Morgunblaðið - Sunnudagur - 27.05.2018, Blaðsíða 34

LESBÓK Sýningin Korriró og dillidó í Safni Ásgríms er gott tækifæri fyrir fjöl-skyldur að skoða ævintýraheim álfa og trölla sem Ásgrímur Jónsson
túlkaði svo snilldarlega í verkum sínum. 15. september er úti ævintýri.
Töfraheimur þjóðsagnanna
34 MORGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGUR 27.5. 2018
Forsetar, ráðherrar og rektorar og ýms-ir meintir mektarmenn, lífs og liðnir –allt karlar vel að merkja – hefðu
kannski ekki orðið ýkja hrifnir ef málverk,
ljósmyndir eða styttur af þeim á opinberum
stöðum yrðu baksvið fyrir feikistórar ljós-
myndir af ungum berbrjósta konum. Og að
þær yrðu til sýnis á Austurvelli, gegnt Al-
þingi Íslendinga, vöggu íslensks lýðræðis
eins og það er stundum kallað. Sú er þó
raunin og er hugmyndin runnin undan rifj-
um Borghildar Indriðadóttur, listakonu og
arkitekts, en hún er listrænn höfundur sýn-
ingarinnar Demoncrazy, sem sett verður
upp 1. júní á Listahátíð í Reykjavík 2018.
Ljósmyndirnar tók Magnús Andersen.
„Sýningin, sem ég vil þó frekar kalla list-
sýningu en ljósmyndasýningu, sam-
anstendur af fjórum risastórum ljós-
myndum af konum fyrir framan fyrrnefnda
minnisvarða um karlana, auk fjölda ljós-
mynda með sama þema sem ég set á vefsíð-
una demoncrazy.is þegar nær dregur hátíð-
inni. Þar sem verkefnið snýst um að taka
sér pláss fannst mér mikilvægt að mynd-
irnar á Austurvelli væru fáar og stórar
frekar en margar litlar,“ segir Borghildur.
Gjörningurinn Drosophila í tengslum við
sýninguna tveimur dögum síðar er einnig á
hennar ábyrgð.
Afbökun á lýðræði
„Demoncrazy er orðaleikur, afbökun á
enska orðinu democracy, lýðræði á íslensku,
og gæti útlagst sem djöfulóð/ur. Mér finnst
nafnið spennandi og um leið skemmtilega
tvíbent því demon er dregið af gríska orð-
inu demonium yfir æðri mátt eða anda.
Dropsophila er hins vegar ávaxtafluga, sem
reyndar heitir melangogaster að seinna
nafni,“ útskýrir Borghildur brosandi og
heldur áfram: „Hugmyndin að listsýningu
kviknaði fyrir réttu ári þegar ég fór í vett-
vangsferð um alþingishúsið ásamt fleiri
arkitektum vegna samkeppni um viðbygg-
ingu. Þá sá ég öll þessi málverk af körlum
hangandi upp um alla veggi. Í fyrstu vissi
ég ekki nákvæmlega hvernig ég ætti að
þróa og útfæra hugmyndina, né heldur hvað
ég ætti að gera við ljósmyndirnar sem ég
hafði fengið Magnús til að taka fyrir mig.
Mig langaði að skapa ákveðna stemningu
með áherslu á þennan gamla tíðaranda þeg-
ar karlarnir höfðu öll völd.“
Ljósmyndirnar voru teknar í alþingishús-
inu, Þjóðleikhúsinu, Háskóla Íslands, Land-
spítalanum og fleiri opinberum stofnunum
og segir Borghildur að leyfi fyrir mynda-
töku hafi ekki alls staðar verið alveg sjálf-
gefið.
Er sýningin ádeila á feðraveldið?
„Nei, hún er í rauninni athugun mín sem
arkitekts. Mér finnst umhugsunarvert að
allar þessar karlamyndir verði kannski öld-
um saman partur af arkitektúrnum. Ísland
er þar engin undantekning að þessu leyti.
Markmiðið með því að taka ljósmyndir af
berbrjósta ungum konum, ákveðnum og
sterkum, við málverk, ljósmyndir eða stytt-
ur af karlmönnum í opinberum rýmum, er
að spegla völdin sem karlar höfðu og hafa
kannski enn. Þótt sjálf viti ég ekki svarið
vil ég með sýningunni varpa fram þeirri
spurningu hvort minnisvarðar af slíku tagi
eigi þátt í að viðhalda þessum gamla kúlt-
úr.“
En af hverju eru konurnar á ljósmynd-
unum brjóstaberar?
„Í verkinu tefli ég saman táknmynd
valdsins annars vegar og hins vegar ein-
hverju sem er algjörlega berskjaldað og
viðkvæmt eins og brjóst. Aðferðin er ekki
ný af nálinni, það eru til margar sögur um
berbrjósta konur, til dæmis eldgamalt
minni um amasónur í grískri goðafræði sem
sýndu mikinn styrk.
Brjóstabylting þegar
amma var ung
Konurnar á ljósmyndunum horfa beint í
myndavélina og ögra þeirri jakkafata-
klæddu, miðaldra karlkyns ímynd valdsins
sem þær hafa alist upp við. Þær eru komn-
ar til að vera,“ segir í sýningarskrá
Listahátíðar. Byltingasysturnar #freethe-
nipple og #metoo koma ósjálfrátt upp í
hugann sem mögulegir áhrifavaldar. „Mál-
staðirnir eru flottir, en ég er einfaldlega að
setja upp listsýningu og hvorki að pæla í
#freethenipple né #metoo,“ segir Borghild-
ur og lætur þess getið að brjóstabylting
hafi líka verið í gangi á hippaárum ömmu
sinnar, en svo hafi allt í einu komið bakslag
á níunda áratugnum. „Stelpunum sem sátu
fyrir á ljósmyndunum finnst – eins og okk-
ur flestum sem erum á þessum aldri – ekk-
ert eðlilegra en að geta gegnið um ber-
brjósta,“ bætir hún við.
Þá er það komið á hreint. Borghildur er
ekkert að pæla í feðraveldinu eða hvers
kyns byltingum, a.m.k. ekki þegar sýningin
og gjörningurinn eru annars vegar. „Sjálf
vinn ég með mörgum karlmönnum og hef
ekki beint áhuga á að stilla þeim upp við
vegg í verkum mínum,“ segir Borghildur og
skírskotar til samstarfsmanna sinna á arki-
tektastofu Vilhjálms Hjálmarssonar.
Næmt auga arkitektsins fyrir rými kem-
ur Borghildi til góða í listsköpun sinni. Hún
lauk mastersnámi í arkitektúr frá Listahá-
skólanum í Berlín 2017, starfaði um tveggja
ára skeið í stúdíói Ólafs Elíassonar þar í
borg og einnig sem leikari og hönnuður og
við framleiðslu og uppsetningu sýninga.
„Þótt ég stilli verkum mínum upp með
ákveðnum hætti finnst mér mikilvægt að
leyfa fólki að túlka þau eins og það vill.
Sjálf lít ég á Demoncrazy og Drosophilu
sem sambland af myndlist, leiklist og gjörn-
ingi,“ segir Borghildur og víkur talinu að
Drosophilu, sem er innblásin af samnefndri
ávaxtaflugu.
Kvenflugan stærri en karlflugan
„Hún kom bara fljúgandi til mín, þessi
rauðeygða fluga, sem er mikið notað til-
raunadýr í rannsóknum á kynferði, kynlitn-
ingum og kynhegðun. Rauðu augun finnst
mér spegla vald, áræði og einbeitingu.
Hegðun flugunnar varð kveikjan að leik-
ræna þættinum; hreyfingum um 30 kvenna
og karla, sem taka þátt í gjörningnum á
Austurvelli og halda svo sem leið liggur í
Klúbb Listahátíðar í Hafnarhúsinu,“ segir
Borghildur og bætir við að sér finnist eitt-
hvað fallegt við að kvenflugan sé stærri en
karlflugan.
Borghildur Indriðadóttir við sjóðheita ljósmynd í prentsmiðjunni. Miðað við myndina á hvolfi eru fyrirsæturnar frá vinstri: Glódís Guðgeirsdóttir,
Stella Briem Friðriksdóttir og Nanna Hermannsdóttir. Jón Sigurðsson forseti og fleiri í bakgrunni á vegg í Menntaskólanum í Reykjavík.
Morgunblaðið/Árni Sæberg
Ekkert að pæla í feðraveldinu
Borghildi Indriðadóttur finnst umhugsunarvert ef öll málverkin af körlum í opinberum rýmum verða hluti af íslenskum arki-
tektúr um ár og síð. Á listsýningu sinni, Demoncrazy, á Listahátíð teflir hún fram táknmyndum valdsins og þess berskjaldaða.
Valgerður Þ. Jónsdóttir vjon@mbl.is
’Hugmyndin að listsýningukviknaði fyrir réttu ári þegarég fór í vettvangsferð um alþing-ishúsið ásamt fleiri arkitektum
vegna samkeppni um viðbyggingu
og sá öll þessi málverk af körlum
hangandi upp um alla veggi.