið, átta sig á því hvað
veldur því og hvernig er hægt að
minnka það eða útrýma því. Þeir
sem vilja ekki prjóna geta til dæmis
stundað jóga, gert öndunar- eða nú-
vitundaræfingar til að draga úr
stressinu.
Taktu lyf
Þeir sem eru komnir með háþrýst-
ing ættu að sjálfsögðu að taka þau
lyf reglulega sem læknir þeirra ávís-
ar þeim. Það er samt mikilvægt að
ræða við lækninn ef lyfin valda auka-
ÖFLUG LAUSN VIÐ HÁLSBÓLGU!
Bólgueyðandi og verkjastillandi
munnsogstafla við særindum í hálsi
Strefen 8,75 mg munnsogstöflur og Strefen Orange 8,75 mg Sukkerfri, munnsogstöflur. Innihalda flurbiprofen. Strefen er notað sem skammtímameðferð til að draga tímabundið úr særindum í hálsi hjá fullorðnum og börnum eldir en 12 ára. Sjúga skal eina munnsogstöflu rólega og láta leysast
upp í munni á 3-6 klst. fresti eftir þörfum, mest 5 töflur á sólahring. Ekki er ráðlagt að nota lyfið lengur en í 3 sólarhringa. Lesið vandlega upplýsingar á umbúðum og fylgiseðli fyrir notkun. Leitið til læknis eða lyfjafræðings sé þörf á frekari upplýsingum um áhættu og aukaverkanir.
Sjá nánari upplýsingar um lyfið á www.serlyfjaskra.is.
HUNANGS
OG SÍTRÓNU-
BRAGÐ
APPELSÍNU-
BRAGÐ
SYKURLAUST