Morgunblaðið - 12.05.2018, Blaðsíða 29

29
MORGUNBLAÐIÐ LAUGARDAGUR 12. MAÍ 2018
Gullmolar Perlan og Hallgrímskirkja eru helstu kennileiti Reykjavíkur og hér vappa ferðamenn í skjóli kirkjunnar
sem kennd er við Hallgrím, en Perlan bíður átekta steinsnar frá. Gestir borgarinnar heimsækja oft báða staði.
Eggert
Á sjónum er fyrir-
komulag launa þannig
að áhöfnin fær hluta af
andvirði þess sem er
veitt og selt. Það fer svo
eftir því hvaða stöðu
menn gegna um borð
hversu mikið þeir fá.
Eðli máls samkvæmt
fær skipstjóri mest, en
hann fær tvo hluti, yf-
irvélstjóri fær einn og
hálfan hlut og hver háseti fær einn
hlut. Taka má raunverulegt dæmi
af togara sem var á karfaveiðum í
26 daga. Aflaverðmætið nam tæp-
um 124 milljónum króna. Skipstjór-
inn fékk í sinn hlut tæplega 2,5
milljónir króna og hásetinn um 1,25
milljónir króna. Næst
launahæsti maður
um borð í togaranum
var yfirvélstjóri.
Hlutur hans eftir túr-
inn nam um 1,86
milljónum króna. En
merkilegt má það
heita að kostnaður
útgerðarinnar vegna
hans var snöggtum
minni en þess sem
var á milli hans og
skipstjórans. Það var
erindreki Fiskistofu.
Kostnaður útgerðarinnar vegna
hans nam rúmlega 2,1 milljón
króna. Gjald fyrir eftirlitsmann um
borð í fiskiskipi hefur hækkað um
181% frá árinu 2015. Fyrir þann
tíma var gjaldið 29 þúsund krónur
á dag, en með breytingu á lögum
árið 2016 hækkaði það í rúmar 68
þúsund krónur og bundið launa-
vísitölu. Erindreki Fiskistofu kostar
því um þessar mundir 81.600 krón-
ur á dag. Sá er munurinn á háset-
anum og erindrekanum að hásetinn
leggur fram vinnu í þágu fyrirtæk-
isins, erindrekinn ekki. Samt kostar
opinberi starfsmaðurinn jafngildi
launa hátt í tveggja háseta.
Því hefur stundum verið haldið
fram að svo kallaður eftirlitsiðnaður
sé orðinn æði veigamikill kostnaður
í rekstri fyrirtækja. Ekki skal gert
lítið úr opinberu eftirliti, það er að
sjálfsögðu nauðsynlegt. En að einn
eftirlitsmaður kosti útgerðarfyr-
irtæki hátt í tvenn hásetalaun er
einfaldlega fáránleg staðreynd,
sama hvernig á málið er litið. Höf-
um annað í huga. Í upphaflegu
frumvarpi til laga um veiðigjald
sagði að gjaldinu væri meðal ann-
ars ætlað að mæta kostnaði vegna
eftirlitsmanna um borð. Miðað við
þær háu greiðslur sem sjávar-
útvegsfyrirtækjum er nú ætlað að
greiða fyrir eftirlitsmenn, virðist
sem þessi vilji löggjafans hafi
hreint ekki gengið eftir. Því má svo
bæta við að veiðigjald af fyrr-
greindri veiðiferð var 13 milljónir
króna. Fyrir þá fjárhæð hefði verið
hægt að hafa rúmlega sex opinbera
erindreka um borð. Sé veiðigjaldinu
raunverulega ætlað að standa undir
kostnaði við eftirlitsmann, hefur
fyrirtækið í raun greitt sjö sinnum
fyrir einn og sama eftirlitsmanninn.
Það verður að teljast nokkuð vel í
lagt.
Eftir Heiðrúnu Lind
Marteinsdóttur
» Að einn eftirlits-
maður kosti útgerð-
arfyrirtæki hátt í tvenn
hásetalaun er einfald-
lega fáránleg staðreynd,
sama hvernig á málið er
litið.
Heiðrún Lind
Höfundur er framkvæmdastjóri SFS.
Bústinn eftirlits-
maður Fiskistofu
Laun um borð í frystitogara á karfaveiðum
Aflaverðmæti 130 m.kr. – 26 manns um borð
2,5
2,0
1,5
1,0
0,5
0
Skipstjóri Eftirlits-
maður um
borð
Yfirvélstjóri Fyrsti
stýrimaður
Kokkur Vélstjóri Annar
stýrimaður
Háseti
2,48
2,12
1,86 1,86
1,55 1,55 1,55
1,24
Milljónir króna
„Laxeldi er komið til
að vera og er mikil-
vægur atvinnuvegur
fyrir Vest- og Austfirð-
inga,“ sagði Guð-
mundur Ingi Guð-
brandsson umhverfis-
ráðherra nýlega í
blaðaviðtali. Þessi orð
ráðherrans eru í sam-
ræmi við yfirlýsingar
fjölmargra stjórnmála-
manna af ólíku pólitísku litrófi að
undanförnu og endurspeglar það
sem fram kemur í stjórnarsáttmála
ríkisstjórnarinnar, líkt og Kristján
Þór Júlíusson, sjávarútvegs- og land-
búnaðarráðherra, hefur oftsinnis
áréttað.
Það er að vonum. Þrátt fyrir að
fiskeldið sé enn að stíga fyrstu skref-
in í framleiðslu, hefur fjárfesting í
greininni þegar numið tugum millj-
arða króna, skapað störf og útflutn-
ingstekjur sem um munar og í raun-
inni snúið við byggðaþróun á
svæðum, sem hafa verið í krappri
vörn síðustu áratugina.
Fiskeldið í þriðja sæti
Í nýrri ársskýrslu Samtaka fyrir-
tækja í sjávarútvegi kemur fram að
útflutningsverðmæti eldisfisks hér á
nam á síðasta ári um 14 milljörðum
króna. Samsvarar þessi upphæð
rúmum 7 prósentum af útflutnings-
tekjum í sjávarútvegi. Þetta er at-
hyglisvert í ljósi þess að fiskeldið er
enn á fyrstu stigum framleiðslunnar
og ljóst að á næstu árum mun það
aukast með hliðsjón af þegar útgefn-
um rekstrar og starfsleyfum.
Ef við berum þetta saman við aðr-
ar fisktegundir árið 2017, sjáum við
að þorskurinn var eins og áður verð-
mætasta tegundin og nam útflutn-
ingsverðmætið um 83 milljörðum
króna. Þar á eftir kemur loðnan, 18
milljarðar króna. Útflutnings-
verðmæti fiskeldis kemur síðan þar á
eftir með 14 milljarða króna, en þess
ber að geta að á bak við það eru lax,
bleikja, regnbogasilungur, senegalfl-
úra, hrognkelsaseiði og fleiri teg-
undir.
Til viðbótar við útflutnings-
verðmætið, er umtalsverð sala innan-
lands, keypt ráðgjöf og þjónusta sem
Samtök fyrirtækja í sjávarútvegi
meta á um tvo til fjóra milljarða.
Getum enn aukið vinnsluvirðið
Því má bæta við að útflutningur
héðan á sjávarafurðum til Noregs
nam í fyrra um 18,6 milljörðum
króna. Langmestur hluti þess er
fiskimjöl og lýsi, sem fer í fram-
leiðslu á fóðri til fiskeldis og sem er
meðal annars selt hingað til lands.
Þarna getum við enn aukið vinnslu-
virðið, því með vaxandi fiskeldi mun
innlend fóðurfram-
leiðsla aukast og ís-
lensk verðmætasköpun
að sama skapi. Ætla má
að innan tíðar fari öll
fóðurframleiðsla til ís-
lensks fiskeldis fram
hér á landi og gæti jafn-
framt orðið uppspretta
útflutnings.
Þurfum að
stórauka útflutn-
ingsverðmætið
Samtök atvinnulífs-
ins hafa bent á að eigi íslenska efna-
hagslífið að vaxa áfram á sama hraða
og að meðaltali síðustu áratugi, og
útflutningsgreinar að halda sínu
vægi í verðmætasköpuninni, þurfi út-
flutningsverðmæti að vaxa um 1.000
milljarða á næstu 20 árum. Það gerir
um 50 milljarða á ári eða 1 milljarð á
viku. Af þessu leiðir að við þurfum
mjög á því að halda að auka útflutn-
ingsverðmæti okkar og fjölga stoð-
um útflutningsins til þess að bæta
lífskjörin.
Fiskeldið getur orðið mikilvægur
þáttur í þeirri vegferð og hefur allar
forsendur til þess. Á þessu ári er
áætlað að laxeldisframleiðslan ein og
sér hér á landi geti numið um 15
milljörðum og á næsta ári nálægt 23
milljörðum króna. Er þá ótalin fram-
leiðsla á öðrum tegundum, svo sem
bleikju, regnbogasilungi, senegal-
flúru og hrognkelsaseiðum.
Þetta skiptir ekki síst miklu máli
núna í ljósi þess að útflutnings-
verðmæti sjávarútvegs minnkaði á
síðasta ári og horfur virðast á að
vöxtur ferðaþjónustunnar fari
minnkandi.
„Fiskeldi er vaxandi
atvinnugrein“
Það eru því orð að sönnu að fisk-
eldi sé komið til að vera líkt og árétt-
að er með þessum orðum í stjórnar-
sáttmála ríkisstjórnarinnar:
„Fiskeldi er vaxandi atvinnugrein
sem felur í sér tækifæri til atvinnu-
uppbyggingar, en þarf að byggja upp
með ýtrustu varúð í samræmi við
ráðgjöf vísindamanna þannig að líf-
fræðilegri fjölbreytni verði ekki ógn-
að.“
Eftir Einar K.
Guðfinnsson
» Þorskurinn er verð-
mætasta tegundin í
útflutningi, þar næst
loðnan og fiskeldið þar á
eftir, með 7% útflutn-
ingstekna sjávarútvegs-
ins.
Einar K.Guðfinnsson
Höfundur er formaður stjórnar
Landssambands fiskeldisfyrirtækja.
ekg@ekg.is
Komið til að vera