Morgunblaðið - 27.04.2018, Blaðsíða 38

38 MENNING
MORGUNBLAÐIÐ FÖSTUDAGUR 27. APRÍL 2018
Silja Björk Huldudóttir
silja@mbl.is
„Flóra er komin á þann aldur að hún
er spyrja sig spurninga sem allir
spyrja sig á þessum tímapunkti í líf-
inu. Hver er tilgangurinn með lífinu?
Til hvers er ég hérna?“ segir Elva
Ósk Ólafsdóttir sem fer með hlut-
verk Flóru í leiksýningunni Svarta-
logni sem frumsýnd verður á Stóra
sviði Þjóðleikhússins í kvöld. Verkið
byggist á samnefndri skáldsögu
Kristínar Marju Baldursdóttur en
leikgerðina vann Melkorka Tekla
Ólafsdóttir. Leikstjóri er Hilmir
Snær Guðnason, Gretar Reynisson
hannar leikmynd, María Th. Ólafs-
dóttir búninga, Halldór Örn Óskars-
son lýsingu, Elvar Geir Sævarsson
og Aron Þór Arnarsson hljóðmynd,
en tónlistina sömdu Markéta Irglová
og Sturla Mio Þórisson. Leikarar
auk Elvu Óskar eru Edda Arnljóts-
dóttir, Ragnheiður Steindórsdóttir,
Snæfríður Ingvarsdóttir, Esther
Talía Casey, Hallgrímur Ólafsson,
Pálmi Gestsson, Baldur Trausti
Hreinsson, Birgitta Birgisdóttir og
Snorri Engilbertsson.
Þurfum varla að tala saman
Svartalogn hverfist um Flóru sem
er nýlega fráskilin og atvinnulaus
kona á sextugsaldri. Hún tekur að
sér að mála gamalt hús í þorpi á
Vestfjörðum. Mitt í öllu svartnætt-
inu kynnist Flóra konum sem eiga
eftir að hafa mikil áhrif á hana,
ástríðufulla tónskáldinu Petru,
gömlu kvenréttindakonunni Guð-
rúnu og tveimur ungum pólskum
verkakonum, Ewu og Joönnu. Tón-
listarástríðan leiðir þessar ólíku
konur saman á óvæntan hátt, en all-
ar hafa þær þurft að glíma við mikið
mótlæti í lífinu.
„Það er búið að berja úr Flóru
sjálfstraustið með endalausri höfn-
un. Þannig að hún er orðin frekar lít-
il í sér þegar verkið hefst, en eflist
og styrkist út af utanaðkomandi að-
stæðum sem verða til þess að hún
finnur tilgang og fer að trúa meira á
sjálfa sig og sér að hún getur verið
til einhvers nýt. Flóra er bara venju-
leg íslensk kona í krísu,“ segir Elva
og tekur fram að það sé oft mesta
áskorun leikara að leika venjulegar
manneskjur, „því það er enginn
venjulega venjuleg“.
Sem fyrr segir er leikstjóri upp-
færslunnar Hilmir, en þau Elva hafa
margoft leikið saman á sviði, m.a.
hjónin í Hjónabandsglæpum sem
Þjóðleikhúsið setti upp 2007 og í
Bastörðum sem Vesturport sýndi
2012. „Ég hef unnið mjög mikið með
Hilmi sem leikara, en þetta er í
fyrsta sinn sem hann leikstýrir mér.
Við þekkjumst orðið svo vel að við
þurfum varla að tala saman til að
skilja hvað hitt er að hugsa,“ segir
Elva og tekur fram að afskaplega
gott sé að vinna með Hilmi hvort
heldur sem samleikara eða leik-
stjóra. „Það sem hann hefur fram yf-
ir marga leikstjóra er að hann þekk-
ir leikarastarfið mjög vel af eigin
raun. Hann er því ekki að æsa sig yf-
ir hlutum sem hann veit að koma
ekki í dag en skila sér á morgun. Ég
elska leikstjóra sem búa yfir heil-
brigðri skynsemi, líkt og hann gerir,
og sýna aldrei af sér hroka. Það er
því dásamlegt að vinna með honum,
enda er hann mikill listamaður.“
Að mati Elvu er mikilvægt að
beina sjónum að reynsluheimi
kvenna og þeirra sem staddir eru á
jaðri samfélagsins, en Svartalogn
fjallar jöfnum höndum um stöðu
eldri kvenna á vinnumarkaði,
kvenna af erlendum uppruna og
listakonuna sem berst við að koma
sköpun sinni á framfæri. „Flóra er í
baráttuhug. Hún er búin að fá nóg af
því hvernig samfélagið ýtir konum
út í horn, m.a. með útlitskröfum. Það
hefur verið tabú að ræða afstöðu
samfélagsins til kvenna þegar þær
detta úr barneign, en um leið og þær
hætta að geta eignast börn þá er
eins og þær verði oft ósýnilegar.
Verkið gefur ólíkum jaðarsettum
hópum mikilvæga rödd og minnir
okkur á mikilvægi þess að hafa sam-
hygð og hjálpsemi að leiðarljósi.
Þetta er stór saga og því örugglega
flókið að draga saman alla þræði í
leikgerð, því allir í verkinu hafa sína
sögu að segja. En Melkorka hefur
náð að draga fram alla dramatík-
ina.“
Kristín Marja stagar í gatið
Talið berst að skorti á krefjandi
hlutverkum fyrir leikkonur á
miðjum aldri, en margir hafa bent á
að leikbókmenntirnar bjóði aðallega
upp á hlutverk fyrir ungar konur og
konur sem komnar eru á ellilífeyris-
aldur. „Við breytum ekki leikbók-
menntunum og því er þarna ákveðið
tómarúm, sem íslenskir höfundar
geta fyllt upp í og í raun má segja að
Kristín Marja sé að staga í gatið,“
segir Elva og bendir á að Svartalogn
sé fjórða verkið eftir Kristínu Marju
sem ratar á svið hérlendis. Borgar-
leikhúsið setti upp leikgerð á Máva-
hlátri 1998 og leikritið Ferjan rataði
á svið 2014 en það sama ár setti
Þjóðleikhúsið upp leikgerð á bók-
unum um Karitas, en svo skemmti-
lega vill til að Elva lék bæði í Ferj-
unni og Karitas. „Kristín Marja er
góður höfundur og unun að fá að
leika í verkum hennar.“
Spurð hvað sé framundan segir
Elva að hún muni í haust leika í leik-
ritinu Jeg hedder Bente eftir Rikke
Wölck sem frumsýnt var í Dan-
mörku 2014. „Sigrún Waage er drif-
krafturinn í þeirri uppfærslu, sem
sett verður upp í samstarfi við Þjóð-
leikhúsið,“ segir Elva sem leikur
ásamt Sigrúnu og Vigdísi Gunn-
arsdóttur, en Pálína Jónsdóttir leik-
stýrir. Verkið fjallar um fjórar vin-
konur þar sem ein þeirra greinist
með Alzheimer-sjúkdóminn.
„Flóra er í baráttuhug“
 Þjóðleikhúsið frumsýnir í kvöld Svartalogn eftir Kristínu Marju Baldursdóttur í leikstjórn Hilmis
Snæs Guðnasonar  Elva Ósk Ólafsdóttir fagnar fleiri góðum hlutverkum fyrir konur á leiksviði
Ljósmynd/Hörður Sveinsson
Horn „Hún er búin að fá nóg af því hvernig samfélagið ýtir konum út í horn,“ segir Elva Ósk Ólafsdóttir um Flóru.
52 áður óþekkt verk eftir danska
abstraktlistmálarann Asger Jorn
koma fyrir sjónir almennings í
fyrsta sinn á sýningu sem opnuð
hefur verið á Jorn-safninu í Silke-
borg og stendur fram í miðjan
ágústmánuð. Í fréttum danskra
fjölmiðla kemur fram að Jorn hafi
einhvern tímann á fjórða áratug
síðustu aldar bankað upp á hjá
bróður sínum, Vagn Ove Jorn, í
Silkeborg með ferðatösku fulla af
verkum sem hann bað bróðurinn
um að geyma fyrir sig. Ferðataskan
innihélt 52 dúkristur, sem Jorn
vann á tímabilinu frá 1934-39, en
flest verkin vann Jorn áður en hann
hélt til Parísar haustið 1936 þar
sem hann nam við málaraskóla
Fernands Léger.
Bróðirinn tók við töskunni og
kom henni fyrir niðri í kjallara þar
sem hún gleymdist í 70 ár og fannst
ekki fyrr en við andlát Vagns Ove
Jorn 2012 þegar farið var að rýma
húsið. Ættingjarnir ákváðu að af-
henda Jorn-safninu verkin, en safn-
ið hefur sýnt verk Jorn frá opnun
þess í Silkeborg 1965.
„Þessi 52 verk skapa nýja vídd í
skilningi okkar á vinnu Asgers
Jorn. Myndirnar sýna með ein-
stökum hætti samspil ungs lista-
manns við fjölskyldu sína, listina og
samfélagið sem hann er hluti af,“
segir Jacob Thage, safnstjóri Jorn-
safnsins, í fréttatilkynningu og
bendir á að safninu berist að jafnaði
eitt óþekkt verk eftir Jorn annað
hvert ár. Safnið á samtals 100 mál-
verk og 90 keramikverk eftir Jorn
ásamt fjölda teikninga og grafískra
verka. Meðal myndefnis eru póli-
tískar satírur og mynd af systur
Jorn, sem mun hafa rifið frum-
myndina í tætlur þar sem henni
fannst myndin ekkert lík sér. Aðrar
myndir voru hugsaðar fyrir ljóða-
safn sem Jorn hugðist gefa út en sá
aldrei dagsins ljós.
„Myndirnar bera þess merki að
vera skapaðar á umbrotatímum þar
sem allir voru neyddir til að taka
afstöðu,“ segir í tilkynningu.
52 verk eftir Jorn
gleymd í kjallara
Vinir Asger Jorn og Sigurjón Ólafs-
son ásamt yngsta syni Sigurjóns.
S i g n · Fo r n u b ú ð i r 1 2 · H a f n a r f i r ð i · s i g n @ s i g n . i s · S : 5 5 5 0 8 0 0
W W W. S I G N . I S