Peningamál - 01.11.2004, Page 36

næsta árs verður samkvæmt spánni 3,4%. Árið 2006
er spáð 3,5% meðalverðbólgu, en tæplega 4,5% yfir
árið, að því gefnu að stýrivextir haldist óbreyttir.
Framleiðsluspenna heldur áfram að aukast...
Megindrifkraftur verðbólgu næstu tveggja ára er vax-
andi innlend eftirspurn sem leiðir til vaxandi fram-
leiðsluspennu, þ.e.a.s. framleiðslu umfram langtíma-
framleiðslugetu. Í spánni er gert ráð fyrir að vannýtt
framleiðslugeta hafi horfið að fullu á síðasta ári og að
á árinu 2006 verði innlend eftirspurn orðin um 5%
meiri en framleiðslugeta hagkerfisins. Er það töluvert
meiri framleiðsluspenna en gert var ráð fyrir í júní-
spánni og stafar af meiri vexti innlendrar eftirspurnar
á tímabilinu en þá var gert ráð fyrir. Til samanburðar
má geta þess að framleiðsluspenna er talin hafa verið
tæplega 3% í hátoppi síðustu uppsveiflu árið 2000.
Mynd 45 sýnir mat á framleiðsluspennu og
verðbólgu (ársmeðaltöl) út spátímabilið og til saman-
burðar það mat sem gengið var út frá í júníspánni.
Áætlaður framleiðsluslaki árið 2002 er heldur meiri
en gert var ráð fyrir í júní, en framleiðsluspennan frá
síðasta ári og til 2006 meiri. Aukin framleiðsluspenna
kemur fram í meiri verðbólgu, en með nokkurra árs-
fjórðunga töf. Í júníspánni var gert ráð fyrir að árs-
hraði verðbólgunnar næði hámarki á næsta ári, enda
útlit fyrir að hækkun olíuverðs myndi auka verðbólgu
til skamms tíma. Aukinn vöxtur innlendrar eftir-
spurnar og meiri innflutt verðbólga (sem síðar verður
vikið að) hafa nú breytt verðbólguferlinum þannig að
árshraði verðbólgunnar heldur áfram að aukast út
spátímabilið. Jafnframt er útlit fyrir að hin mikla
framleiðsluspenna sem fyrirsjáanleg er árið 2006
muni að óbreyttum stýrivöxtum kynda enn frekar
undir verðbólgu næstu misserin á eftir. Ef gengi krón-
unnar gæfi eftir þegar líða tekur á spátímabilið myndi
það auka enn frekar á verðbólguna. Þau líkön sem
notuð eru við spágerðina gefa til kynna að meðal-
verðbólga á árinu 2007 geti orðið allt að 5-6% að
gefnum ofangreindum efnahagsforsendum og
óbreyttum stýrivöxtum.
... og slaki á vinnumarkaði hverfur
Spáð er að atvinnuleysi minnki heldur hraðar en í
júníspánni og verði orðið verulega minna en sam-
rýmist verðbólgumarkmiði bankans á árinu 2006.
Þrátt fyrir að atvinnuleysi dragist saman eykst vinnu-
aflsnotkun hægar en framleiðsla. Framleiðni mun því
halda áfram að aukast nokkuð á spátímabilinu, eftir
verulegan vöxt á þessu og síðasta ári.7 Ör vöxtur
framleiðni veldur því að launakostnaður á framleidda
einingu vex litlu meira í þessari spá en gert var ráð
fyrir í júní, þrátt fyrir að launakostnaður aukist meira
á árunum 2005-6 en þá var spáð. Jafnframt er vöxtur
launakostnaðar á framleidda einingu á árunum 2003-
4 talinn hafa verið minni en í júníspánni. Þetta má sjá
á mynd 46, sem sýnir þróun verðbólgu á spátímabil-
inu í samhengi við þróun atvinnuleysis (frávik frá
2,5% atvinnuleysi sem samsvarar mati á jafnvægis-
atvinnuleysi á Íslandi) og launakostnaðar á fram-
leidda einingu. Eins og sjá má er þróun atvinnuleysis
lítið breytt frá spánni í júní. Spáð er að slaki á vinnu-
markaði verði horfinn með öllu árið 2006, en hækkun
Mynd 45
Verðbólga og framleiðsluspenna 2002-2006
2002 2003 2004 2005 2006
0,0
1,0
2,0
3,0
4,0
5,0
6,0
-1,0
-2,0
%
Verðbólga 2004/4
(2004/2 í ljósari línu)
Framleiðsluspenna 2004/4
(2004/2 í ljósari súlum)
7. Sjá umfjöllun um vinnumarkað hér á undan og í Peningamálum
2004/2.
Mynd 46
Verðbólga og vinnumarkaður 2002-2006
4,0
3,5
3,0
2,5
2,0
1,5
1,0
2002 2003 2004 2005 2006
%
0
1
2
3
4
5
6
Verðbólga 2004/4
(2004/2 í ljósari línu)
(hægri ás)
Atvinnuleysi 2004/4
(2004/2 í ljósari súlum)
(andhverfur vinstri ás)
Laun á framleidda einingu 2004/4
(2004/2 í ljósari línu) (hægri ás)
PENINGAMÁL 2004/4 35