Morgunblaðið - Sunnudagur - 22.04.2018, Blaðsíða 34

LESBÓK Eldhús eftir máli, leikrit Völu Þórsdóttur eftir smásögum Svövu Jakobs-dóttur er leiklesið í Hannesarholti á morgun, sunnudag, kl. 16. Meðalleikara eru Björn Ingi Hilmarsson, Hanna María Karlsdóttir, Íris Tanja
Flygenring, Jakob S. Jónsson og Sigurður Karlsson.
Eldhús eftir máli leiklesið
34 MORGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGUR 22.4. 2018
Þegar ég varpaði þeirri spurn-ingu fram á Facebook fyrirum mánuði hvernig ég ætti
að halda upp á afmæli mitt skrifaði
Soffía Auður að tilvalið væri að
halda málþing, en það vill svo
skemmtilega til að mig hefur lengi
dreymt um svona málþing,“ segir
lífskúnstnerinn og skáldkonan
Elísabet Kristín Jökulsdóttir sem í
liðinni viku fagnaði sextugsafmæli
sínu og í tilefni tímamótanna er
blásið til málþings henni til heiðurs
í Gunnarshúsi á morgun, sunnudag,
milli kl. 15 og 17. „Soffía Auður
setti þetta allt í gang og á heið-
urinn af málþinginu. Ég er núna að
láta búa til litlar dýrlingastyttur af
henni til að selja í minjagripa-
búðinni minni,“ segir Elísabet og
vísar þar til Soffíu Auðar Birgis-
dóttur bókmenntafræðings sem
setja mun málþingið og jafnframt
flytja erindi um skáldskaparheim
Elísabetar. Aðrir fyrirlesarar eru
Hólmfríður M. Bjarnardóttir sem
rýnir í leikritið Ahhh… Ástin er að
halda jafnvægi. Nei fokk. Ástin er
að detta sem byggt er á textum
eftir Elísabetu og leikhópurinn
RaTaTam frumsýndi í Tjarnarbíói í
febrúar auk þess sem sýnt verður
brot úr verkinu; Hrund Ólafsdóttir
fjallar um skáldsöguna Laufey og
Bergljót Soffía Kristjánsdóttir og
Guðrún Steinþórsdóttir fjalla um
ljóðabókina Ástin er ein tauga-
hrúga. Enginn dans við Ufsaklett.
Elísabet segist hlakka til að eiga
samtal við bókmenntafræðingana.
„Eitt sinn fékk ég viðurkenningu
frá ritlistarhópi Kópavogs sem var
stór steinn sem á stóð að ég væri
alltaf á stefnumóti við lesendur.
Það vill enginn karlmaður koma á
deit með mér, en hins vegar er ég
alltaf á stefnumóti við lesendur og
bókmenntafræðinga, enda finnst
mér bókmenntafræði alveg svaka-
lega spennandi og safaríkt fag. Ég
er í reynd gátusmiður og þeir eru
að ráða gáturnar og þá sé ég aftur
nýjar gátur,“ segir Elísabet sem á
málþinginu mun einnig flytja eigin
ljóð í samspili við Borgar Magna-
son kontrabassaleikara.
„Borgar er svo fjölhæfur lista-
maður að hann getur gert allt.
Kontrabassinn er beintengdur við
eilífðina eins og ljóðin. Ég hugsa að
við flytjum ljóð úr Næturverðinum
sem fjalla um ástina, stríðið og
Kúrdistan. Skáldskapurinn og Kúr-
distan eru systkini. Það veit enginn
hvar Kúrdar eiga heima því þeir
eiga ekkert land. Skáldskapurinn á
heldur ekkert sérstakt land, hann á
bara heima þar sem við sjáum eitt-
hvað skáldlegt og göldrótt. Skáld-
skapurinn hefur því engin landa-
mæri,“ segir Elísabet og tekur
fram að hún hafi einnig verið að
safna saman orðum móður sinnar,
Jóhönnu Kristjónsdóttur, sem lést
fyrir tæpu ári.
Búa mætti til konfektkassa
„Ég flutti orðin á tónleikum á hátíð
hljómsveitarinnar Hatari í Iðnó um
daginn fyrir fullt af ungu fólki.
Þeim fannst stórkostlegt að heyra
orðin hennar mömmu, sem kom
mér ánægjulega á óvart. Maður
heldur alltaf að maður þurfi að
vera nakinn og allur út í blóði til að
gera gjörninga, en það er líka mjög
gott að geta gert orðagjörninga,“
segir Elísabet og upplýsir að meðal
þeirra orða og frasa sem móðir
hennar hafi notað mikið séu
„þvættingur, dægilegt, galið, óboð-
legt, til fyrirmyndar, pottþétt
manneskja, ekki að sökum að
spyrja, þegar þú mátt vera að,
bærilegt, dingla sér, nú dámar mér
og jabbadú“ en síðasta orðið notaði
Jóhanna að sögn Elísabetar til að
tjá sambland af undrun, gleði og
drama. „Vinnutitillinn á seinustu
bók minni var einmitt Jabbadú,
sem mér fannst fyndið þar sem
mamma var alltaf svo dramatísk þó
hún væri líka mjög kát, því í henni
var ávallt þessi tragíski tónn,“ seg-
ir Elísabet, sem á aðventunni sendi
frá sér ljóðabókina Dauðinn í veið-
arfæraskúrnum, sem JPV endur-
útgaf fyrir skemmstu.
Spurð hvort til standi að endur-
útgefa fleiri verk hennar eða gefa
út safnrit undir merkjum JPV seg-
ist Elísabet það óráðið. „Það hefur
ekkert verið rætt. Bækurnar mínar
eru allar svo sérstakar og hafa all-
ar sérstakan karakter. Þær eru
frekar stuttar, í litlu broti og
myndskreyttar og því veit ég ekki
hvort þær myndu lifa það að þeim
væri öllum skellt saman í eitt stórt
safnrit,“ segir Elísabet og bendir á
að bækur hennar sverji sig fremur
í ætt við Margrétar sögu, sem er
heillagripur ljósmæðra og fjallar
um konu sem sigrast á dreka. „Sú
bók, sem er kvennabók Íslendinga-
sagnanna, er bara lófastór. Hver og
ein bóka minna er einstakur gripur,
en það er örugglega einhver klár,
eins og Jón Óskar, sem gæti fundið
lausn á þessu og búið til einhvers
konar konfektkassa,“ segir Elísabet
og bendir á að samningurinn við
JPV nái sem standi aðeins til end-
urútgáfunnar á Dauðanum í veiðar-
færaskúrnum og nýrrar bókar sem
Elísabet er með í smíðum. „Mér
fannst gott að breyta aðeins til, en
samningur gefur mér færi á að ein-
beita mér meira að skrifunum sjálf-
um og er því skref til góðs,“ segir
Elísabet og bendir á að hún hafi
árum saman verið með tuttugu
manns í vinnu á vegum útgáfufyr-
irtækis síns sem nefnist Viti menn
og gefið hefur út megnið af þeim
24 bókum sem Elísabet hefur sent
frá sér gegnum tíðina.
Ég var eins og
hungraður úlfur
„Ég hélt lengi vel að ég væri ekki
nógu gott eða merkilegt skáld, en
þegar ég skoða höfundarverk mitt
sé ég að ég er í raun alltaf að fást
við þessi dýpstu rök. Ég hélt að ég
væri að skrifa um klofning í
mannssálinni sem er fullgilt yrkis-
efni, en í raun má segja að þetta sé
sama yrkisefni og barátta góðs og
ills þar sem maður veit ekki hvort
er gott og illt. Er gott að elska
mikið eða er gott að elska ekki
svona mikið?“ spyr Elísabet og rifj-
ar upp að þegar hún heimsótti Sýr-
land hafi heimafólk bent á að íbúar
Vesturlanda væru alltof uppteknir
af ástinni. „Fólk í stríði hefur ekki
efni á ást. Það dreymir aðeins um
frið og þykir friður merkilegri en
ást.“
Aðspurð segist Elísabet heilluð
af leikhúsinu. „Ég held að við get-
um lært mikið af leikhúsinu og lík-
amleikanum þar, því þetta er svo
stórkostlegur miðill,“ segir Elísabet
og tekur fram að það hafi komið
sér skemmtilega á óvart hversu vel
hafi til tekist í leiksýningunni
Ahhh… sem unnin var upp úr átta
bókum Elísabetar sem komu út á
tímabilinu 1989 til 2014.
„Þau nota oft sögur og ljóð í
heilu lagi af blaðsíðunum, sem mér
finnst magnað. Það þarf virkilega
fína leikstjórn og fína leikara til að
láta efnið lifna við á sviði. Mér
fannst skemmtilegt hvað ástin var
létt og galin í sýningunni,“ segir
Elísabet og viðurkennir að ástsýkin
hafi líka verið greinileg. „Ég hef
skrifað um ástar- og kynlífsfíkn af
eigin reynslu og sá hvað hún getur
lokað mann inni. Ástin sem afl opn-
ar okkur upp á gátt og tengir okk-
ur við aðra, en í ástarsýkinni lokar
hún og aftengir með þeim afleiðing-
um að við verðum hálfgeðveik þar
sem heimurinn fer að snúast um
okkur. Ég held það sé miklu betra
að búa til ást með einhverjum öðr-
um, ekki bara inni í höfðinu. Þegar
ég sá sýninguna fannst mér nötur-
legt að sjá hvað ég hafði verið upp-
tekin af ástarfíkn. Ég var eins og
hungraður úlfur – en það er
kannski allt í lagi. Við erum stöð-
ugt að segja við okkur sjálf að
ákveðin líðan og tilfinningar séu
ekki í lagi. Í raun er ekki hægt að
hætta að vera hungraður úlfur fyrr
en maður fær leyfi til að vera ein-
mitt það. Ástin er eins og lífið,
þetta er erfitt, fyndið, sárgrætilegt
og allt þar á milli,“ segir Elísabet
að lokum.
„Ég held það sé miklu betra að búa
til ást með einhverjum öðrum, ekki
bara inni í höfðinu,“ segir Elísabet.
Morgunblaðið/Hari
„Á stefnumóti við lesendur“
Í tilefni af sextugs-
afmæli skáldkonunnar
Elísabetar Kristínar
Jökulsdóttur er efnt til
málþings í Gunn-
arshúsi á morgun,
sunnudag, milli kl. 15
og 17. Elísabet segist
vera gátusmiður og
hlakkar til að heyra
hvernig bókmennta-
fræðingar leysi
gáturnar.
Silja Björk Huldudóttir silja@mbl.is
’Ég hélt lengi vel að égværi ekki nógu gotteða merkilegt skáld, enþegar ég skoða höfund-
arverk mitt sé ég að ég er
í raun alltaf að fást við
þessi dýpstu rök.