Morgunblaðið - 29.05.2018, Qupperneq 18

18
MORGUNBLAÐIÐ ÞRIÐJUDAGUR 29. MAÍ 2018
Hægt er að lýsa skoðun á ritstjórnargreinum Morgunblaðsins á http://www.mbl.is/mogginn/leidarar/
Oft er sér-kennilegthvernig
umræður geta
þróast í aðdrag-
anda kosninga. Í
umferðarvanda
sínum fór Sam-
fylkingin að tala ákaft um
svokallaða borgarlínu og
taldi sig þar með komna með
sleggju sem dygði til að
berja niður óþægilegar um-
ræður um framkvæmdaleysi
í samgöngumálum og auknar
tafir í umferðinni fyrir borg-
arbúa.
Þetta tókst að nokkru
leyti, en þó ekki alveg. Borg-
arbúar virðast hafa áttað sig
á því þegar leið að lokum
kosningabaráttunnar að eitt-
hvað væri undarlegt við
þennan málflutning Sam-
fylkingarinnar. Líklega á
það sinn þátt í að svo fór sem
fór.
Í gær héldu svo umræður
um þessa kosningalínu
áfram, en að þessu sinni á
Alþingi. Þar spurðu tveir
þingmenn tvo ráðherra út í
málefni borgarlínunnar og er
óhætt að segja að svörin hafi
gert áherslu Samfylking-
arinnar á borgarlínuna enn
furðulegri en fyrr.
Sigmundur Davíð Gunn-
laugsson, formaður Mið-
flokksins, spurði Bjarna
Benediktsson, fjármálaráð-
herra og formann Sjálfstæð-
isflokksins, að því hvort
hann „meti það sem svo að
þetta sé ekki mál sem verði
til lykta leitt á næstu miss-
erum. Enda, eins og ég gat
um áðan, er hvergi gert ráð
fyrir þessari risafram-
kvæmd, ef af yrði, í fjármála-
áætlunum þessarar ríkis-
stjórnar eða borgarinnar.
Má ekki gera ráð fyrir að
þetta sé hugsanlega seinni
tíma mál en ekki mál sem er
aðkallandi í Reykjavík núna?
Eða má gera ráð fyrir að ein-
hverjar stórar ákvarðanir
verði teknar um það í fyrir-
sjáanlegri framtíð?“
Í svari fjármálaráðherra
kom fram að málið væri „af-
skaplega skammt á veg kom-
ið í samskiptum ríkis og
sveitarfélaga á höfuðborgar-
svæðinu. Það er í sjálfu sér
ekki lengra komið í sam-
skiptum þessara aðila en svo
að óskað var eftir því bréf-
lega af hálfu sveitarfélag-
anna á höfuðborgarsvæðinu
að eiga samtal um þessi mál
við ríkið.“ Og fjármálaráð-
herra benti á að þó að rík-
isstjórnin hefði
tekið vel í að
ræða málið og að
fyrirhugaðs sam-
tals sé getið í
nýrri fjármála-
áætlun til fimm
ára, þá sé ekki
gert ráð fyrir fjármagni til
borgarlínu í fjármálaáætl-
uninni.
Fjármálaráðherra sagði
ennfremur að umræðan um
borgarlínuna hefði „farið
langt fram úr öllu eðlilegu
samhengi málsins. Það er
einfaldlega statt þannig að
bent hefur verið á leið sem
menn segja að kosti 70 millj-
arða króna. Við erum að tala
um fjárhæð sem hefur staðið
í okkur í heilan áratug að
skrapa saman til að endur-
reisa Landspítalann. Þetta
eru gríðarlegar fjárhæðir.
Það er þess vegna dálítið
einkennilegt að menn telji
sig geta gengið til kosninga
og kosið beinlínis um það
þegar hvorugur aðilinn hefur
sýnt fram á að hann hafi úr
því að spila sem þarf til að
hrinda hugmyndinni í fram-
kvæmd.“
Þorsteinn Víglundsson,
þingmaður Viðreisnar,
spurði einnig um borgarlínu,
en beindi spurningunni til
Katrínar Jakobsdóttur, for-
manns Vinstri grænna og
forsætisráðherra. Í svari
sínu tók Katrín undir það
sem fjármálaráðherra og
samgönguráðherra hefðu
sagt um málið og ítekaði að
það væri mjög stutt á veg
komið. Ekkert sveitarfélag
hefði gert ráð fyrir þessu í
fjárhagsáætlun sinni, ekki
frekar en ríkið.
Samgöngumál á höfuð-
borgarsvæðinu eru brýnt
mál sem takast þarf á við
með hraði eigi umferðartaf-
irnar ekki að halda áfram að
lengjast og verða að óleys-
anlegum hnútum. Draum-
órakenndar og stórkarlaleg-
ar hugmyndir sem eiga að
leysa allra vanda en enginn
ætlar að greiða fyrir geta
ekki verið lausnin sem leitað
er að.
Þegar mesti kosninga-
skjálftinn er genginn yfir
geta nýkjörnir sveitarstjórn-
armenn vonandi sest niður
og sameinast um lausnir sem
hægt er að framkvæma áður
en allt er komið í óefni og
sem eru viðráðanlegar án
þess að leggja þurfi á nýja
skatta, eins og borgarlínu-
hugmyndin gengur út á.
Borgarlínan er fjar-
læg og fjarstæðu-
kennd hugmynd
sem má ekki hindra
raunhæfar lausnir}
Hvorki í áætlun
hjá ríki né sveit
H
inn 18. maí síðastliðinn kynnti
ég ákvörðun mína um stofn-
un Þróunarmiðstöðvar heilsu-
gæslunnar á landsvísu. Þró-
unarmiðstöðin mun leiða
faglega þróun allrar heilsugæsluþjónustu í
landinu og markmiðið með stofnun hennar
er meðal annars að jafna aðgengi lands-
manna að þessari mikilvægu grunnþjónustu
hvar sem fólk býr, efla gæði þjónustunnar
og stuðla að nýjungum.
Þróunarmiðstöðin mun starfa innan
Heilsugæslu höfuðborgarsvæðisins en fyr-
irrennari Þróunarmiðstöðvarinnar nýju er
Þróunarstofa Heilsugæslu höfuðborg-
arsvæðisins, sem starfrækt hefur verið inn-
an stofnunarinnar frá árinu 2009. Þróun-
armiðstöð heilsugæslunnar á landsvísu mun
byggjast á grunni Þróunarstofu Heilsugæslu höf-
uðborgarsvæðisins, en fær aukið sjálfstæði, víðtæk-
ara hlutverk og mun leiða faglega þróun allrar
heilsugæsluþjónustu í landinu, hvort sem hún er veitt
af hinu opinbera eða einkarekin. Á Þróunarmiðstöð-
inni verða um þrettán stöðugildi, með áherslu á
breiða fagþekkingu.
Auk þess að stuðla að nýjungum og þróun þjón-
ustuúrræða í samræmi við helstu áskoranir á sviði
lýðheilsu mun Þróunarmiðstöðin annast
innleiðingu gæðavísa, leiða samstarf á sviði
rannsókna og stuðla að því að sérhæfð
þekking fagfólks heilsugæslunnar um allt
land nýtist sem best. Samræming og sam-
hæfing þjónustu á landsvísu er eitt af
meginmarkmiðunum með stofnun mið-
stöðvarinnar, þannig að betur megi
tryggja jafnræði landsmanna og aðgang
þeirra að sambærilegri heilsugæsluþjón-
ustu, hvar sem fólk býr. Þróunarmiðstöðin
gegnir því mikilvægu hlutverki þegar kem-
ur að því að stuðla að jöfnu aðgengi að
heilbrigðisþjónustu.
Von mín er sú að með Þróunarmiðstöð
heilsugæslunnar skapist stóraukin tæki-
færi fyrir fagfólk heilsugæslunnar um allt
land til virkrar þátttöku í gæða- og þróun-
arverkefnum sem torvelt hefur verið að sinna á minni
stöðum. Tilvist Þróunarmiðstöðvarinnar muni þannig
styrkja faglegt starf innan heilsugæslu á landsbyggð-
inni og skapa aukin tækifæri til að miðla þekkingu og
reynslu milli stofnana og rekstrareininga. Þannig er
Þróunarmiðstöð heilsugæslunnar enn eitt skrefið í átt
að bættri heilbrigðisþjónustu í landinu.
Svandís
Svavarsdóttir
Pistill
Sterkari heilsugæsla um allt land
Höfundur er heilbrigðisráðherra.
STOFNAÐ 1913
Útgáfufélag: Árvakur hf., Reykjavík.
Ritstjóri:
Davíð Oddsson
Aðstoðarritstjóri:
Karl Blöndal
Ritstjóri og framkvæmdastjóri:
Haraldur Johannessen
SVIÐSLJÓS
Ómar Friðriksson
omfr@mbl.is
Samspil menntunar og starfaá vinnumarkaðinum ermjög margbreytilegt eftiratvinnugreinum samkvæmt
rannsókn sem Hagfræðistofnun Há-
skóla Íslands hefur unnið að og
væntanleg er í skýrslu innan
skamms. Meirihluti þeirra sem
störfuðu við fjármálaþjónustu, op-
inbera stjórnsýslu, fræðslu-
starfsemi og heilbrigðisþjónustu á
seinasta ári hefur lokið háskólaprófi
en aðeins rúmur fjórðungur starf-
andi sem tengjast flugi og tæp 5%
sem starfa við fiskveiðar og fiskeldi
hafa lokið grunnnámi á háskólastigi.
Lítið samband virðist vera á milli
meðaltímakaups í hverri atvinnu-
grein í fyrra og þess hversu hátt
hlutfall hefur lokið háskólaprófi í
viðkomandi grein.
Hagfræðistofnun er að leggja
lokahönd á skýrslu um samspil
starfa, menntunar og atvinnugreina
en Sigurður Björnsson, hagfræð-
ingur hjá Hagfræðistofnun, kynnti
nokkrar niðurstöður um starfs-
stéttir fólks á aldrinum 25-64 ára úr
greiningunni á ársfundi Vinnu-
málastofnunar í seinustu viku.
Í skýrslunni er m.a. nokkrum
stærstu atvinnugreinum þjóð-
arinnar skipt niður í sjö flokka og
umfang unninna starfa reiknað sem
hlutfall af heildinni til að sýna
stærð greinanna. Þar má m.a. sjá
að 16,2% starfa tilheyra fræðslu-
starfsemi. Hlutfall þeirra sem lokið
hafa háskólaprófi er hvergi hærra
en þar eða tæp 70% en meðaltíma-
kaupið á síðasta ári er hins vegar
lægst í þeirri atvinnugrein eða
3.120 kr. Það er hins vegar hæst í
fiskveiðum og fiskeldi eða 6.877 kr.
að meðaltali. Aflað var m.a. gagna
frá Hagstofunni og að sögn Sig-
urðar er við mat á tímkaupi byggt á
upplýsingum um heildarmán-
aðartekjur, starfshlutfall og heild-
arfjölda vinnustunda í hverjum
mánuði miðað við fullt starf. Er
tímakaupið reiknað þannig að
starfshlutfallið er margfaldað með
vinnustundum til að fá vinnustundir
hvers og eins á mánuði, og síðan
mánaðartekjum deilt með þeirri
tölu.
Ef eingöngu er litið á sérfræð-
inga og mismunandi sérfræðistörf
má sjá eins og við er að búast að yf-
irgnæfandi meirihluti sérfræðinga
eða 76% til 87% hafa lokið námi í
háskóla. Tímakaupið er hins vegar
mjög mismunandi eftir sérfræði-
störfum. Áberandi er að tímakaup
meðal sérfræðinga í kennslu og
uppeldisfræði er skör lægra en
meðaltímakaup annarra starfsstétta
eða 3.306 að jafnaði en hæst er það
meðal þeirra sem flokkaðir eru við
sérfræðistörf í eðlis-, verk- og
stærðfræði eða 4.626 kr. að jafnaði.
Hlutfall þeirra af unnum störfum er
þó lágt eða aðeins 4,4% af heildinni.
Þá er það áberandi á vinnu-
markaði skv. rannsókninni að
starfsstéttir sem skoðaðar voru eru
flestar að eldast. Hefur meðalald-
urinn hækkað um tvö til þrjú ár í
sumum starfsstéttum á seinustu tíu
árum. Öðru máli gegnir þó um
ferðaþjónustuna og um þá sem
starfa að náttúruvísindum, líffræði,
og heilbrigðisvísindum. Þar hefur
þróunin orðið önnur því meðalald-
urinn hefur lækkað lítið eitt frá
2008, sem talið er eiga sér þá skýr-
ingu að nýliðun hefur verið ein-
staklega góð meðal lífvísinda- og
náttúruvísindafólks þar sem nýút-
skrifuðum hefur gengið vel að
ganga inn í sérfræðistörf á þeirra
sviði, m.a. með auknum umsvifum
líftæknifyrirtækja.
Ólík menntun og
laun starfsstéttanna
Ljósmynd/Kristinn Ingvarsson
Háskóladagur í HÍ Hlutfall fólks með háskólapróf hefur hækkað, nálgast hlut-
fallið annars staðar á Norðurlöndum og er komið yfir 40% meðal 25-64 ára.
Samspil menntunar og starfa á vinnumarkaði
Atvinnugrein
Tímakaup
(kr.)
Með BS-próf
eða meira
Hlutfall af
unnum störfum
Fiskveiðar og fiskeldi 6.877 4,8% 2,2%
Smásöluverslun, að undanskildum
vélknúnum ökutækjum 3.741 15,4% 3,5%
Flutningar með flugi 6.651 26,7% 3,6%
Fjármálaþjónusta, þó ekki starfsemi
vátryggingafélaga og lífeyrissjóða 5.222 53,7% 4,2%
Opinber stjórnsýsla, varnarmál
og almannatryggingar 4.030 51,2% 14,0%
Fræðslustarfsemi 3.120 69,7% 16,2%
Heilbrigðisþjónusta 3.467 56,5% 15,5%
Sérfræðingar
Sérfræðistörf í eðlis-, verk- og stærðfræði 4.626 76,3% 4,4%
Sérfræðistörf í náttúruvísindum, líffræði
og heilbrigðisvísindum 4.079 85,4% 9,5%
Sérfræðistörf við kennslu og uppeldisfræði 3.306 86,9% 10,4%
Önnur sérfræðistörf 4.334 83,9% 7,9%
Heimild: Hagfræðistofnun HÍ